M.S.S. v. БЕЛГИЈА И ГРЦИЈА

Наслов M.S.S. v. БЕЛГИЈА И ГРЦИЈА
Број 30696/09 Датум на донесување 1/21/11 2:39 AM
Суд од кој произлегува Европски суд за човекови права
Член на конвенцијата: Член 3 - Забрана на мачење




ЕВРОПСКИ СУД ЗА ЧОВЕКОВИ ПРАВА

ГОЛЕМ СУДСКИ СОВЕТ


M.S.S. v. БЕЛГИЈА И ГРЦИЈА

(апликација бр. 30696/09)



ПРЕСУДА


СТРАЗБУР

21 јануари 2011





Во предметот M.S.S. против Белгија и Грција,
Европскиот суд за човекови права, заседавајќи како Голем совет во состав од:
Jean-Paul Costa, Претседател,
Christos Rozakis,
Nicolas Bratza,
Peer Lorenzen,
Françoise Tulkens,
Josep Casadevall,
Ireneu Cabral Barreto,
Elisabet Fura,
Khanlar Hajiyev,
Danutл Joиienл,
Dragoljub Popović,
Mark Villiger,
András Sajó,
Ledi Bianku,
Ann Power,
Işıl Karakaş,
Nebojša Vučinić, судии,
и Michael O’Boyle, заменик Секретар,
На затворените сеници на 1 септември и 15 декември,
Ја донесе следнава пресуда, усвона на последноспоменатиот датум:

ПОСТАПКА

1. Постапката по предметот е покрената со апликација (бр. 30696/09) против Кралството Белгија и Република Грција, која на 11 јуни 2009, врз основа на член 34 од Конвенцијата за заштита на правата и основните слободи („Конвенцијата„) до Судот ја поднесе авганистанскиот државјанин, г-дин М.С.С. („апликант„). Претседателот на советот на кој предметот му беше даден на работа го усвои барањето на апликантот да не се објавува неговото име (член 47 став 3 од деловникот на Судот).


2. Апликантот го застапуваше г-дин Z. Chihaoui, адвокат од Брисел. Владата на Белгија ја застапуваше нејзиниот агент, г-дин M. Tysebaert заменик Агент, и г-ѓа I. Niedlispacher, заменик агент. Владата на Грција ја застапуваше г-ѓа M. Germani, правен помошник во Државниот правен совет.
3. Апликантот изнесе наводи дека оосбено протерувањето од Белгија претставува поверда на членот 2 и 3 од Конвенцијата и дека третманот на кој бил изложен во Грција бил спртоивен на членот 3; а изнесе наводи и за поверда на членот 13 од Конвенцијата поради отсуството на правен лек што би овозможило испитување и оценка на неговите наводи.
4. Апликацијата беше дадена на работа на Вториот одел на Судот (член 52 став 1 од Деловникот на Судот). На 19 ноември 2009, Советот на истиот оддел, апликацијата ја достави на одговор до Владите против кој таа беше поднесена. На 16 март 2010, Советот составен од следниве судии: Ireneu Cabral Barreto, Претседател, Françoise Tulkens, Vladimiro Zagrebelsky, Danutл Joиienл, Dragoljub Popoviг, András Sajó, Nona Tsotsoria, судии, и Sally Dollé, секретар на оделот, ја одстапија надлежноста во полза на Големиот совет, на што ниту една од страните не приговараше (член 30 од Конвенцијата и член 72 од Деловникот на Судот).
5. Составот на Големиот совет беше утврден во согласност со членот 26 став 4 и 5 од Конвенцијата и членот 24 од Деловникот на Судот.
6. Во согласност со членот 29 став 3 од Конвенцијата беше одлучено Големиот совет истовремено да ја испита допуштеноста и основаноста на апликацијата.
7. Апликантот и Владите поднесоа писмени обсервации за основаноста на апликацијата (член 59 ства 1 од Деловникот на Судот). Секоја од страните, на јавната расправа одговори на обсервациите поднесени од спротивната страна (член 44 став 5 од Деловникот на Судот). Писмени обсервации беа примени исто така и од Владите на Холандија, и Обединетото Кралство и од Центарот за совети за човекови права во Европа (Centre for Advice on Individual Rights in Europe - “Aire Centre”) и Amnesty International, на кои актуелниот претседател на советот им дозволи вмешување во постапката (член 36 став 2 од Конвенцијата и член 44 став 2 од Деловникот на Судот). Обсервации беа исто така примени од страна на Комесарот за човекови права на Советот на Европа („Комесарот„) Канцаларијата на Високиот претставник за бегалци на ОН („UNHCR„) и Грчкиот хелсиншки комитет (Greek Helsinki Monitor - “GHM”),на кој претседателот на советот им дозволи да се вмешаат во постапката. Владите на Холандија, и Обединетото Кралство, Комесарот и UNHCR исто така добија дозвола да земат учество во јавната расправа.
8. Јавната расправа се одржа во Зградата на човековите права во Старзбур на 1 септември 2010 (член 59 став 3 од Деловникот на Судот).

Пред Судот се појавија:

за Владата на белгија ,
г-дин Marc Tysebaert, Владиниот агент, Застапник,
г-ѓа
Isabelle Niedlispacher, заменик Владин агент,


г-ѓа Edda Materne, адокат, Полномошник;
г-ѓа Valérie Demin,
attachée, Служба за странци, Советник.

за Владата на Грција,
г-дин Konstantinos Georgiadis, советник,
Државен правен совет, Застапник,
г-ѓа Myrto Germani, правен советник,
Државен правен совет, Полномошник;

за апликантот,
г-дин Zouhaier Chihaoui, адвокат, Полномошник;

за Владата на Обединетото кралство, трета страна - вмешувач,
г-дин Martin Kuzmicki, Агент,
г-ѓа Lisa Giovanetti, Полномошник;

fortheNetherlandsGovernment, трета страна - вмешувач,
г-дин Roeland Böcker, Агент,
г-дин Martin Kuijer, Министерство за правда,
г-ѓа Clarinda Coert, Одел за имиграција и натурализација,
Советници;

–за Комесарот за човекови права на советот на Европа, трета страна вмешувач,
г-дин Thomas Hammarberg, Комесар
г-дин Nikolaos Sitaropoulos, Заменик директор,
г-ѓа Anne Weber, Советници;

–за Канцаларијата на Високиот комесар за беглаци на на ОН,
трета страна вмешувач
,
г-дин Volker Türk, Директор на оделот за меѓународна заштита, Полномошник,
г-ѓа Madeline Garlick, раководител на одделение, Европска канцаларија за политика и правна подршка,
г-дин Cornelis Wouters, главен советник за правото на бегалците,
Национален одел за заштита, С
оветници.

Судот ги слушна обраќањата на г-ѓа Niedlispacher, г-ѓа Materne, г-ѓа Germani, г-дин Chihaoui, г-дин Böcker, г-ѓа Giovanetti, г-дин Türk и г-дин Hammarberg и одговорите на прашања кои самиот им ги постави.

ФАКТИ




I. ОКОЛНОСТИ НА ПРЕДМЕТОТ




A. Влез во Европската Унија

9. Апликантот го напуштил Кабул во почетокот на 2008 и патувајќи преку Иран и Турција, влегол во ЕУ преку Грција, каде на 7 декември 2008 во Mytilene биле земени отпечатоци од неговите прсти.


10. Една седмица бил задржан во притвор, по што бил пуштен на слобода, при што му бил издаден налог да ја напушти државата. Тој не поднел барање за азил во Грција.

Б. Постапката за добивање на азил и постапката за протерување во Белгија

11. На 10 февруари 2009, по транзитот низ Франција, апликантот пристигнал во Белгија, каде што без документи за индетификација и пристапил на Службата за странци и поднел барање за азил.


6. Со испитување и споредба на отпечатоците од прстите на апликантот преку базата на податоци Eurodac на 10 февруари 2009 било утврдено дека апликантот бил регистриран во базата на податоци во Грција.
13. Апликантот во почетокот бил сместен во Оворениот прифатн центар за баратели на азил во Lanaken.
14. На 18 март 2009, врз основа на членот 10 став 1 од Регулативата бр. 343/2003/EC (Даблинска Регулатива, види параграфи 65-82 подолу), Службата за странци поднела барање до надлежните органи на Грција да ја преземат надлежноста во врска со одлучувањето по барањето за азил на апликантот. Кога грчките власти не одговориле во рокот од 2 седмици, предвиден во член 18 став 1 од Регулативата, Службата за странци, согласно став 7 од споменатиот член, ова го сметала како премолчно прифаќање на надлежноста за одлучување по барањето на апликантот.
15. За време на сослушувањето на 18 март 2009 година, спроведено согласно Даблинската регулатива, апликантот изјавил пред Службата за странци дека избегал од Авганистан со помош на криумчар на кој му платил 12.000 долари и кој му ги одзел документите за идентификација. Тој кажал дека ја одбрал Белгија откако имал средба со некои белгиски војници на Североатлантската алијанса (НАТО) кои се однесувале многу пријателски. Тој исто така побарал белгиските власти да ги испитаат неговите стравувања. Аплиакнтот изјавил дека има сестра во Холандија со која ги изгубил контактите. Исто така споменал дека има Hepatit B кој го лекувал 8 месеци.
16. На 2 април 2009, UNHCR испратил писмо до министерот за политика на миграција и азил на Белгија со критика за недостатоците во постапката за азил и условите за прием на барателите на азил во Грција со препорака да се запрат трансферите во Грција. (види параграфи 194 и 195, подолу). Копија од писмото била испратена во Службата за странци.
17. На 19 мај 2009, во согласност со членот 51 став 5 од Законот за влез, престој, населување и протерување на странци („Законот за странци„), Службата за странци го одбила барањето за азил на аплиакнтот и му издала налог да ја напушти државата. Во образложението на налогот било наведено дека согласно Даблинската регулатива, Белгија не била надлежна да одлучи по барањето за азил на апликантот; таква надлежност имала Грција и не постоеле причини кои би го довеле под соменавње постапувањето на грчките власти по неговото барање за азил согласно правото на Заедницата и Женевската конвенција за статусот на бегалци од 1951. Во прилог на тоа бил и фактот дека апликантот имал гаранција дека ќе може веднаш по пристигнувањет во Грција да поднесе барање за азил, за кое ќе се одлучува во согласност со позитивните правила и прописи. Белгиските органи немале обврска да ја применат одредбата за исклучок од ова правило во смила на член 3 став 2 од Регулативата. На крајот, било наведено дека апликантот немал никакви здравствени проблеми кои би можеле да го попречат неговиот трансфер и дека не поседувал роднини во странство.
18. Истиот ден на апликантот му бил определен притвор заради извршувањето на таквата одлука и бил сместен во установа од затворен тип 127 б за странци со илегален престој, во Steenokkerzeel.
19. На 26 мај 2009, белгискиот Комитет за помош на бегалци, оперативниот партнер на UNHCR во Белгија, ги добил податоците за контакт од адвокатот кој му бил доделен на апликантот.
20. На 27 мај 2009 Службата за странци го закажала заминување на апликантот за 29 мај 2009.
21. Во 10.25 часот претпладне на закажаниот ден, во Tongres, првобитниот застапник на апликантот, по факс, поднел жалба до Жалбениот совет за странци, со барање за запирање на извршувањето на одлуката во итна постапка и за укинување на налогот за напуштање на државата. Причините наведени во жалбата, првенствено се засновале на членот 3 од Конвенцијата, односно на ризикот од арбитрерно лишување од слобода во Грција. Апликантот исто така укажал на недостатоците во постапката за азил во Грција, отсуството на ефективен пристап до судските органи во Грција, и стравувањето да биде вратен во Авганистан без да се испитаат причините поради кој апликантот ја напуштил таа земја.
22. Истиот ден во 11.30 часот претпладне, било закажано рочиште во седиштето на Жалбениот совет за странци во Брисел. Адвокатот на апликантот не присуствувал на рочиштето, поради што барањето за запирање на извршувањето било одбиено истиот ден.
23. Апликантот на 29 мај 2009 одбил да се качи во авионот, поради што во согласност со член 27 став 1 од Законот за странци, неговиот притвор бил продолжен.
24. На 4 мај 2009 грчките власти го испратиле стандардниот документ со кој потврдиле дека согласно член 18 став 7 и член 10 став 1 од Даблинската регулатива, барањето за азил на апликантот е во нивна надлежност. Документот завршува со следнава реченица: „Ве известуваме дека доколку лицето сака, може да поднесе барање [за азил] по пристигнувањето во Грција.„
25. На 9 јуни 2009 одлуката за притвор на апликантот била потврдена од страна chambre du conseil на првостепениот суд во Брисел.
26. По поднесената жалба, на 10 јуни, надлежниот совет на Апелациониот суд во Брисел, закажал рочиште на 22 јуни 2009.
27. По приемот на известувањето на 11 јуни 2009 дека неговото заминување е закажано за 15 јуни, апликантот поднел уште едно, второ барање, преку адвокатот кој го застапувал во моментот, до Жалбениот совет за странци, за укинување на налогот за напуштање на државата. Барањето го образложил со стравувањата со кои би се соочил во Авганистан и со оние со кои би се соочил доколку биде вратен во Грција, поради слабите изгледи по неговото барање за азил да се постапи и тоа да се испитаа соодветно и поради лошите услови за прием и притвор на барателите на азил во Грција.
28. На 15 јуни 2009 бил организиран втор трансфер во Грција, но овај пат со придружба.
29. Со две пресуди од 3 и 10 септември 2009, Жалбениот одбор за странци ги одбил барањата за укинување на наредбата за напуштање на државата – во првиот случај од причина што апликантот не поднел барање за продолжување на постапката во предвидениот рок од 15 дена од денот на доставување на пресудата со која било одбиено барањето за запирање на извршувањето во итна постапка, а во вториот случај од причина што апликантот не доставил одговор.
30. Не била поднесена тужба за управен спор поради погрешна примена на правото до Conseil d’Etat.

C. Барање за времена мерка во однoс на Белгија

31. Во меѓувреме, на 11 Јуни 2009, апликантот поднел апликација до Судот преку неговиот адвокат, со барање да се одложи неговиот трансфер во Грција. Покрај ризикот со кој би се соочил во Грција, тој исто така навел дека од Авганистан побегнал при обид за негово убиство од страна на Талибанци, како одмазда поради тоа што работел како преведувач во меѓународните воздушни трупи стационирани во Кабул. Како доказ за неговите тврдења, тој поднел потврда дека работел како преведувач.
32. На 12 Јуни 2009, Судот одбил да го примени членот 39 од Деловникот на Судот, но ја информирал Владата на Грција дека неговата одлука се заснова на доверба во Грција дека таа ќе постапи согласно своите обврски од Конвенцијата и согласно законодавството за азил на Европска унија. Во писмото испратено до Владата на Грција се наведува:
„Одлуката се заснова на уверување дека Грција, како договорна страна ќе ги почитува своите обврски од членот 3, 13 и 34 од Конвенцијата. Оделот исто така, изразува уверување дека Владата ќе постапи согласно своите обврски од:

Даблинската регулатива;

- Директивата на Советот 2005/85/ЕС од 1 Декември 2005 за минималните стандарди во постапките на државите членки за добивање и одземање на статусот на бегалец;

- Директивата на Советот 2003/9/ЕС од 20 Јануари 2003 за минималните стандарди за прием на баратели на азил.

Би бил благодарен доколку Вашата Влада го извести Судот за прогресот на постапката по евентуалнотото барање за азил поднесено од страна на апликантот во Грција, како и за местото на неговиот притвор доколку истиот биде притворен при пристигнувањето во Грција.“

Г. Известување за времената мерка против Грција

33. На 15 Јуни 2009, апликантот бил трансфериран во Грција. При пристигнувањето на меѓународниот аеродром во Атина, тој се представил под истото име кое било употребено во издадената согласност за преземање на надлежноста од страна на грчките власти од 4 Јуни 2009.
34. На 19 Јуни 2009, адвокатот на апликантот ја примил првата текст порака (ѕмѕ), за која го известил Судот. Тој известил дека по пристигнувањето апликантот веднаш бил притворен во зграда до аеродромот, каде што бил заклучен во мал простор со 20 други притвореници, имал пристап до тоалет само по дискреција на чуварите, не му било дозволено да излегува надвор на чист воздух, му било давано многу малку храна и морал да спие на валкан душек или на самиот под.
35. Кога бил пуштен на 18 Јуни 2009, на апликантот му била дадена карта на барател на азил („розова карта“, види параграф 89 подолу). Истовремено, полицијата му го дала следното известување (превод обезбеден од страна на Владата на Грција):
„Во Спарта на 18.06.2009 во 12,58 часот попладне, јас долупотпишаниот полициски службеник [...], го известив Авганистанскиот државјанин [...], роден на [...], без пријавена адреса на живеење, дека тој мора да се јави во рок од 2 дена на Директоратот за странци во Одделот за азил на Полицијата во Attica за да ја пријави својата домашна адреса во Грција, со цел да може да биде информиран за прогресот на постапката по неговото барање за азил.“
36. Апликантот не се јавил во седиштето на Полицијата во Attica на Petrou Ralli Avenue во Атина (во понатамошниот текст: „седиштето на Полицијата во Attica“).
37. Без средства за живот, апликантот отишол да живее во парк во центарот на Атина, каде се собирале други баратели на азил од Авганистан.
38. По добивањето на информацијата за состојбите, на 22 Јуни 2009 СЕкретарот на Вториот одел испратил уште едно писмо до Владата на Грција, со следнава содржина:
„Овластен сум да побарам Вашата Влада да го информира Судот за моменталната состојба на апликантот, особено во однос на можности да поднесе ефективно барање за азил. Дополнително Судот треба да биде известен за мерките кои Вашата Влада ги планира во врска со:
а) депортацијата на апликантот;
б) средствата кои ќе му бидат ставени на располагање на апликантот заради негово издржување.“
39. На грчките власти им бил даден рок до 29 Јуни 2009 година да ги достават овие информации, при што било истакнато следново: „Доколку не одговорите на нашето писмо во дадениот рок, Судот сериозно ќе размилисли за примена на членот 39 од Деловникот на Судот против Грција.“
40. На 2 Јули 2009, имајќи ја во предвид зголемената несигурност во Авганистан, основаноста на приказната на апликантот во врска со ризиците со кој тој се соочил и би се соочил доколку биде вратен во Авганистан и во отсуство на било каква реакција од страна на грчките власти, Судот одлучи да го примени членот 39 од Деловникот и ја известил Владата на Грција во интерес на странките во постапката и самиот тек на постапката пред Судот, да не го депортираат апликантот до одлуката на Судот по однос на неговата апликација.
41. На 23 Јуни 2009, Владата на Грција го известила Судот, во одговор на неговото писмо од 22 јуни 2009, дека при пристигнувањето на аеродромот во Атина на 15 јуни 2009, апликантот поднел барање за азил по кое постапката е во тек. Владата додала дека апликантот потоа пропуштил да се јави во седиштето на Полицијата во Attica во определениот рок од 2 дена, со цел да пополни барање за азил и да им ја даде неговата адреса.
42. Во меѓувреме, адвокатот на апликантот го известуваше Судот за информациите кои ги разменуваше со апликантот. Тој потврди дека апликантот побарал азил на аеродромот и дека му било кажано да се јави во седиштето на Полицијата во Attica за да им ја даде сопствената адреса заради достава на писмената во текот на постапката. Меѓутоа, тој не се јавил во полицијата, од причина што немал адреса која би ја пријавил.

Д. Последователни настани

43. На 1 Август 2009, при обидот да ја напушти Грција апликантот бил лишен од слобода на аеродромот поради поседување на фалсификувана бугарска лична карта.
44. Тој бил задржан во притвор во траење од 7 дена, во истата зграда веднаш до аеродромот, каде што претходно бил притворен. Во ѕмѕ порака упатена до неговиот адвокат, тој ги опишал условите на притворот, тврдејќи дека бил тепан од страна на полициските службеници одговорни за центарот, и кажал дека сакал да ја напушти Грција по било која цена за да не мора да живее во така тешки услови.
45. На 3 Август 2009, тој бил осуден од страна на Кривичниот суд во Атина и му била изречена казна затвор во траење од 2 месеци под услов во наредните 3 години да нестори кривично дело, заради обид да ја напушти државата со фалсификувани документи.
46. На 4 Август 2009, Министерството за јавен ред (сега Министерството за граѓанска заштита), усвоило наредба која предвидува дека преку примена на членот 76 од Законот бр. 3386/2005 за влез престој и социјална интеграција на државјаните од трети држави во Грција, апликантот подлежи на управна постапка за протерување. Понатаму било истакнато дека апликантот може да биде пуштен на слобода поради непостоење на основано сомнение за опасност од бегство и поради непостоење на закана за јавниот ред.
47. На 18 Декември 2009, апликантот се јавил во Седиштето на Полицијата во Attica каде ја обновиле неговата „розова карта“ за 6 месеци. Во писмо од истиот ден, Полицијата составила записник за тоа дека апликантот ја известил дека нема каде да живее и побарал Министерството за здравство и социјална солидарност да му помогне во пронаоѓањето на сместување.
48. На 20 Јануари 2010, одлуката за протерување на апликантот по автоматизам била укината од страна на грчките власти, бидејќи апликантот поднел барање за азил пред да биде лишен од слобода.
49. Во писмо од 26 Јануари 2010, Министерството за здравство и социјална солидарност го информирало Државниот правен совет, дека поради големата побарувачка, барањето за сместување на апликантот се одолжило, но дека некакво сместување сепак било пронајдено; но, дека за тоа не биле во можност да го известат апликантот во отсуство на адреса каде што тој може да биде контактиран.
50. На 18 Јуни 2010, апликантот се јавил во Седиштето на Полицијата во Attica каде неговата „розова карта“ била продолжена за уште 6 месеци.
51. На 21 Јуни 2010, апликантот добил известување на грчки јазик, кое тој го потпишал во присуство на преведувач, со што бил поканет на разговор во Седиштето на Полицијата во Attica на 2 Јуни 2010. Апликантот не се појавил на закажаниот термин за разговор.
52. Во контакт со неговиот адвокат, по расправата пред Судот, апликантот го известил за тоа дека му било дадено известување на грчки јазик при продолжувањето на неговата „розова карта“, и дека преведувачот не спомнал никаков датум на кој бил закажан разговорот.
53. Во ѕмѕ порака до неговиот адвокат, од 1 Септември 2010, апликантот го известил дека тој уште еднаш се обидел да ја напушти Грција и да замине за Италија, каде што слушнал дека условите за прием биле попристојни и каде не би морал да живее на улица. Апликантот бил запрен од страна на Полицијата во Patras и однесен во Salonika, потоа до границата со Турција, заради протерување. Во последен момент грчката полиција одлучила да не го протера, според апликантот, поради присуството на турската полиција.


II. РЕЛЕВАНТНО МЕЃУНАРОДНО И ПРАВО НА ЕУ

А. Женевската конвенција за статусот на бегалците од 1951 година

54. Белгија и Грција ја имаат ратификувано Женевската конвенција од 1951 година за статусот на бегалците (“Женевската конвенција“), која ги дефинира околностите во кои една држава мора да им додели статус на бегалец на оние кои тоа го бараат, како и правата и обврските на таквите лица.
55. Во овој случај, клучен е членот 33 став 1 од Женевската конвенција, кој гласи:

“1. Ниедна држава договорничка нема да протера или да врати („refouler”) бегалец на границата на територија каде неговиот живот или слобода би биле загрозени поради расни, верски, национални причини, како и поради припадност на одредена општетсвена група или поради политичко мислење.”

56. Во своите Заклучоци за меѓународна заштита (А/АС.96/951, параграф 16) од 13 Септември 2001 година, UNHCR, чија задача е да врши надзор над примената на Женевската конвенција од страна на државите членки на Конвенцијата, се истакнува дека принципот на „non-refoulement“ (забрана за протерување и враќање) претставува:


„ ...темелен принцип на заштита предвиден со Конвенцијата од кој не се дозволени исклучоци. На многу начини, принципот претставува логично надополнување на правото да се бара азил кој го предвидува Универзалната декларација за човекови права. Тој претставува дел од обичајното меѓународно право задолжително за сите држави. Дополнително, меѓународното право за човекови права го предвидува принципот на „non-refoulement како основна компомента на апсолутната забрана за тортура, мачење и и другите форми на нечовечко и понижувачко однесување или казнување. Обврската за „non-refoulement исто така важи и за бегалците независно од нивниот формален статус, што очигледно ги вклучува и барателите на азил чии статус се уште не е решен. Тој ја опфаќа забраната за било која мерка која државата може да ја преземе со ефект - враќање на барателите на азил или бегалците до границите на териториите каде нивните животи или слобода се под закана или каде се соочуваат со закана од кривично гонење. Ова вклучува забрана за одбивање на граница, пресретнување или индиректен refoulement независно дали станува збор за поединци кои бараат азил или за масовен прилив.“

Б. Право на Заедницата

Договорот за Европска унија (изменет и дополнет со Договорот од Лисабон, кој влезе во сила на 1 Декември 2009)

57. Основните права загарантирани со Конвенцијата се составен дел на правото на Европска унија и се предвидени на следниов начин:
Член 2
„Унијата се темели на следниве вредности: почитување на човечкиот дигнитет, слобода, демократија, еднаквост, владеење на правото и почитување на човековите права, вклучувајќи ги и правата на малцинствата... “
Член 6
„1. Унијата ги признава правата, слободите и принципите предвидени во Повелбата за основните права на Европска унија од 7 Декември 2000 усвоена во Стразбур на 12 Декември 2007, која ја има истата правна сила како и Договорите.
...
3. Основните права загарантирани со Европската конвенција за заштита на човековите права и основните слободи произлегуваат од уставните традиции заеднички за државите членки, и претставуваат општ принцип на правото на Унијата.“

2. Законот за функционирањето на Европска унија (изменет и дополнет со Договорот од Лисабон, кој влезе во сила на 1 Декември 2009)

58. Прашањата од особено значење за предметната пресуда се покриени со Насловот V – Простор на слобода, безбедност и правда – од Третиот дел на Договорот за функционирање на Европска унија, политиките на Унијата и внатрешните активности на Унијата. Во Поглавје 1 од овој Наслов, членот 67 предвидува:
„1. Унијата претставува простор на слобода, безбедност и правда со почит на основните права и различните правни системи и традиции на државите членки.
2. Таа ... има заедничка политика на азил, миграција и контрола на надворешните граници заснована на солидарност меѓу државите членки, која се заснова на правичност во однос на државјаните од трети држави ...“

59. Второто поглавје од Насловот V се однесува на „политиката на граничната контрола, азилот и миграцијата“. Членот 78 став 1 предвидува:
„Унијата развива заедничка политика на азил, супсидиерна заштита и времена заштита со цел на државјаните на трети држави кои бараат меѓународна заштита да им се обезбеди соодветен статус и обезбедување на почитување на принципот на „non-refoulement. Оваа политика мора да биде во соглсност со Женевската конвенција ... и други релевантни договори.“

60. Членот 78 став 2, предвидува обврска законодавните органи на Унијата да усвојуваат мерки кои се однесуваат inter alia на единствениот статус на азил и супсидиерна заштита, како и критериуми и механизми за одлучување, која држава членка е одговорна за постапување по барањето за азил.

3. Повелбата за основните права на Европска унија

61. Повелбата за основните права, која претставува дел од примарното законодавство на Европска унија, по влегувањето во сила на Договорот од Лисабон, содржи изрична одредба која го гарантира правото на азил и која гласи:
„Член 18 – право на азил„
„Правото на азил се гарантира во согласност со правилата на Женевската конвенција од 28 Јуни 1951 и Протоколот од 31 Јануари 1967 за статусот на бегалците и во согласност со Договорот за основање на Европската заедница.“




4. „Даблинскиот“ систем на азил

62. Од Европскиот совет во Tampere во 1999, Европска унија ги постави основите за имплементација на заеднички европски систем на азил.
63. Првата фаза (1999 – 2004), значеше усвојување на неколку правни инструменти кои ги предвидоа мнималните заеднички стандарди на планот на приемот на баратели на азаил, постапката по барањата за азил и условите кои треба да се исполнат за добивање на меѓународна заштита, како и правилата за определување која држава членка е одговорна за постапување по барањето за азил („Даблинскиот систем“).
64. Втората фаза е во тек. Целта е понатамошно хармонизирање и подобрување на стандардите за заштита, со цел воведување на заеднички европски систем на азил до 2012. Комисијата објави определени предлози во рамките на планот за политика на азил на 17 Јуни 2008 (СОМ(2008) 360).

(a) Даблинската регулатива и Регулативата за EURODAC

65. Регулативата на Советот бр.343/2003 од 18 Февруари 2003 за утврдување на критериумтие и механизмите за определување на државата членка надлежна за постапување по барањето за азил поднесено во една од државите членки од страна на државјанин на трета држава („Даблинска регулатива“), е во примена во државите членки на Европска унија и Норвешка, Исланд и Швајцарија.
66. Регулативата ги заменува одредбите од дотогашважечката Даблинската конвенција потпишана на 15 Јуни 1990, за определување на државата одговорна за постапување по барањето за азил поднесено во една од државите членки на Европските заедници.
67. Во доплнение, Регулативата бр. 1560/2003 од 2 Септември 2003, предвидува правила за примена на Даблинската регулатива.
68. Во првиот дел од Преамбулата на Даблинската регулатива се наведува дека таа е дел од заедничката политика на азил која има за цел прогресивно воспоставување на простор на слобода, безбедност и правда отворен за оние, кои принудени од околностите, легитимно бараат заштита во Заедницата.
69. Вториот дел афирмира дека Регулативата се заснова на презумцијата дека државите членки го почитуваат принципот на „non-refoulement“ предвиден во Женевската конвенција и се сметаат за сигурни држави.
70. Согласно Регулативата, државите членки мора да определат врз основа на хиерархија на објективни критериуми (член 5 – 14), која држава членка е надлежна за постапување по барањето за азил поднесено на нивната територија. Целта е да се избегне повеќекратно поднесување на барања од страна на исто лице и да се гарантира дека секој поединечен предмет на еден барател на азил ќе биде разгледан и за него ќе одлучи една држава членка.
71. Кога е утврдено дека барател на азил недозволено ја поминал границата на држава членка доаѓајќи од трета држава, државата членка на чија територија влегол, е надлежна за постапување по барањето за азил (член 10 став 1). Ваквата надлежност престанува 12 месеци по денот на недозволеното поминување на границата.
72. Кога критериумите во Регулативата предвидуваат дека друга држава членка е надлежна, од државата се бара да го преземе случајот на барателот на азил и да постапи и одлучи по неговото барање за азил. Замолената држава мора да одговори на барањето во период од 2 месеци од приемот на барањето. Доколку државата неодговори во рок од 2 месеци, ќе се смета дека го прифатила барањето за преземање на надлежноста во однос на барањето на азил (член 17 и 18 став 1 и 7).
73. Кога замолената државата членка ја прифаќа надлежноста во однос на барањето за азил, државата членка во која барањето за азил е поднесено мора да го извести барателот за одлуката за трансфер, давајќи притоа доволно образложени причини. Трансферот мора да се спроведе најдоцна во рок од 6 месеци од прифаќањето на барањето за преземање на надлежноста. Кога трансферот нема да се случи во овој временски рок, одговорноста за постапување по барањето преоѓа на државата членка во која барањето за азил било поднесено (член 19).
74. По исклучок од општото правило, секоја држава членка може да постапи по барањето за азил поднесено пред нејзините органи од страна на државјанин на трета држава, и во случаи кога таа нема таква надлежност согласно критериумите од Регулативата (член 3 став 2). Ова се нарекува клаузула на „суверенитет“. Во ваков случаи, таквата држава, станува држава членка надлежна за постапување и одлучување по барањето за азил и ги презема сите обврските кои произлегуваат од таквата надлежност.
75. Дополнително, секоја држава членка, и кога не е надлежна согласно критериумите предвидени во Регулативата, може да ги спои заедно членовите на едно семејство, како и други издржувани роднини, повикувајќи се на почитувањето на човековите права, особено поради семејни или културни причини (член 15 тав 1). Ова е познато како „хуманитарна“ клаузула („хуманитарна клаузула“). Во овој случај државата членка на барање на друга држава членка ќе постапи по барањето за азил на засегнатите лица. Засегнатите лица мора да се согласт на ова.
76. Друга Регулатива на Советот, бр. 2725/2000 од 11 Декември 2000, предвидува воведување на Eurodac систем за споредување на отисоци од прсти („Eurodac регулатива“). Таа предвидува државите да ги регистритаат во база на податоци, отпечатоците од прсти на барателите на азил. Податоците се пренесуваат во централната единица на Eurodac, со која управува Европската комисија, која ги чува во својата централна база на податоци и каде тие се споредуват со веќе зачуваните податоци.
77. На 6 Јуни 2007, Европската комисија поднесе извештај до Европскиот парламент и Советот за евалуација на Даблинскиот систем (СОМ(2007)299 конечен). На 3 Декември 2008, го објави текстот на предлогот на новата Даблинската регулатива (СОМ(2008)820 конечна/2). Целта на оваа реформа е да се подобри ефикасноста на системот и да се обезбеди дека сите потреби на лицата кои бараат меѓународна заштита се покриени со постапката за утврдување на надлежноста.
78. Предлогот има за цел да воспостави механизам за одложување на трансферите согласно Дабилинскиот систем, така што, од една страна, државите членки чии системи на азил се веќе под особено тежок притисок не се ставени под уште поголем притисок со таквите трансфери, а од друга страна барателите на азил нема да се трансферираат во државите членки кои не можат да им обезбедат доволно ниво на заштита, особено во смисла на услови за прием и пристап до постапката за азил (член 31 од Предлогот). Засегнатата држава мора да се обрати до Европската комисија за одлука. Трансферите можат да бидат одложени за период од најмногу 6 месеци. Комисијата може да го одложи трансферот за дополнителни 6 месеци на сопствена иницијатива или по барање на засегнатата држава.
79. Предлогот, разгледан во согласност со постапката на соодлучување, беше усвоен од страна на Европскиот парламент во прво читање на 7 Мај 2009, и поднесен до Комисијата и Советот.
80. На неформалниот состанок на Советот за правда и внатрешни работи, одржан во Брисел на 15 и 16 Јуни 2010, белгиското претседателство со Советот на Европската унија на дневниот ред стави размена на мислења за начините за релизација на единствената политика на азил и единствениот стандард на меѓународна заштита до 2012. Дискусиите се фокусира особено на приоритетноста што Советот треба да ја даде на преговорите за измена и дополнување на Даблинската регулатива и на прашањето дали министрите ќе го подржат предлогот за воведување на одредба за времено запирање (одложување) на трансферите.
81. Судот на правдата на Европските заедници (СЈЕС) кои стана Суд на правдата на Европска унија (СЈЕU) по влегувањето во сила на Договорот од Лисабон, донесе една пресуда во врска со Даблинската регулатива. Во случајот на Petrosian (С-19/08, пресуда од 29 Јануари 2009), беше побарано објаснување за начинот на толкување на членот 20 став 1 и 2 во врска со преземањето на надлежноста по барањата за азил и пресметувањето на крајниот рок за трансфер кога законодавството на замолената држава членка предвидува жалба која го одложува извршувањето. СЈЕU утврди дека времето започнува да тече од денот на донесување на мериторна одлука за основаноста на самото барање.
82. СЈЕU неодамна доби барање од Апелациониот суд (Обединетото Кралство) за одлучување по претходно прашање во врска со толкувањето на одредбата на клаузулата за „суверениет“ од Даблинската регулатива (случајот на N.S., C411/10).

(б) Директивните на Европска унија во врска со азилот

83. Три дополнителни европски правни текстови ја надополнуваат Даблинската регулатива.
84. Директивата 2003/9 од 27 Јануари 2003 за минималните стандарди за прием на баратели на азил во државите членки („Директива за прием“), влезе во сила на денот на нејзината објава во Службен весник (OJ L 31 од 6.02.2003). Истата бара државите да им гарантираат на барателите на азил:
- определени материјални услови за прием, вклучувајќи сместување; храна и облека, надомст во пари или други стредства; надоместокот мора да биде доволен да ги задоволи минималните потреби на барателот на азил;
- заштита на единството на семејството;
- медицинска и психолошка заштита;
- пристап на децата до образование, и до часови за изучување на јазик кога е тоа неопходно за редовно посетување на наставата.
Во 2007 Европската комисија побара од СЈЕС (сега CJEU) да испита дали Грција ги исполнува обврските во однос на приемот на бегалци. Во пресуда од 19 Април 2007 (предмет С-72/06) СЈЕС утврди дека Грција не ги исполнила обврските кои произлегуват од Директивата за прием. Грчките власти последователно ја транспорнираа во своето законодавство Директивата за прием.
На 3 Ноември 2009, Европската комисија испрати писмо до Грција со која извести за нова постапка против неа.
85. Директива 2005/85 од 1 Декември 2005 за минималните стандарди во постапката за добивање и одземање на статусот на бегалец во државите членки („Директива за постапката“), која влезе во сила на денот на нејзината објава во Службен весник (OJ L 326/13 од 13 декември 2005), ги гарантира следниве права:
- барањето за азил неможе да се одбие поради единствена причина што не било поднесено што е можно побрзо. Дополнително, барањата мора да се испитуваат и оценуваат индивидуално, објективно и независно;
- барателите на азил имаат право да останат во државата членка до донесувањето на одлука по нивното барање за азил:
- државите членки треба да обезбедат писмено изготвување на одлуките по барањата за азил, а кога барањето е одбиено, во образложенито треба да се наведени причините за таквата одлука, а одлуката треба да содржи и правна поука за можнните правни лекови против негативна одлука;
- барателите на азил мора да бидат ифнормирани за постапката која ќе следи, за нивните права и обврски и за одлуката донесена од страна на надлежните органи;
- на барателите на азил мора да им се обезбеди преведувач, со цел постапување пред надлежните органи секогаш кога е тоа потребно;
- на барателите на азил не смее да им се забрани можноста да комуникицаат со UNHCR, генерално државите членки мора да дозволат пристап на UNHCR до барателите на азил, вклучително и на оние кои се наоѓаат во притвор, како и да им обезбедат информации во врска со барањата за азил и постапките, и можност да ги изнесат своите ставови до надлежните органи;
- барателите на азил мора да имаат можност, на сопствен трошок да ангажираат правен застапник. Во случај на негативна одлука од страна на надлежниот орган, државите членки мора да обезбедат бесплатна правна помош врз основа на поднесено барање. Ова право може да биде предмет на ограничувања (изборот на адвокат е ограничен на листата на адвокати определени согласно домашното законодавство, можноста за поднесување на жалби да се ограничени само на оние кои имаат изгледи за успех, или бесплатната правна помош да се ограничи само на барателите кои немаат доволно финансиски средства).
Европската комисија иницираше постапки пред СЈЕС (сега CJEU) против Грција во Февруари 2006 поради неисполнување на своите обврски и поради процедуралните недостатоци во грчкиот систем за азил. По транспонирањето на Процедуралната директивата во грчкото законодавство во јули 2008, предметот беше избришан од листата на предмети.
На 24 Јуни 2010 Европската комисија иницираше постапка против Белгија пред СЈЕС (сега CJEU) поради нецелосно транспонирање на Процедуралната директива од страна на белгиските власти – особено минималните обврски во однос на сослушување на барателите на азил.
Во својот предлог за измена и дополнување на Процедуралната Директива, поднесен на 21 Октомври 2009 (COM (2009) 554 конечен), Комисијата предложи зајакнување на обврската за информирање на барателот. Предлогот исто така, предвидува целосно (потполно) и ex nunc преиспитување на првостепените одлуки од страна на суд или трибунал и специфицира дека барањето за ефикасен правен лек вклучува, како преиспитување и оценка на фактите, така и на примената на правото. Исто така, предвидува одредби со кои жалбите го запираат извршувањето. Предложените измени и дополнувања имаат за цел да ја подобрат конзистентноста на судската прака во однос на правото на одбрана, еднаквоста на оружјата, и правото на ефикасна судска заштита.
86. Директива 2004/83 од 29 Април 2004 во врска со минималните стандарди за квалификација и статус на бегалец или лице на кое од други причини му е потребна меѓународна заштита на државјните од трети држави или лицата без државјанство како и за содржината на дадената заштита („Директива за квалификација“). Таа влезе во сила 20 дена по нејзиното објавување во Службен весник (OJ L 304 од 30.09.2004).
Оваа Директива содржи сет на критериуми за добивање статус на бегалец или признавање на правото на супсидиерна заштита и ги предвидува правата поврзани со секој од овие статуси. Таа воведува хармонизиран систем на времена заштита за лицата кои не се опфатени со Женевската конвенциа, но сепак, имаат потреба од меѓународна заштита, како што се жртвите од широко распространето насилство или граѓанска војна.
СЈЕС (сега CJEU) донесе две пресуди во врска со Директивата за квалификација: пресудата во случајот Elgafaji од 17 Февруари 2009 и во случајот Salahadin Abdulla и други, пресуда од 2 Март 2010 (споени предмети C-175, 176, 178 i 179/08).


В. Релевантни правни текстови на Комесарот за човекови права на Советот на Европа

87. Како дополнение на извештаите објавени по неговите посети на Грција (види параграф 160 подолу), Комесарот издаде препорака „во врска со правата на странците кои сакаат да влезат во држава членка на Советот на Европа и извршувањето на налозите за протерување“ на 19 Септември 2001, која inter alia, предвидува:
„1. Секој што ќе пристигнување на граница на држава членка, треба да биде тертиран со должно почитување на човечкото достоинство, наместо по автоматизам да се семта дека станува збор за криминалец или „преварант„.
2. При пристигнување, секој чии права на влез се спорни, мора да биде сослушан, кога е потребно со помош од преведувач чии трошоци мора да ги поднесе државата, се со цел, кога соодветно, лицето да може да поднесе барање за азил. Ова подразбира право по формирањето на предмет, лицето да биде информирано, на јазик кој го разбира за постапката која треба да се следи. Практиката на протерување „од влезните порти“ е неприфатлива.
3. По правило, не треба да постои ограничување на слободата на движење. Секогаш кога е возможно, притворот мора да биде заменет со други мерки, како на пример, гаранција или други слични мерки. Доколку притворот останува единствен начин за обезбедување на присуството на странецот, тој не смее да се спроведува систематски, во полициски станици или затвори, освен доколку не постори практична алтернатива и во такви случаеви не смее да трае подолго од неопходно потребното за организирање на преместување во специјализиран центар.

....

9. Во никој случај прифатните центри не смеат да бидат организирани и да функционираат како затвори.
....

11. Основно е дека правото на правен лек во смисла на член 13 од Европската конвенција не треба да претставува само теоретско право кое се гарантира со закон, туку подеднакво треба да биде право кое се користи и во пракса кога лицето изнесува наводи дека надлежните органи повредиле или постои веројатност дека ќе повредат право загарантирано со Европската конвенција. Правото на ефикасен правен лек мора да биде гарантирано секому кој сака да ја оспори одлуката за протерување или налогот за враќање. Истиот мора да биде во можност да го одложи извршувањето на налогот за протерување, барем во оние случаи каде што постојат наводи за повреда на членот 2 и 3 од Европската конвенција.“



III. РЕЛЕВАНТНО ДОМАШНО ЗАКОНОДАВСТВО И ПРАКСА ВО ГРЦИЈА

Услови за прием на барателите на азил

1. Престој

88. Условите за прием на барателите на азил во Грција се примарно регулирани со Претседателскиот декрет („ПД„) број 220/2007 со кој е транспонирана Директивата за прием. Одредбите од овој правен текст, релевантни за оваа пресуда, на сумарен начин се прикажани во продолжени.
89. Органите надлежни за прием и постапување по барањата за азил бесплатно, на барателите на азил им издаваат карта, и тоа веднаш по добивањето на резултатите од проверката на отпечатоците од прсти, но во секој случај не подоцна од три дена по поднесувањето на барањето за азил. Оваа карта, т.к.н. „розова карта“, му дозволува на барателот да остане во Грција за целиот период додека се постапува по неговото барање. Картата е со рок на важење од 6 месеци со можност за обновување до објавата на конечната одлука за основаноста на барањето (член 5 став 1).
90. Согласно член 12 став 1 и 3 надлежните органи мора да преземат соодветни чекори со цел обезбедување на материјални услови за прием на барателите на азил. Тие мора да гарантираат стандард на живот соодветен на здравствена состојба на барателите на азил и доволен за нивно издржување и заштита на нивните основни права. Овие мерки се преземат кога станува забор за лица со лоша имотна состојба.
91. Барателот на азил без сместување и без средства да плати сместување, ќе биде сместен во прифатен центар или друго место по поднесување на барањето за азил до надлежните органи (член 6 став 2). Според информациите обезбедени од страна на Министерството за здравство и социјална солидарност, во 2009 имало 14 приемни центри за баратели на азил во различни делови на државата со вкупен капацитет од 935 места. Шест од нив биле резервирани за деца без придружба.
92. На барателите на азил кои сакаат да работат им се издава времена дозвола за работа, во согласност со условите предвидени во ПД бр. 189/1998 (член 10 став 1 од ПД бр. 220/2007). Член 4 в) од ПД 189/19998 бара надлежните органи да издадат дозвола откако ќе осигураат дека за конкретното работното место нема интерес „грчки државјанин, граѓанин на Европска унија, лице со статус на бегалец, лице со грчко потекло итн.“.
93. Барателите на азил имаат пристап до програми за обука за стручно оспособување под истите услови како и државјаните на Грција (член 11).
94. Доколку станува збор за лица со лоша имотна состојба, кои не се осигурани, барателите на азил имаат право на бесплатна медицинска грижа и болничко лекување. Првата помош е исто така бесплатна (член 14 од ПД бр. 220/2007).

Притвор

95. Кога е дозволено административно протерување на странец согласно член 76 став 1 од Законот бр. 3386/2005 (види параграф 119, подолу), и кога постои опасност дека странецот може да побегне, дека тој се смета за закана за јавниот ред или на било кој друг начин ја попречува постапката за протерување или враќање, можно е времен притвор во траење од 3 дена од денот на донесувањето на одлуката за протерување (член 76(2). До стапувањето во сила на Законот 3772/2009, административниот притвор беше во траење од 3 месеци. Сега, тој изнесува 6 месеци, а во определени околности може да биде продолжен до 12 месеци.
96. Тужба до Врховниот управен суд против одлуката за протерување не го запира извршувањето (член 77 од Законот бр. 3386/2005).
97. Согласно членот 76 став 1 по пристигнувањето на меѓународниот аеродром во Атина, засегнатите лица се сместуваат во Центарот веднаш до аеродромот. Во останатите делови од државата, лицата се задржуваат или во прифатните центри за азиланти, или во полициски станици.
98. Согласно член 13 став 1 од ПД бр. 90/2008, поднесувањето на барање за азил не претставува кривично дело и не може да претставува основа за лишување од слобода, дури и во случаи илегален влез во државата.

Б. Постапката за азил

1. Применливи одредби

99. Одредбите применливи во однос на барањето за азил на апликантот може да се најдат во претседателските декрети: ПД бр. 61/1999 за признавање и одземање на статусот на бегалец и протерување на странци, дозволите за престој на членовите на семејството и начини на соработка со UNHCR; и ПД бр. 90/2008 со кои се транспонира Процесната Директива 2005/85, изменет и дополнет со ПД бр. 81/2009.

(а) Пристап до постапка

100. Сите државјани на трети држави или лица без државјанство имаат право да поднесат барање за азил. Органите надлежни за прием и постапување по барањата должни се да им обезбедат на сите полнолетни лица можност да го остварат своето право и да поднесат барање за азил, по претпоставка дека тие лично ќе пристапат пред надлежните органи (член 4 став 1 од ПД бр. 90/2008).
101. Органите веднаш ги информираат барателите на азил за нивните права и должности и за таа цел им врачуваат брошура, изготвена на јазик кои тие го разбираат, со објаснување на постапката по барањата за азил и правата и должностите на барателите на азил. Доколку барателот на азил не разбира ниту еден од јазиците на кои е отпечатена брошурата, или е неписмен, тој ќе биде усно запознаен со нејзината содржина, со помош од страна на преведувач (член 1 став 6 од ПД бр. 61/1999 и член 8 став 1 а) од ПД бр. 90/2008).
102. Информативната брошура е изготвена во соработка со UNHCR и е објавена на 6 јазици (арапски, англиски, француски, грчки, персиски и турски).
103. Кога барателите на азил ќе пристигнат на меѓународниот аеродром во Атина, обврската за обезбедување на овие информации е на службата за безбедност присутна на аеродромот. Преводот се обезбедува од страна на преведувачи од седиштето на полицијата во Attica, невладини организации или службениците на аеродромот.
104. Барателите на азил се должни да соработуваат со надлежните органи (член 9 став 1 од ПД бр. 90/2008). Особено се должни да ги известат за било каква промена на адресата (член 6 став 1 од ПД бр. 220/2007).
105. Доколку тоа не го сторат на аеродромот, барателите на азил мора да се пријават, во сабота, во Директоратот за странци во полицијата во Attica, за да поднесат барање за азил. По влегувањето во сила на ПД бр. 81/2009 (член 1), поднесувањето на барањето за азил е децентрализирано на 52 полициски седишта во различни места од државата.
106. Барателите на азил кои поднеле барање за азил на аеродромот мора да се пријават во рок од три дена во седиштето на полицијата во Атика, со цел да го пријават своето престојувалиште.
107. Потоа тие се повикуваат во седиштето на полицијата на индивидуален разговор на кој тие се должни да присуствуваат. Разговорот се остварува со помош на преведувач, а од барателот на азил се бара да ги потврди сите информации содржани во барањето за азил и да ги даде своите лични податоци, податоците за рутата користена за пристигнување во Грција и причините за бегство од државата на потекло (член 10 став 1 од ПД бр. 90/2008).

(б) Постапување по барањето за азил во прв степен

108. До 2009 по индивидуалниот разговор, надлежниот полициски службеник го доставувал барањето за азил до еден од трите советодавни комитети за бегалци во рамките на Министерството за јавен ред (сега Министерство за граѓанска заштита), на мислење. Овие комитети биле составени од полициски службенци и претставници на општините, а во некои случи, UNHCR се појавувал во својство на набљудувач. Комитетите своето мислење по барањето во форма на интерен извештај, го доставувале до Седиштето на полицијата во Аttica, која потоа одлучувала по барањето.
109. ПД бр. 81/2009 предвидува децентрализација на постапувањето по барањата за азил во прв степен и предвидува формирање на советодавни комитети за бегалци во сите 52 полициски седишта низ државата (член 3). Постапката не е сменета, но сега таа се одвива во сите 52 полициски седишта во различни региони.
110. Одлуките се носат индивидуално, по внимателно, објективно и непристрасно испитување. Органите собираат и оценуваат прецизни, детални ифнормации од веродостојни извори, како оние обезбедени од страна на UNHCR за општата состојба во државите на потекло (член 6 став 2 од ПД бр. 90/2008). Во секоја фаза од постапката, на барателите им се обезбедува преведувач на трошок на државата (член 8 став 1 б) од ПД бр. 90/2008).
111. Барателите имаат право на правен или друг советник на сопствен трошок (член 11 став 1 од ПД бр. 90/2008).
112. Одлуката по барањето се доставува на барателот лично или на неговиот адвокат или правен застапник (член 8 став 1 г) од ПД бр. 90/2008). Во врска со ова во точката 10 од брошурата е наведено:
„(„розовата“) карта мора да ја содржи адресата на живеење која сте ја пријавиле или прифатниот центар во кој сте сместени. Донесената одлука, ќе биде испратена на адресата која сте ја пријавиле; затоа е важно, без одолговлекување да ја информирате полицијата за било каква промена во вашата адреса.“
113. Доколку адресата е непозната, одлуката се испраќа во општината во која се наоѓа седиштето на службата каде барањето за азил било поднесено, каде се објавува на огласната табла и се доставува до UNHCR (член 7 став 2 од ПД бр. 90/2008).
114. Писмената се доставуваат на јазикот кој барателот на азил основано може да се претпоставува дека го разбира, доколку нема правен застапник (член 8 став 1 д) од ПД бр. 90/2008).

(в) Жалби против негативните одлуки

115. До 2009, Советодавните комитети за бегалци постапува по барањата во втор степен во случај кога истите беа одбиени во прв степен (член 25 од ПД бр. 90/2008). UNHCR учествуваше во работата на Комитетите (член 26 од ПД бр. 90/2008). Потоа постоеше можност да се поднесе тужба до Врховниот управен суд со барање за укинување на одлуката. Член 5 од ПД бр. 81/2009, ја укина второстепената надлежност на Советодавните комитети за бегалци. Од 2009 против првостепените одлуки директно се поднесува тужба до Врховниот управен суд. Во Јули 2009 UNHCR одлучи дека повеќе нема да учествува во постапката.
116. Доколку барателот не ги добил релевантните информации во писмена форма, одлуката мора да содржи правна поука за можноста за поднесување на жалба, временскиот рок за нејзино поднесување и последиците од непочитување на роковите (член 7 став 3 и 8 став 1 д) од ПД бр. 90/2008).
117. Тужбите до Врховниот управен суд не го одложуваат извршувањето на налогот за протерување издадени по и врз основа на одлуката со кое се одбива барањето за азил. Сепак, странците имаат право да поднесат жалба против налогот за протерување во рок од 5 дена по приемот на известувањето за истиот. Одлуката потоа се донесува во рок од 3 работни дена сметано од денот на поднесување на жалбата. Ваквиот тип на жалба не го одложува извршувањето на налогот за протерување. Кога со налогот за протерување е определен и притвор, жалбата го одложува извршувањето на налогот за протерување, но не и на одлуката за притвор (член 77 од Законот бр. 3386/2005).
118. Барателите на азил имаат право на правна помош за поднесување на тужби до Врховниот управен суд под претпоставка дека жалбите не се очигледно недопуштени или неосновани (член 11 став 2 од ПД бр. 90/2008).


(г) Заштита од протерување (refoulement)

119. Законот број 3386/2005 изменет и дополнет со Законот бр. 3772/2009 (член 76(1) в), дозволува административно протерување на странец особено кога неговото или нејзиното присуство во Грција претставува закана за јавниот ред или националната безбедност. Странците се смета дека претставуваат таква закана доколку постои кривична постапка во тек против нив за кривично дело казниво со казна затвор во траење повеќе од 3 месеци. Илегалното напуштање на државата со употреба на фалсификувана патна исправа или пасош претставува кривично дело согласно членот 83 став 1 и 87 став 7 од Законот бр. 3386/2005.
120. Меѓутоа, одредбите од овој Закон не се однесуваат на барателите на азил и бегалците (член 1 в) и 79 г)). Барателите на азил можат да останат во државата до завршување на управната постапка по нивното барање за азил, и не можат да бидат отстранети од територијата на државата на било кој начин (член 1 став 1 од ПД бр. 61/1999 и член 5 став 1 од ПД бр. 90/2008).

(д) Одобрување на престој од хуманитарни причини или заради супсидиерна заштита

121. Во исклучителни случаи, особено поради хуманитарни причини, министерот за јавен ред (сега министерот за граѓанска заштита), може да дозволи времен престој на странец чие барање за стекнување со статус на бегалец било одбиено, додека не стане безбедно нивното враќање во државата на потекло (член 25 став 6 од Законот 1975/1991). Кога таква дозвола е издадена заради хуманитарни причини, критериумите кои се земаат во предвид се објективната невозможност за отстранување или враќање во државата на поткело заради виша сила, како на пример, сериозни здравствени причини, меѓународен бојкот на државата на потекло, граѓански конфликти со масовни повреди на човековите права, или ризик од третман спротивен на членот 3 од Конвенцијата во државата на потекло (член 8 став 2 од ПД бр. 61/1999). Во последниот случај Врховниот управен суд зазел став дека земањето во предвид на ризикот во однос на член 3 од Конвенцијата не претставува алтернатива, туку обврска за управните органи (види на пример, пресуди бр. 4055/2008 и бр. 434/2009).
122. Супсидиерна заштита, исто така може да биде дозволена во согласност со ПД бр. 96/2008, со кој е транспонирана Директивата за минималните стандарди за квалификација и статус на бегалец или лице на кое од други причини му е потребна меѓународна заштита на државјните од трети држави или лицата без државјанство како и за содржината на дадената заштита („Директива за квалификација“)..

(ѓ) Тековни реформи во постапката за азил

123. По парламентарните избори во Грција одржани во 2009, новата Влада формираше експертски комитет кој ќе даде мислење за реформата на системот на азил во Грција. Составен од експерти од Министерството за граѓанска заштита, Министерството за внатрешни работи и здравство, од UNHCR, Грчкиот совет за бегалци и Канцеларијата на Народниот правобранител, како и од професори, комиетот предложи измени и дополнувања на постојното законодавство и судската пракса и даде сугестии во однос на составот и modus operandi на новиот орган кој би бил надлежен за постапување по барањата за азил, и кој би бил составен не од полициски службеници, како денес, туку од државни службеници. Исто така, е предложено враќање на второстепената надлежност на Советодавните комитети за бегалци.
124. Предлозите на експертскиот комитет беа поднесени до Грчката влада на 22 Декември 2009, и подготвен е Предлог закон. Според Претседателот на Владата на Грција, George Papandreou, кој зборуваше на прес конференцијата на 20 Јануари 2010 со учество на Високиот Комесар за бегалци на ОН, Antonio Guterresа, целта е да се реформира законодавната рамка „со цел истата да се доведе во линија со Конвенцијата за бегалци од 1951 година и законодавството на Европска унија“.

2. Статистички податоци за азилот во Грција

125. Според статистиката објавена од страна на UNHCR, во 2008 година Грција била на 7-мото место на листата на држави членки од Европска унија во однос на бројот на примени барања за азил, со вкупен број од 19,880 барања поднесени таа година (споредено со 15,930 во 2009). 88% од странските државјани кои влегле во Европска унија во 2009, тоа го направил со влез преку Грција.
126. Според UNHCR во 2008 позитивно биле решени 0,04% од барањата за добивање на статус на бегалец согласно Женевската конвенција (11 лица), и 0,06% од барањата за хуманитарна или супсидиерна заштита (18 лица). Биле вложени 12,095 жалби против одлуки од кои странките не биле задоволни. Усвоени биле жалбите на 25 лица кои потоа добиле статус на бегалец согласно Женевската конвенција и жалбите на 11 лица поради хуманитарни причини или супсидиерна заштита. Жалбите резултирале со успех во 2,87% односно 1,26% од случаите. За споредба во 2008, просечно позитивно биле решени 36,2% од случаите во 5 од 6-те држави кои заедно со Грција примаат најголем број на барања за азил (Франција, Обединетото Кралство, Италија, Шведска и Германија), (UNHCR, Глобалните трендови во 2008. – бегалци, азиланти, повратници, протерани и лица без државјанство).
127. До 2009, по 95% од барањата за азил постапувало седиштето на полицијата во Attica. Откако постапката по барањата за азил била децентрализирана на седиштата на полицијата низ целата држава, седиштето на полицијата во Attica постапувало по околу 79% од поднесените барања.


IV. РЕЛЕВАНТНО ЗАКОНОДАВСТВО И ПРАКТИКА ВО БЕЛГИЈА

128. Законот за странци ги уредува различните фази од постапката за азил. Релеватните одредби кои се однесуваат на барателите на азил кои поднесуваат барање по основ на Даблинската регулатива, сумарно се прикажани во продолжение.

А. Службата за странци

129. Службата за странци е управен орган надлежен за регистрација на барањата за азил по консултација на базата на податоци на Eurodac. Таа исто така е надлежна за сослушување на барателите на азил со цел по испитување на фактите на случајот, да утврди дали Белгија е државата надлежна согласно Дабилинската регулатива за постапување по барањето за азил. Овие аспекти од постапката се регулирани со член 51 став 4 од Законот за странци.
130. По сослушувањето Службата за странци го пополнува „Даблинскиот формулар“ на барањето. Формуларот содржи делови за општи информации за барателот на азил и за поспецифични детали во однос на тоа како тој пристигнал во Белгија, здравствената состојба и неговите причини за доаѓање во Белгија. Не постои одредба која предвидува барателите на азил да имаат правна помош од страна на адвокат за време на сослушувањето.
131. Кога Службата за странци смета дека Белгија е надлежна (позитивна одлука), согласно Даблинските критериуми или преку примена на специјалните клаузули, или поради тоа што роковите за трансфер се изминати, го доставува барањето до Канцеларијата на Генералниот комесар за бегалци и лица без државјанство („CGRSP“), белгискиот орган надлежен за постапување по барањата за азил.
132. Кога Службата за странци смета дека Белгија не е надлежна за постапување по барањето за азил (негативна одлука), поднесува барање до државата која е надлежна, да го преземе постапувањето по барањето. Доколку таквата држава се согласи, изрично или премолчно, Службата за странци го одбива барањето за азил и издава одлука со која го одбива барањето за престој, заедно со налог за напуштање на државата.
133. Негативните одлуки со кои се наредува трансфер на барателите на азил, мора да содржат образложени причини. Кога станува збор за трансфер во Грција, причините во налогот за напуштање на државата се темелат на претпоставката дека Грција ги почитува своите обврски кои произлегуваат од меѓународното и правото на Заедницата во областа на азилот, како и на фактот дека од овие причини примената на клаузулата на суверенитет, согласно Даблинската регулатива не е задолжителна. Во некои случаи причина може да биде фектот дека апликантот не ги докажал конкретни последици од општата ситуација во однос на неговата индивидуална ситуација.
134. Не постои точна статистика во однос на тоа во која мера Службата за странци ја применува клаузулата на суверенитет. Позитивните одлуки не се податливи во однос на ова. Според податоците содржани во Годишниот извештај на Службата за странци за 2009, произлегува дека во 2009 Белгија издала 1,116 барање до други држави членки за преземање на надлежноста по однос на барања за азил, од кои 420 се однесувале на Грција, и дека вкупен број од 166 барања биле доставени до CGRSP.
135. Додека се прават напори да се утврди која држава е надлежна, странцеот може да биде задржан или притворен на определено место, онолку колку што е тоа нужно неопходно, но не повеќе од 1 месец.


Б. Жалбениот совет за странци

136. Одлуките донесени од страна на Службата за странци кои во врска со дозволата за престој можат да бидат оспорени со тужба пред Жалбениот совет за странци. Истиот преставува Управен суд основан со Законот од 15 Септември 2006 кој го укинал Conceil d’Etat и го основал Жалбен одбор за странци. Тој ја презел надлежноста на Conceil d’Etat во споровите за странци, како и надлежноста на Постојаниот жалбен совет за бегалци.
137. Тужбите против налозите за напуштање на државата не го задржуваат извршувањето. Законот предвидува можност за поднесување на барање за запирање на извршувањето на таквите налози. Таквото барање за запирање на извршувањето мора да биде поднесено пред или најдоцна во исто време кога и тужбата против налогот за напуштање на државата.



1. Запирање на извршувањето во итна постапка

138. Во согласност со член 39/82 од Законот за странци во случај на постоење на непосредна опасност, барањето за запирање на извршувањето на налогот за напуштање на државата може да се поднесе во итна постапка. Жалбениот совет за странци ќе го прифати барањето доколку смета дека тоа се заснова на доволно сериозни основи и доколку неговото извршување веројатно би предизвикало сериозни последици и ненадоместива штета барателот. Барањето за запирање на извршувањето мора да биде поднесено не подоцна од 5 дена, но не порано од 3 работни дена, по приемот на налогот за напуштање на државата. Пред влегувањето во сила на 25 Мај 2009 година на Законот од 5 Мај 2009 година, роковите изнесуваа 24 часа. Барање за запирање на извршувањето по итна постапка го одложува извршувањето на налогот за протерување.
139. Одредбата 39/84(4) предвидува по барањето за запирање на извршувањето поднесено во итна постапка да се одлучи во рок од 48 часа од приемот на истото. Доколку претседателот на тој оддел или конкретниот судија не донесат одлука во овој рок, должни се за тоа да го информираат првиот претседател или претседателот кои мора да обезбедат донесување на одлука во рок од 72 часа по поднесувањето на барањето. Тие имаат овластување и самите да постапат и да одлучат по конкретното барање.
140. Согласно судската пракса на Conceil d’Etat преземена од страна на Жалбениот совет за странци, лишувањето од слобода е доволно самото посебе за да се утврди постоење на ризик и да се запре извршувањето на налогот, без притоа да постои точно утврден датум за депортација.


2. Оценка на основаноста

141. Жалбениот совет за странци потоа пристапува кон разгледување и оценка на законитоста на оспорената одлука согласно член 39/2(2) од Законот за странци оценувајќи дали одлуката на управниот орган е заснована на фактите утврдени во текот на постапката, односно дали содржи материјални и формални причини, дали утврдените факти се оценети правилно, дали биле направени сериозни повреди на постапката од аспект на ништовност или злоупотреба на овластувањата, (види, на пример, Жалбен совет за странци, пресуда бр. 14.175 od 31. јули 2008).
142. Кога барањето за запирање на извршувањето е одбиено и барателот е допортиран, постапката за оценка на основаноста продолжува. Жалбениот совет за странци може да ја отфрли жалбата против налогот за напуштање на државата, со образложение дека барателот повеќе не е во државата, па повеќе нема интерес за оспорување на одлуката по барањето за запирање на извршувањето на таквиот налог (пресуда бр. 28.233 од 29. мај 2009.; види исто така пресуда бр.34.177 од 16 ноември 2009.).


3. Пракса на Жалбениот совет за странци во „даблинските предмети“

143. Првите случаи во кои барателите на азил известуваат за потешкотии во постапката за азил во Грција датираат од Април 2008. Во пресудата бр.9.796 од 10 Април 2008, Жалбениот совет за странци во итна постапка го запрел извршувањето на трансфер во Грција согласно Даблинската регулатива, бидејќи грчките власти не одговориле на барањето упатено до нив за преземање на надлежноста за постапување по барањето за азил, а Службата за странци не побарала дополнителни индивидуални гаранции. Жалбениот совет за странци утврдил дека премолчната согласност не обезбедува доволно гаранции за ефективно постапување по барањата за азил од страна на грчките власти. Сепак, од Март 2009 Службата за странци повеќе не бара такви гаранции и своите одлуки ги донесува врз основа на премочна согласност. Жалбениот одбор за странци повеќе не го доведува во прашање ваквиот пристап, сметајќи дека Грција ја транспонирала Директивата за квалификација и Процедуралната директива.
144. При оценката на причините во налогот за напуштање на државата, Жалбениот совет за странци ги зема најмногу во предвид фактите кои се изнесени пред Службата за странци за време на „далбинското сослушување„ и кои се содржани во списите на управниот предмет. Доказите поднесени дополнително, вклучително и документите од општа природа, до Службата за странци за време на „даблинското сослушување„ или во жалба против налогот за напуштање на државата, не се земаат во предвид од страна на Жалбениот совет за странци, со образложение дека тие не биле поднесени благовремено или дека не биле споменати во изјавата на барателот на азил дадена пред Службата за странци, па затоа се неверодостојни.
145. Во случаите кога Жалбениот совет за странци ги земал предвид меѓународните извештаи поднесени од страна на „даблинските„ баратели на азил, кои го потврдуваат ризикот од повреда на членот 3 од Конвенцијата, поради недостатоците во постапката за азил и условите за притвор и прием во Грција, судската пракса е поделена и неусогласена во ставовите.
146. Определени одели ја земале во предвид општата состојба во Грција. На пример, во пресудите бр. 12.004 и 12.005 од 29 Мај 2008, советот утврдил дека Службата за странци требала да ги земе во предвид наводите за нечовечко постапување во Грција.
„Барателот благовремено известил дека неговото отстранување од Грција по негово мислење би резултирало со повреда на членот 3 од Конвенцијата, особено поради нехуманиот и ... третман на кој тој тврдел дека бил изложен и без сомнеж повторно би бил изложен. ... Советот утврди дека со тврдењето дека постои ризик, во случај да биде вратен во Грција, да биде изложен на нечовечки третман спротивно на член 3 од Конвенцијата и со засновањето на своите аргументи на веродостојни документаирани извори кој тој ги достави до спротивната страна, барателот формулирал експлицитен и детален приговор во врска со важен аспект од неговото враќање во Грција. Другата страна од овие причините требала да одговори на таквиот приговор во својата одлука, со цел да ги исполни своите обврски од аспект на давање на доволно образложени причини.„
147. На сличен начин, во пресудата бр. 25.962 од 10 Април 2009, Жалбениот совет за странци го запрел извршувањето за трансфер во Грција на следниов начин:
„Совет смета дека условите од извештајот од 4 Февруари 2009 година на Комесорот за човекови права на Советот на Европа (...), и фотографиите кои ги илустрираат информациите содржани во него во однос на условите на притвор на барателите на азил се особено значајни. ... Не зависно од фактот што тие датираат од период по донесувањето на пресудите од страна на Жалбениот совет на Европскиот суд за човекови права цитрани во оваа одлука, од содржината на овој извештај, јасно може да се утврди дека и покрај скорешните напори да постапува согласно соодветните европски стандарди во областа на азилот и основните права на барателите на азил, грчките власти се уште не се во можност да им понудат на барателите на азил минимални гаранции за прием, како и минимални процесни гаранции.“
148. Други одели се одлучиле за поинаков пристап, кои се состои од земање во предвид на неможноста да се докаже поврзаност помеѓу општата ситуација во Грција и индивидуалната состојба на барателот. На пример, во пресудата бр. 37.916 од 27 Февруари 2009 со која е одбиено барањето за запирање на извршувањето на трансфер во Грција, Жалбениот совет за странци го дал следново образложение:
[Превод од Регистарот]
„Општите информации обезбедени од апликантот во списите, во принцип се однесуваат на состојбата на странците кои бараат меѓународна заштита во Грција, условите во кои тие се трансферираат во, и се примаат во Грција, начинот на кои тие се третирани и начинот на кој постапката за азил во Грција функционира и се применува. Материјалите не упатуваат на конкретна поврзаност која покажува дека недостатоците би резултирале со повреда на обврската за non-refoulement од трана на Грција во однос на страците, кои како и барателот биле трансферирани во Грција... Имајќи го предвид горенаведеното, апликантот не докажа дека извршувањето на спорната одлука ќе го изложи на ризик од претрпување на ненадоместлива штета.“
149. Во три случаи во 2009, истиот оддел зазел спротивен пристап и одлучил да го запре трансферот во Атина, сметајќи дека Службата за странци при одлучувањето требало да ги земе во предвид информациите за општата состојба во Грција. Станува збор за пресудите бр. 25.959 и 25.960 од 10 Април 2000 и бр. 28.804 од 17 Јуни 2009.
150. Со цел да се усогласи судската пракса, претседателот на Жалбениот совет за странца свикал пленарна седница на 26 Март 2010 на која биле донесени три пресуди (пресудите бр. 40.963, 40.964 и 10.965) чие образложение може да се сумира на следниов начин:
- Грција е држава членка на Европска унија, во која владее правото, членка на Конвенцијата и Женевската конвенција и е обврзана со правото на Заедницата која го регулира азилот;
- Врз основа на принципот на доверба внатре во Унијата. се претпоставува дека државата ќе постапат согласно своите обврски (побикување на судската пракса на Судот во предметот K.R.S. v. the United Kingdom (одлука.), бр. 32733/08, ECHR 2008-...);
- За да се оспори ваквата претпоставка, апликантот мора да демонстрира in concreto, дека постои реален ризик тој да биде изложен на третман спротивно на членот 3 од Конвенцијата во државата во која треба да се трансферира;
- Едноставно упатување и повикување на општите извештаи од веродостојни извори кои укажуваат на фактот дека постојат проблеми при приемот или дека се практикува refoulement или самиот факт дека постапката за азил во државите членки на Европска унија има недостатоци, не е доволно да демонстрира одосно докаже постоење на таков ризик.
151. Во суштина, истиот пристап постои и во пресудите на Жалбениот совет за странци, кога постапува по жалби за укинување на одлуката. Така, по прогласувањето на жалбата за недопуштена во делот кој се однесува на налогот за напуштање на државата, бидејќи барателот веќе е отстранет од државата, гореспоменатата пресуда бр. 28.233 од 29 Мај 2000 ги анализира наводите на барателот согласно Конвенцијата – особено членот 3 – и ја одбва жалбата со образложение дека барателот не успеал да докаже било каква поврзаност помеѓу општата состојба во Грција и неговата индивидуална состојба.


В. Conceil d’Etat

152. Одредбите кои се однесуваат на можноста за обраќање до Conceil d’Etat и овластувањата на истиот, се наоѓаат во Законот за Conceil d’Etat од 12 Јануари 1973.
153. Адвокатот мора да поднесе управна тужва до Conceil d’Etat во рок од 30 дена од известувањето за пресудата на Жалбениот совет за странци.
154. Доколку Conceil d’Etat одлучи да ја постаува по тужбата, ќе донесе одлука со која ќе ја прогласи за допуштена. Таа ќе биде прогласена за допутшена, доколку не е очигледно недопуштена или неоснована; доколку се бара утврдување на повреда на материјалното право или погрешна примена на процесното законодавство или повреда на законот што резултира со ништовност, под услов барањето да не е очигледно неосновано и наводите за повредите можеле да влијаат врз одлучувањето и се доволни да го оправдаат укинувањето на спорната одлука; или доколку постапувањето по истата е неопходно заради обезбедување на конзистентна и усогласена судска пракса.
155. Оваа постапка не го запира извршувањето. Conceil d’Etat одлучува за основаноста на барањето во принцип во рок од 8 дена.
156. Кога барањето е допуштено, Conceil d’Etat одлучува во рок од 6 месеци и може да ја укине одлуката на Жалбенот совет за странци поради повреда на материјалното право или погрешна примена на процесното законодавство или повреда на законот што резултира со ништовност.
157. Пресудите на кои се повикува Conceil d’Etat покажува дека тој не го доведува во прашање пристапот на Жалбениот совет за странци објаснет погоре и смета дека не постои проблем од аспект на челнот 13 од Конвенцијата (види, на пример, пресуда бр. 5115
од 15 дечември 2009).


Г. Судови и трибунали

158. Одлуките донесени од страна на Службата за странци во врска со притворот (решение за притвор на баратели на одредено место и решенија за продолжување на притворот), може да се оспорат пред судовите. При постапувњето по барањата за ослободувања, Апелациониот суд во Брисел (обвинитеслки одел), развил судска пракса која ги зема во предвид ризиците со кои би се соочиле лицата доколку тие би биле вратени назад во Грција, како и ставовите на Судот дека Грција ги повредува обврските од членот 3 (S.D. v. Greece, бр. 53541/07, 11 јуни 2009, и Tabesh v. Greece, бр. 8256/07, 26 ноември 2009).


V. МЕЃУНАРОДНИ ДОКУМЕНТИ КОИ ГИ ОПИШУВААТ УСЛОВИТЕ ЗА ПРИТВОР И ПРИЕМ НА БАРАТЕЛИТЕ НА АЗИЛ, КАКО И ПОСТАПКАТА ЗА АЗИЛ ВО ГРЦИЈА

А. Извештаи објавени од 2006 година

159. Од 2006 година редовно се објавуваат извештаи од страна на националните, меѓународните и невладините организации во врска со условите за прием на баратели на азил во Грција.
160. Во продолжение следи листа на најзначајните извештаи:
- CPT (Европскиот комитет за превенција од тортура), по посетата на Грција од 27 август до 9 септември 2005, објавен на 20 декември 2006;
- Извештај на делегацијата на LIBE Committee (LIBE комитетот) за посетата на Грција (Samos и Атина), Европски парламент, 17 јули 2007;
- Pro Asyl (Про азил), “Вистината можеби е горка но мора да се раскаже – Состојбата на бегалците во Егејот и крајбрежна стража„ октомври 2007;
- UNHCR, “Азилот во Европската унија. Студија за примена на Директивата за класификација„ ноември 2007;
- CPT (Европскиот комитет за превенција од тортура), по посетата на Грција од 20 до 27 февруари 2007, 8 февруари 2008;
- Amnesty International, “Грција: Нема место за барателите на азил”, 27 февруари 2008;
- European Council on Refugees and Exiles (“ECRE”) (Европскиот совет за бегалци и лица во егзил), “Грција – EU азил лотарија под оган”, 3 април 2008;
- Norwegian Organisation for Asylum Seekers (“NOAS”) (Норвешка организација за баратели на азил), “Коцкање со правото на азил во Европа- грлката политика на азил и Регулативата Даблин II„ 9 април 2008;
- UNHCR, “Позицијата при враќање на барателите на азил во Грција согласно Даблинската регулатива„ 15 април 2008;
- Human Rights Watch, “Заглавени во револвинг врата - Ирачаните и други лица кои бараат азил и мигрантите на влезот на Грција/ Турција во Европската унија" , ноември 2008;
- Clandestino, “Недокументирана миграција: броење на неброивото; податоци и трендови низ Европа„ декември 2008;
- Human Rights Watch, “Оставени да преживеат”, декември 2008;
- Cimade, “Droit d’asile: les gens de Dublin II, parcours juridique de demandeurs d’asile soumis à une réadmission selon le règlement Dublin II”, декемвриr 2008;
- Комесарот за човекови права на Советот на Европа, г-дин T. Hammarberg, извештај подготвен по неговата посета на Грција од 8 до 10 декември 2008, 4 февруари 2009;
- Greek Council of Refugees (Гркчиот совет за бегалци), “Даблинската дилема – “Товар кои се пренесува и ги става барателите на азил во ризик”, 23 февруари 2009;
- CPT, извештај подготвенпо неговата посета на Грција од 23 до 28 септември 2008, 30 јуни 2009;
- Austrian Red Crossand Caritas, (Црвениот Крст на Австрија)“Ситуацијата на лицата вратени од Австрија во Грција согласно Даблинската регулатива. Извештај за заеничката истрага во Грција ( 23 мај – 28 мај 2009)”, август 2009;
- Norwegian Helsinki Committee (“NHC”) (Хорвешкиот хелсиншки комитет), NOAS и Aitima, “Од задната врата: Регулативата Даблин II и илгалните депортации од Грција„ октомври 2009;
- Human Rights Watch, “Грција: Несигурна обала”, October 2009;
- UNHCR, Анализа на Грција какао држава на азил,
декември 2009;

- Amnesty International, “Замката на Даблин : транферирање на „даблинските баратели на азил„ во Грција”, март 2010;
- National Commission for Human Rights (Greece), Национална комисија за за човекови права (Грција) “Условите за задржување на странците во полициските станици и останатите места за задржување на странци„ април 2010;
- Amnesty International, “Мигранти и баратели на азил според рутина задржувани во субстандардни услови”, јули 2010

Б. Услови на притвор

161. Гореспоменатите извештаи сведочат за системска практика на притворање на барателите на азил во Грција во траење од неколку дена до неколку месеци по нивното пристигнување. Ваквата практика се однесува подеднакво како на барателите на азил кои пристигнуваат во Грција за прв пат, така и оние кои се трансферирани во Грција од страна на други државите членки на Европска унија согласно Даблинската регулатива. Сведоци известуваат дека не се даваат никави причини за изречениот притвор.
162. Сите центри посетени од страна на телата и организациите кои ги изготвиле извештаите споменати погоре, опишуваат слична ситуација со определена варијација во однос на суровоста на условите: пренатрупаност, нечистотија, недостаток на простор, недостаток на вентилација, непостоење или мали можности за излегување на воздух, непостоење на простор за релаксација, недоволен број на душеци, валкани душеци, немање на слободен пристап до тоалети, неадекватни санитарни простории, немање приватност, ограничен пристап до грижа. Многу од интервјуираните лица, исто така, се жалеле на навреди, особено расистички, од страна на служениците, како и на употреба на физичко насилство од страна на чуварите.
163. На пример, по својата посета во Грција во периодот од 27 Август до 9 Септември 2005, СРТ известил:
„Изградбата на нови специјализирани центри за згрижување на странци (...), претставува можност Грција да усвои пристап кое е повеќе во линија на нормите и стандардите развиени во Европа. За жал, властите го задржале системот на „затвори„, без да обезбедат минимални услови за престој и задравствена заштита на лицата кои ниту се осудени, ниту пак постои сомнение дека сториле кривично дело и кои, како што опишуваат многу кои учествувале при интевјуирањето на лица во Грција, често поминуваат низ застрашувачко патување до Грција.“

Во Февруари 2007 СРТ посети 24 полициски станици и центри за згрижување на мигранти, со кои управува Министерството за јавен ред и заклучил дека „лицата лишени од слобода во Грција се соочуваат со реален ризик да бидат изложени на нечовечки третман“. Тој додал:

„(Имајќи предвид дека последната посета на Грција од страна на СРТ беше во 2005 година), не постојат подобрувања на начинот на кој лицата лишени од слобода се третираат од страна на службените лица. Делегацијата на СРТ, уште еднаш слушна значителен број изјави за нечовечко постапување со притворените лица од страна на службениците. Најголемиот број од овие наводи се однесуваат на удари со раце, нозе, пендраци, здобиени при лишувањето од слобода или за време на испрашувањата од страна на полициските службеници (...) во неколку случаи медицинските лица во состав на делегацијата утврдиле дека изнесените наводи за нечовечко постапување од страна на службениците се конзистентни со повредите кои ги имале притворените лица.“

Во Ноември 2008, Human Rights Watch ги изрази својата загриженост за ваквите услови:

„Иако грчките полициски власти не му дозволија на Human Rights Watch неограничен пристап за оценка на условите за притвор на локациите на кои побаравме да ги посетиме, бевме во можност да собереме сведоштва од притвореници кои укажуваат на алармантна слика на лошо постапување од страна на полицијата, пренатрупаност, лоши санитарни услови, особено во местата кои не ни беше дозволено да ги посетиме, како што се граничните полициски станици, аеродромот, Venna i Mitilini. Условите за притвор и злоупотребата од страна на полицијата, опишани во овие три делови од овој Извештај, секако претставуваат нечовечки и понижувачки третман.“

Во Извештајот на Cimade од Декември 2008, стои дека:

„Во 2003 - 1,000 лица пристигнале во Lesbos; во 2007 нивниот број изнесувал 6.000 и во првите осум месеци од 2008 имало вкупно 10,000 пристигнувања. (...). Група на демонстранти не пречекаа: извикувајќи „нема граница, нема нација, нема депортација“, дестина од од нив со барање местото да се затвори. Испружени раце, бара помош. Три поголеми простории секоја со по 85 мажи: Авганистанци, Палестинци, Сомајлици, кои се заклучени во текот на целиот ден и делува страшно напуштено. Студено е при крајот на летото во Грција, а луѓето спијат на подот. Голема смрдеја која ме потсетува на зoната за чекање во Roissyu (...). Најголемиот дел од мажите таму се неколку дена, некои од нив цел месец. Ти не разбираат зошто се држени таму. Еден човек бил одделен од својата сопруга и децата. Одам на следното ниво: маж од Шри Ланка со инфекција се држи во изолација во мал бунгалов. Хангарот каде што се држат жените и децата е единствен од отворен тип. Има кревети, но не доволно, па има душеци поставени на самиот под. Доцна лето е, но сите се жалат дека им е студено и дека нема доволно ќебиња. Последната ќелија е наменета за деца. Ги има 25 (...)“

Во неговиот извештај од Февруари 2009, Европскиот комесар за човекови права на Советот на Европа, истакна:

„За време на состанокот со Комесарот, властите во одделот во Evros го известиле дека од 1 Декември 2008, 449 нелегални мигранти биле притворени од страна на полицијата во 6 различни места во тој оддел. Петте најчесто застапени државјани се: Ирак (215), Авганистан (62), Грузија (49), Пакистан (37), Палестина (27). На 9 Декември 2008, денот на посетата од страна на Комесарот, во две одделни простории налик на складишта во пограничните простории во Feres, изгардени во 2000, биле притворени 45 млади мажи - илегални мигранти, најголемиот дел од нив од Ирак. (....) Тие биле во суштина стуткани во просториите, спиејќи стоејќи врз душеците, кои биле ставени на самиот под или на бетонска платформа, еден до друг. Во тоалетите условите беа застрашувачки. Некои од притворениците кои очигледно имаа кожен осип на стопалата се жалеа дека од надлежните не добиле чевли и чиста облека ... На 9 декември 2008 полцицијата го извести Комесарот дека во Kyprinos (Fylakio) имало 320 лица сместени во седум простории, најголемиот дел од нив државјани на Ирак и Авганистан.„

164. СРТ ги посетила центрите за притвор веднаш до меѓународниот аеродром во Атина во Август и Септември 2005. Таму забележале:
„Состојбата во ќелиите во кои се притворениците се застрашувачки. Капацитетите на секоја ќелија (со површина од 9,2 м2) според прописите е 5 лица, што самото по себе е премногу. Евиденцијата покажа дека во повеќе наврати, како на пример во мај и јуни 2005, дека капацитетот на пополнетост изнесувал 6-9 лица во една ќелија. Прегледот на челиите покажа дека тие оргинално биле дизајнирани за едно лице, бидејќи имаа по една плоча - сигурно не за повеќе од три лица, а пожелно би било во нив да не прноќуваат повеќе од две лица. Санитарниот чвор е сместен надвор од ќелиите, а делегацијата слушна бројни аѓлби дека чуварите не реагирале благовремено на барањата да се оди во тоалет, понатаму, пристапот до тушевите е строго ограничен, а пет лица од иста ќелија тврдеа дека седум дена не се туширале, што можеше да се осети смрдеата на нивната пот. Делегацијата исто така разговараше со притвореник кој поминал во ќелија месец и половина без промена на облеката, без да му се овозможи излез на свеж воздух, вежбање или било ккава друга активност.„
По посетата на Грција во 2007, СРТ забележува дека не постојат подобрувања во однос на начинот со кои се постапува со притворениците и извести за случаи на нечовечко постапување од страна на полициските службеници во ќелиите за депортација на меѓународниот аеродром во Атина:

„Во прифатниот центар за странци во Retru Rali, државјанин од Бангладеж тврдеше дека полициските службеници, кои му биле доделени како придружба до меѓународниот аеродром во Атина, го удирале со раце и нозе, по што одбил да биде деопортиран. Понатаму, тој тврдел дека истите го гушеле, му ги ставале прстите во очи, му ги виткале рацете на грбот, го удирале со нозе по задниот дел од нозете, задникот и стомакот по што ја изгубил свеста. При прегледот кој го извршил еден од медицинските членови на делегацијата биле забележани следниве повреди: мала гребнатина (околу 0,3 см) на долната усна и повреда на левиот образ под окото (2 см) со две крвави гребнатнини, модринки на двете страни од челото и модрица на средината на градите (2 см), оток на предниот дел од вратот во пределот на штитната жлезда и надворешниот дел на двете надлактици, на десната нога, под страничната подколеница, модрици (околу 2 см x 2 см).

165. За време на неговата посета во октомври 2009 и мај 2010 Amnesty International, опишува дека центрите за притвор веднаш до аеродромот изгледаат вака:



„Просториите се поделени на три сектори (одели). Првиот има три ќелии, секоја има околу 7 м2. Има по еден прозорец во една ќелија и секторите имаат два одделни тоалета и тушеви. Вториот има три поголеми ќелии, секоја со по 50 м2. Има одвоени тоалети во ходникот надвор од ќелиите. Третиот сектор се состои од 9 мали ќелии, секоја со по 10 м2. Ќелиите се наредени во низа во мал ходник каде се наоѓа говорницата. На спротивната страна од ходникот има два тоалета и два туша.
За време на постетата во текот на Октомври 2009, Делегација на Amnesty International беше во можност да ги посети првите два сектори, каде што се задржуваат повратниците согласно Даблин II и останатите баратели на азил. Делегацијата забележа дека притворениците се држат во услови на сурова пренатрупаност и дека физичките услови се несоодветни. Многу баратели на азил известуваат дека биле малтретирани од страна на полициските службеници.
За време на организираната посета во Мај 2010, на претставници на Amnesty International им беше дозволено да ги посетат сите три сектори. Полициските власти и кажаа на Делегацијата дека, првиот сектор се употребува за притвореници согласно Даблин II, повратници и останати баратели на азил, вториот е наменет за жени -илегалн имигранти осудени за обид за напуштање на Грција со фалсификувани документи и третиот за мажи -илегални имигранти осудени за обид да ја напуштат Грција со фалсификувани документи.
Во текот на посетата во Мај 2010, имаше 7 баратели на азил во првиот сектор (6 мажи и 1 жена), но ниту еден од нив не беше повратник во смисла на Регулативата Даблин II. Во вториот сектор 15 жени беа држени во една ќелија, 3 од нив беа трудни, една од трудниците се жалеше дека неколку пати не можела да дише, и прашувала кога ќе може да излезе надвор од ќелијата. Во друга ќелија имаше маж со повредена нога. Оние задржани во првиот и вториот сектор, ја известија Делегацијата на Amnesty International дека полицијата ретко ги отклучува вратите на нивните сектори. Како последица, тие намеле пристап до апаратите за вода во ходникот, и биле приморани да ја пијат водата од тоалетите. За време на посетата околу 145 притвореници беа држени во третиот сектор во услови на сурова пренатрупаност. Помеѓу нив, Делегацијата пронајде и повратници согласно Регулативата Даблин II. Има вкупно 9 ќелии. Делегацијата беше во можност да види две од ќелиите, во секоја од нив имаше по еден кревет (рамка со душек одозгора) и помеѓу 14 и 17 лица. Немаше доволно душеци и притворениците спиеја на под. Како резултат на пренатрупаноста и душеците на подот, не постоше простор за движење наоколу. Притворениците и кажаа на делегацијата на Amnesty International, дека поради недостаток на простор, сите не биле во можност да легнат долу и да спијат во исто време. Иако посетените ќелии имаа прозорци, поради пренатрупаноста постојната вентилација не беше доволна. Од топлината во просториите не можеше да се дише.
Притворениците држени во третиот сектор ја известија делегацијата на Amnesty International дека полициските службеници не им дозволуваат да се движат во ходникот надвор од ќелиите, и дека постоеле сериозни потешкотии во пристапот до тоалетите. За време на организираната посета, притворениците удираа на вратите од ќелиите, и очајно бараа полицијата да им дозволи да одат во тоалет. Делегација на Amnesty International забележа дека некои лица на кои им било дозволено да одат во тоалает, држеле пластични шишиња, половина од кои скоро целосно полни со урина. Полициските власти признаа дека во секоја ќелија притворениците користат пластични шишиња за нивните физиолошки потреби кои ги празнат кога им е дозволено да одат во тоалет. Делегацијата исто така, забележала дека тоалетите беа валкани и дека двата туша немаат ниту врата ниту завеса и на тој начин не обезбедуваат никаква приватност.
Полициските власти на аеродромот во Атина, ја известија Amnesty International дека за пренатрупаност на просторот во кои се држеле притворениците придонело изрекувањето на казна затвор на илегалните мигранти или барателите на азил, лишени од слобода на аеродормот заради употреба на фалсификувани документи, а кои не биле во можност да ги платат судските трошоци.
За време на посетата организацијата констатира комплетен недостаток на средства за одржување на хигиена, како на пример, сапун, шампон, тоалетна хартија, во сите сектори. Дополнително, многу од притворените и кажаа на Делегацијата дека немаат пристап до својот багаж, па не се во можност да ги користат своите лични работи, вклучително и промена на облеката. Некои кажаа дека како резултат на тоа ја носат истата облека со недели. Дополнително не постои можност за вежбање на отворен простор. Две лица се жалеа дека немале пристап до нивните медикаменти од причина што истите се наоѓале во нивниот багаж. Слични извештаи беа примени за време на посетата во Октомври 2009. Дополнително, загриженоста во однос на пристапот до медицинска помош остана непроменета од Октомври 2009. Властите на аеродромот кажаа дека нема постојан доктор во центарот и дека мидицинската грижа се обезбедува само на барање од страна на притворениците со повикување на прва помош.“

166. По нивната посета на 30 Април 2010, Médecins sans FrontièresGreece објави извештај кој исто така ја опишува пренатрупаноста во центрите за притворање (300 притвореници), и застрашувачките санитарни и хигиенски услови. Во три ќелии за семејства, со капацитет од 8 до 12 лица, 155 лица биле задржани без вентилација и само со три тоалети и тушеви.


В. Услови за живот

167. Според лицата кои биле интервјуирани за потребите на извештаите наброени во параграф 160 погоре, праксата била различна во однос на тоа кога барателите на азил биле пуштани на слобода. На меѓународниот аеродромот во Атина, или директно им била давана розова карта или им било кажувано да се јават во седиштето на полициската станица Attica за да добијат розова карта. Понекогаш на оние кои за прв пат допатувале во Грција директно им се издавал налог да ја напуштат Грција за неколку дена. Доколку по пристигнувањето во Грција биле притворени на некое друго место во државата, парксата била поконзистентна и се сотоела во тоа што им бил издаван налог за напуштање на државата по што биле испраќани во поголемите гардови како Атина или Patras.
168. Во секој случај се чини дека не им биле давани никакви информации во однос на можноста за сместување. Особено, лицата кои биле интервјуирани известиле дека никој не им кажал дека треба да ги известат надлежните органи дека немаат каде да живеат, што е предуслов органите да се обидат да им најдат некоја форма на сместување.
169. Оние лица кои немале фамилија или роднини во Грција и не можеле да си дозволат да платат наемнина, едноставно спиеле на улиците. Како резултат на тоа, многу бездомни баратели на азил, претежно сами мажи, но исто така и фамилии, илегално окупирале дел од јавниот простор, како што е кампот во Patras, кој бил евакуиран и срушен во Јули 2009, или стариот Апелационен суд и определени паркови во Атина.
170. Многу од интервјуираните известиле за постојана состојба на страв од можноста да бидат нападнати и ограбени, и од целокупната ситуација во која се наоѓаат (потешкотии во наоѓањето на храна, немање пристап до санитарни простори итн.).
171. Општо, лицата зависеле од донациите на граѓанското општество, Црвениот крст и некои религиозни организации.
172. Поседувањето на „розова карта“, се чини дека не било од никаква полза при добивањето на помош од страна на државата, а постоеле големи бирократски пречки во добивањето на времена дозвола за работа. На пример, за добивање на даночен број, барателот морал да докаже дека има постојано место на живеење, што ги исклучува бездомниците од пазарот на трудот. Дополнително надлежните органи во областа на здравството се чини дека не биле свесни за своите обврски, да им обезбедат на барателите на азил бесплатна здравствена заштита ниту биле свесни за останатите здравствени ризици со кои тие се соочувале.
Во Ноември 2008, Human Right Watch извести:

„Барателите на азил од стие националности кои се стекнале и ги задржале своите црвени карти имаат малку надеж за добивање на помош од страна на Владата, за време на траењето на често долгите постапки по нивните барања за азил. За бездомниците и сиромашните често не се обезбедува сместување и други форми на социјална помош, делумно од причина што Грција има капацитет во приемните центри за 770 најсиромашни баратели на азил. Иако 3 од 10-те прифатни центри се резервирани за деца без придружба, Human Rights Watch сретна децна без придружба, меѓудругите кои живеат на улица, по паркови и напуштени згради поради недостаток на сместување и други социјални услуги. 15 годишно момче од Нигерија, регистрирано во Полицијата, во моментот кога беше интервјуирано од страна на Human Rights Watch живееше на улица, без било каква помош: „Се уште нема место каде би живеел. Адвокатите ми дадоа термин за добивање на сместување. Сега спијам надвор на улица. Немам дом. Ладно ми е. Не се чувствувам безбеден. Одам наоколу се до 1 или 2 часот по полноќ и потоа наоѓам парк каде би спиел.“ The Norwegian Organization for Asylum Seekers (NOAS) и the Norwegian Helsinki Committee заеднички известија во Април 2008 за сместувањето и социјалните услови кои ги очекуваат „Даблин II повратниците„ во Грција, со констатација дека има недостаток на слободни места кои им стојат на располагање на таквите барателите на азил и дека тоа прашање е „занемарено“ и условите во неколкуте центри за сместување „жалосни“. Голем број на баратели на азил остануваат комплетно без било каква социјална помош и без помош во однос на сместување и/или други фроми на социјална помош. Грција во суштина претставува држава каде што барателите на азил и бегалците се скоро целосно препуштени самите на себе.“

Г. Постапката за азил

1. Пристап до постапката за азил

173. Извештаите споменати во параграф 160 погоре, опишуваат бројни пречки кои го попречуваат пристапот до постапката за азил или ја прават практично многу тешка, како за оние кои за прв пат доаѓаат, така и за лицата трансферирани согласно Даблинската регулатива кои проаѓаат низ меѓународниот аеродром во Атина.
174. Информациите собрани од меѓународните организации и невладините организации и логичните заклучици можат да се сумират на следниов начин.
175. Многу малку барања за азил се поднесени директно до надлежните служби на меѓународниот аеродром поради недостаток на службеници, но исто така во определени случаи и поради недостаток на информации дека воошто постои таква можност.
176. Кога пристигнуваат на аеродромот, барателите на азил систематски се сместуваат директно во притвор пред нивната ситуација да биде разјаснета.
177. Кога се пуштаат на слобода, на оние кои дошле во Грција за прв пат, понекогаш им се издава налог за напуштање државата, напишана на грчки јазик, без претходно да бидат информирани за можноста за поднесување на барање за азил, или за можноста да ангажираат адвокат со таа цел. Познато е дека се случува на лицата вратени согласно Даблинската регулатива кои поднеле барање за азил кога прв пат пристигнале во Грција, да им се издаде налог за напуштање на државата со образложение дека, во нивно отсуство, сите рокови за поднесување на жалба се поминати.
178. На аердромот во Атина, неколку организации известуваат дека информативните брошури за постапката за азил не секогаш им се даваат на повратниците во смисла на Даблинската регулатива, ниту им се даваат бил какви други информации за постапките и роковите или за правото на правна помош од адвокат или невладина организација, со цел добивање на правен совет.
179. Напротив, полицијата употребува „трикови“, со цел да ги обесхрабри од следење на постапката. На пример, според неколку сведоци полицијата им дозволила да веруваат дека пријавувањето на адреса на живеење претставува апсолутен услов за продолжување на постапката.
180. Временскиот рок од 3 дена кој им се дава на барателите на азил да се јават во седиштето на Полицијата, во пракса е премногу краток. Службите се практично непристапни поради бројот на лица кои чекаат и бидејќи барањата за азил може да се поднесуваат само еденден во седмицата. Дополнително критериумите за селекција при влезот во службите, се арбитрерни и не постои правило за давање на приоритет на оние кои сакаат да влезат во зградата, токму со цел поднесување на барање за азил. Постојат случаи кога илјадници лица се појавуваат на закажаниот термин, а истат седмица се регистрираат само 300 до 350. Во моментот, околу 20 барања се регистрираат дневно, додека преку 2.000 луѓе чекаат надвор поради најразлични формалности. Ова резултира со протекување на долг временски рок пред добивање на термин за првото сослушување.
181. Поради јасно недоволните можности за превод, првото сослушување често се спроведува на јазик кој барателот на азил не го разбира. Интервјуата се чисто формали и ограничени во суштина на испрашаување на барателот на азил во однос на тоа зошто тој дошол во Грција, без било какви прашања за состојбата во државата на потекло. Дополнително во отсуство на било каква правна помош, барателите не можат да добијат правен совет и многу ретко се придружувани од страна на адвокати.
182. Во однос на пристапот до Судот, иако секој барател на азил може, теоретски да поднесе апликација до Судот и да побара примена на член 39 од Деловникот на Судот, се чини дека пречките споменати погоре се толку значајни што го прават пристапот на барателите на азил до Судот скоро невозможен. Ова го објаснува малиот број на апликации што се примени во Судот од баратели на азил и малиот број на барања што тој ги прима за времени мерки против Грција.

2. Постапка за одлучување по барањето за азил.

183. Гореспоменатите извештаи исто така укажуваат на проблеми во постапката по барањата за азил.
184. Во најголемиот број на случаи барањата се одбиваат во прв степен бидејќи се смета дека тие се поднесени од економски причини. Истражувањето направено од страна на UNHCR во 2010, открива дека од 202 одлуки донесени во прв степен, 201 биле негативни и напишани на стереотипен начин, без било какви податоци за околностите во државата на потекло, без објаснување на фактите на кои се заснива одлуката и без било какво правно образложение.
185. Извештаите откриваат недостаток од обука, квалификуваност и/или знаење на полициските службеници надлежни за одлучување по барањата за азил. Во 2008, според UNHCR само 11 од 65 службеници во седиштето на полицијата во Attica надлежни да постапуваат по барањата за азил биле специјализирани во областа на азилот.
186. Според неколку извори, не било необично, за одлуката со која се одбива барањето за азил и која исто така содржи индикација за рокот за поднесување на жалба, барателите да бидат известени со документ изготвен на грчки јазик, при издавањето или обновувањето на „розовата карта„. Имајќи предвид дека картите биле обновувани на секои 6 месеци, барателите на азил не биле во можност да добијат инфромаија дека нивните барања во суштина се одбиени и дека имаат право на жалба. Поради пропуштање на рокот за поднесување на жалба, тие биле исклучувани од постапката, затекнати во илегалена ситуација и соочени со ризикот да бидат лишени од слобода и да им биде одреден притвор до нивното протерување.
187. Комесарот за човекови права на Советот на Европа и UNHCR, исто така, нагласиле дека доставата на писмената на „лицата со непозната адреса“ не функционира во пракса. Така, многу баратели на азил не биле во можност да го следат текот на постапката по нивните барања и како резултат ги пропуштале роковите.
188. Времето потребно за постапување и одлучување по барањата за азил во прв степен и по жалба е многу долго. Според UNHCR во Јули 2009, 6,145 случаи во прв степен и 42.700 случаи во постапка по жалба биле доведени во прашање поради неразумното одоговлекување на постапката. Според информациите испратени до Комесарот од страна на грчкото Министерство за граѓанска заштита, вкупниот број на барања за азил во постапка го достигнал бројот од 44,650 во Февруари 2010.


3. Правни лекови

189. Спротивставувајќи се, меѓу другото, на укинувањето во 2009 на второстепената улога која ја имаа советодавните комитети за бегалци (види параграф 122 погоре), UNHCR во своето јавно соопштение од 17 Јули 2009, објави дека повеќе нема да учествува во постапката за азил во Грција.
190. Извештаите споменати во параграф 160 погоре, упатуваат на неразумно траење на постапките по тужби пред Врховниот управен суд. Според Комесарот за човекови права на Советот на Европа, просечното траење на постапката во моментот изнесува петипол години. Тие исто така нагласуваат дека тужбата против негативна одлука не го одлагаат извршувањето на налогот за протерување, и дека за таа цел треба да се иницира посебна постапка која трае од 10 дена до 4 години. Дополнително извештаите укажуваат на тоа дека оценката од страна на Врховниот управен суд не е доволно екстензивна за да ги опфати наводите за повреда на Конвенцијата, .изнесени во тужбите.
191. На крајот, тие забележуваат дека во пракса системот на правна помош за поднесување на тужби до Врховниот управен суд не функционира. Должината на постапката и доцнењето со исплатата на надоместоците, резултирало со отпор и намалување на бројот на адвокати на листата за правна помош.

4. Ризик од враќање

192. Ризикот од враќање на барателите на азил од страна на грчките власти, дури и индиректно, во Турција или директно во државата на потекло, претставува постојана грижа. Извештаите наброени во параграф 161 погоре, како и медиумите, постојано известуваа за практика, која упатува на тоа дека грчките власти, понекогаш дури и колективно, депортираат како баратели на азил кои се уште не поднеле барање за азил, така и баратели кои веќе поднеле барања за азил и на кои им била издадена „розова карта“. Протерувањето за Турција се врши или врз основа на унилатерална иницијатива од страна на грчките власти, на границата со Турција, или во рамките на Договорот за реадмисија помеѓу Грција и Турција. Утврдено е дека неколку од лицата протерани на овој начин, потоа биле вратени во Авганистан од страна на турските власти без да се постапи по нивните барање за азил.
193. Неколку извештаи го подвлекуваат сериозниот ризик од враќање веднаш по донесувањето на одлуката со која се одбива барањето за азил, бидејќи тужбата до Врховниот управен суд не го одлага извршувањето.

5. Писмото од UNHCR од 2 Април 2009

194. На 2 Април 2009, UNHCR испратило писмо до белгискиот минситер за миграција и азил, со критика за недостатоците во постапката за азил и условите за прием на баратели на азил во Грција, и со препорака за запирање на трансферите за Грција. Копија од писмото било испратено до Службата за странци. Во писмото се наведува (извадок):
„ UNHCR е свесен дека Судот во својата одлука донесена во врска со случајот inK.R.S. v. the United Kingdom... неодамна одлучи дека трансферот на баратели на азил во Грција не претставува ризик од refoulement за целите на член 3 од Конвенцијата. Сепак, Судот не одлучи во однос на тоа дали Грција ги почитува нејзините обврски од меѓународното право за бегалци. Особено, Судот не се произнесе во однос на тоа дали условите за прием на барателите на азил во Грција се во согласност со регионалните и меѓународните стандарди за заштита на човековите права, или во однос на тоа дали барателите на азил имаат пристап до правична постапка по нивните барања за азил, ниту во однос на тоа дали бегалците ефективно можеле да ги остваруваат своите права од Женевската конвенција. UNHCR е уверено дека ова се уште не е случај.“
195. UNHCR заклучил:
„Заради погорните причини, UNHCR и понатаму ќе го следи системот на азил во Грција и спроведувањето на препораките содржани во закчучоците од Април 2008, односно дека Владите треба да се воздржат од тарнсферирање на барателите на азил во Грција, и да ја преземе одговорноста за постапување по барањата за азил, во согласност со член 3 став 2 од Даблинската регулатива.“


VI. МЕЃУНАРОДНИ ДОКУМЕНТИ ШТО ЈА ОПИШУВААТ СОСТОЈБАТА ВО АВГАНИСТАН

196. Во 1979 во Авганистан се случи вооружен конфликт. Моменталната состојба е поврзана со граѓанската војна од 1994 – 2001, за време на која Муџахедините (припадници на анти- советскиот отпор, чии лидери се носители на јавни функции), се бореа против талибанското движење кое се создаде како последица на нападите од 11 Септември 2001 во САД.
197. Спред UNHCR („Насоки за оценка на потребата од меѓународна заштита на барателите на азил од Авганистан„ – Јули 2009, кои ги заменија оние од Декмври 2007), ситуацијата во Авганистан може да се опише како интензивен вооружен конфликт пропратен со сериозни и широко распостранети повреди на човековите права. Владата и нејзините меѓународни сојузници со група бунтовници вклучително Талибанци, Hezb-e Eslami i Al-Qaeda. Некои легални и нелегални вооружени групи и организирани криминални групи, исто така играат значајна улога во конфликтот. Покрај обидите за реформа, Авганистан се уште се соочува со широко распостранета корупција, недостаток од правично и ефикасно судство. Повредите на човековите права ретко се адресираат или ремидираат од страна на судскиот систем и остануваат неказнети, затоа проблемот на непочитување на човековите права продолжува да биде широко распространет. Религиозниот конзерватизам прогресивното зајакнување што врши притисок на Владата и Парламентот во насока на постојано ограничување на основните права и слободи.
198. Во гореспоменатиот документ UNHCR вели дека најголемиот дел од борбите се уште се одвиваат во јужниот и југосточниот дел на државата. На југ, провинциите Helmant и Candahar, цврстите упоришта на Талибанците, се места на жестоки судири. Конфликтот во јужните, југоисточните и источните делови од државата резултираше со раселување на населението и предизвика бројни цивилни жртви.
199. Постојат се повеќе докази за тоа дека лицата кои ги спроведуваат или се смета дека ги спроведуваат владините проекти и невладините организации или граѓанските фирми кои фактички работат или се смета дека работат со меѓународните сили во Авганистан, се соочуваат со висок ризик од тоа да бидат мета на анти владини фракции.
200. Во однос на можностите за внатрешно раселување, UNHCR посочува дека не постои регион во Авганистан кој е безбеден, па дури и ако може таков да се пронајде, можно е да не биде пристапен, имајќи предвид дека главните патишта во Авганистан се опасни.
201. Во Кабул, ситуацијата ескалираше. Економската емиграција која е во пораст, врши зголемен притисок на пазарот на трудот и на изворите, како што се инфраструктурата, земјиштето и водата за пиење. Ситацијата е отежната поради сушата што резултира со ширење на заболувања како резултат од недостатокот на вода. Поради ендемската невработеност многу луѓе не се во можност да ги обезбедат своите основни потреби.
202. UNHCR општо го смета внатрешното раселување како разумна алтернатива на заштита, кога заштита може да се обезбеди во од страна на поширокото семејствато, нивната заедница или нивните племиња. Сепак, овие форми на заштита се ограничени на регионите каде што постојат семејни или племенски врски. Дури и во таква ситуација, анализата на случај по случај е неопходна, имајќи предвид дека традиционалните општествени врски во земјата се загрозени од 30-годишната војна, масовното раселување и напуштање на руралните области што е во пораст.
203. Имајќи ги во предвид препораките содржани во овие насоки, белгискиот орган надлежен за постапување и одлучувања по барањата за азил (CGRSP, види pараграф 131 погоре), во февруари 2010 во документот насловен „Политиката на Главниот комесар за бегалци и лицата без државјанство во однос на барателите на азил од Авганистан“) одобри заштита на голем број на баратели на азил од Авганистан од особено опасните региони.


ПРАВО

204. Во околностите на овој случај, Судот смета дека е соодветно да продолжи прво со испитување и оценка на наводите на апликантот против Грција, а потоа со испитување на неговите наводи против Белгија.


НАВОДНА ПОВРЕДА НА ЧЛЕНОТ 3 ОД КОНВЕНЦИЈАТА ОД СТРАНА НА ГРЦИЈА ПОРАДИ УСЛОВИТЕ НА ПРИТВОР НА АПЛИКАНТОТ

205. Апликантот тврди дека условите на притвор на меѓународниот аердром во Атина биле нечовечки и понижувачки во смисла на членот 3 од Конвенцијата, кој гласи:
„Никој нема да биде изложен на тортура или на нечовечко и понижувачко однесување или казнување.“


А. Поднесоци на странките

1. Апликантот

206. Апликантот се жали ао двата периоди на притвор – првиот од 15 до 18 јуни 2009, по неговото пристигнување на меѓународниот аердром во Атина, и вториот од 1 до 7 август 2009, по неговото лишување од слобода на аеродромот. Тој тврди дека условите за притвор во центарот веденаш до меѓународниот аердром во Атина биле толку страшни што резултирале со нечовечко и понижувачко однесување. Апликантот ги опишува неговите услови на притвор на следниов начин: тој бил заклучен во мала соба со 20 други лица, имал пристап до тоалетите само по дискреција на стражарите, не му било дозволувано да излага на свеж воздух, му било давано многу малку храна и тој морал да спие на валкани душеци или на самиот под. Тој исто така тврди за време на вториот притвор бил тепан од страна на стражарите.

2. Грчката влада

207. Владата ги оспори наводите дека правата на апликантот од член 3 биле повредени за време на неговиот притвор. Апликантот не поднел никакви докаи дека бил изложен на нечовечко или понижувачко однесување.
208. Спротивно на описот даден од страна на апликантот, владата ги опиша прифатните центри како соодветно опремени за краток престој, специјално дизајнирани за баратели за азил, каде што тие биле соодветно хранети.
209. Во својот поднесок како одговор на прашањата поставени од страна на Судот за време на расправата пред Големиот судски совет, Владата даде подетални информации за изгледот и просториите на центарот. Таму постои оддел резервиран за баратели на азил, составен од три соби, 10 кревети и 2 тоалети. Барателите на азил делат заеднички простор со лица кои очекуваат да бидат депортирани, каде што има говорница и чешма. Апликантот таму бил држен во јуни 2009, очекувајќи добивање на „розова карта“.
210. Владата изјави дека во август 2009, апликантот бил држен во одделот на центарот одвоен од оној резервиран за барателите на азил, дизајниран за странци кои извршиле кривично дело. Лицата имале простор од 110 м2, на кои биле распоредени 9 соби и 2 тоалета. Таму исто така, имало говорница и чешма.
211. На крајот Владата нагласи дека периодите а притвор траеле кратко и ги опиша условите на вториот притвор, кои резултирале, не од барањето на апликантот за азил, туку од кривичното дело што тој го сторил при обидот да ја напушти Грција со фалсификувани документи.


Б. Обсервации на Комесарот за човекови права на Советот на Европа и Канцеларијата на Високиот комесар за бегалци на Обединетите нации, како замешатели

212. Комесарот укажа дека тој бил информиран од страна на Médecins sans Frontières – Greece (види параграф 166 погоре), за условите на притвор во центарот веднаш до аердромот.
213. UNHCR го посети центарот во мај 2010 и констатира услови на притвор кои се неприфатливи, без свеж воздух, без можност за прошетка на свеж воздух и без тоалети во ќелиите.

В. Оценка на Судот

Допуштеност

214. Судот смета дека наводите на апликантот по основ на член 3 од Конвенцијата кои се однесуваат на условите на неговиот притвор во Грција, покренуваат комплексни прашања, како од аспект на правото, така и од аспект на фактичката состојба, чие одлучување претпсотавува оценка на основаноста.
215. Следи дека овој дел од апликацијата не е очигледно неоснован во смисла на член 35 став 3 од Конвенцијата, ниту пак е неоснован по било која друга основа. Од овие причини мора да се прогласи за допуштена.

Основаност

(а) Рекапитулација на општите принципи

216. Судот повторува дека притворањето на странци придружено со соодветни гаранции за засегнатите лица, е дозволено само со цел да и овозможи на државата да превенира противправна имиграција, додека ги почитува меѓународните обврски, особено согласно Женевската конвенција од 1951 за статусот на бегалците и Европската конвенција за човекови права. Легитимната загриженост на државите да ги избегнат зачестените обиди за противправна имиграција не смее да ги лиши барателите на азил од заштитата која им ја пружаат овие конвенции (види Amuur v. France, 25 јуни 1996, § 43, Извештај за пресуди и одлуки 1996-III).).
217. Кога Судот е повикан да гја испита усогласеноста на начинот и методите на извршувањето на мерките, со одредбите од Конвенцијата, тој мора да ја разгледа конкретната ситуација на засегнатиот поединец (види Riad and Idiab v. Belgium, бр. 29787/03 и 29810/03, § 100, ECHR 2008-... (извадоци)).
218. Државите мораат да го имаат во предивд членот 3 од Конвенцијата кој предвидува една од основните вредности на демократските општества и забранува на апсолутен начин тортура и нечовечко или деградирачко однесување или казнување независно од околностите и однесувањето на жртвата (види, меѓудругите, Labita v. Italy[GC], бр .26772/95, § 119, ECHR 2000-IV).
219. Судот во бројни прилики утврдил дека за да подпадне под опсегот на членот 3 нечовечкиот третаман мора да има определено минмално ниво на суровост. Оценката на овој мимнимум е релативна; таа зависи од сите околности на случајот; како што се времетраењето на третманот и неговиот физички и ментален ефект, и во некои случаи полот, староста и здравствената состојба на жртвата (види, на пример, Kudła v. Poland [GC], бр. 30210/96, § 91, ECHR 2000-XI).
220. Судот смета дека еден третман е „нечовечки“ кога „со умисла бил спроведуван со часови и резултирал или со повреди на телото или интензивно психичко или ментално страдање“.
Однесувањето се смета за „понижувачко“ кога го понижува поединецот, покажувајќи недостаток на почитување на неговото достоинство, или создава чувство на страв или инфериорност кои можат моралано и физички да го „скршат„ поединецот. (ibid., § 92, и Pretty v. the United Kingdom, бр. 2346/02, § 52, ECHR 2002-III).) За однесувањето да биде „понижувачко„ доволно жртвата да е понижена во сопствени очи, дури и тогаш кога другите во однесувањето не гледаат ништо понижувачко (види, меѓудругите, Tyrer v. the United Kingdom, 25 April 1978, § 32, Series A бр. 26).) На крајот, иако прашањето за тоа дали целта на однесувањето била да се понижи или омаловажи жртвата е фактор кој треба да се земе во предвид, отсуството на таква причина не може самата по себе да доведе до заклучок дека не постои повреда на членот 3 од Конвенцијата. (види Peers v. Greece, бр. 28524/95, § 74, ECHR 2001-III).
221. Членот 3 од Конвенцијата бара од државите да обезбедат услови за притвор кои го почитуваат човечкото достоинство, начинот и методите на извршување на мерката да не предизвикуваат непотребно страдање на притворениците, поголемо од страдање кое го создава самиот притворот и за време на притворот здравје и добрасостојба на притворениците да се адекватно обезбедени (види на пример, Kudła, цитиран погоре, § 94).
222. Судот констатирал дека затварањето на барател на азил во монтажната кабина во период од 2 месеци без да му се дозволи при тоа да излегува надвор или да телефонира, и без чиста постелнина и недоволно средстава за одржување на хигиена, резултирале со понижувачки третман во смисла на членот 3 од Конвенцијата (види S.D. v. Greece, бр. 53541/07, §§ 49 до 54,
11 јуни 2009). Слично период на притвор од 6 дена, во затворен простор без можност за прошетка, без простор за опуштање, спиење на валкани душеци и без слободен пристап до тоалети е неприфатлив од аспект на членот 3 (
ibid., § 51). Притворот на барател на азил во период од 3 месеци во простории на полицијата во очекување на примена на административна мерка, без пристап до било какви активности за рекреација и без соодветна исхрана, исто така бил оценет како понижувачко однесување (види Tabesh v. Greece,
бр. 8256/07, §§ 38 до 44, 26 ноември 2009). На крајот, Судот констатирал дека притворот на апликантот, кој исто така бил барател на азил, во период од 3 месеци во пренатрупана просторија, во лоши улосови на хигиена и чистота, без простор за опуштање, угостителски објекти, со санитарни простории кои биле реално неупотребливи и каде притворениците спиеле во екстремно влакани и пренатрупани услови, резултирало со понижувачки однос забранет со членот 3 (види
A.A. v. Greece, бр. 12186/08, §§ 57 to 65, 22 July 2010).


(б) Примена во конкретниот случај

223. Судот забележува најпрво дека државите кои претставуваат надворешните граници на Европска унија, во моментот се соочуваат со особени потешкотии на зголемен прилив на мигранти и баратели на азил. Ситуацијата е дополнително отежната со трансферот на баратели на азил од другите држави членки со примената на Даблинската регулатива (види параграфи 65-82 погоре). Судот не го потценува товарот и притисокот што ваквата ситуација го прави во однос на засегнатите држави, кои се уште поголеми во моменталниот контекст на економска криза. Тој е особено свесен за потешкотиите при приемот на мигрантите и барателите на азил при нивното пристигнување на големите меѓународни аеродроми и за непропорционалниот број на баратели на азил спродено со капацитетите на некои од овие држави. Сепак, имајќи го во предвид апсолутниот карактер на членот 3, тоа не ја ослободува државата од нејзините обврски кои произлегуваат од овој член.
224. Имајќи го во предвид ова, Судот не ги прифаќа аргументите на грчката Влада дека овие потешкотии треба да се земат во предвид при оценката на наводите на апликантот по основ на член 3.
225. Судот смета дека е неопходно да ги земе во предвид условите во кои бил сместен апликантот додека бил во притвор и фактот дека и покрај тврдењето на грчката влада, апликантот немал профил на „илегален имигрант„. Сосема спртоивно, по договорот од 4 јуни 2009 за преземање на надлежноста за барањето на апликантот, грчките власти биле свесни за идентитеот на апликантот и за фактот дека тој е потенцијален барател на азил. И покрај тоа, тој веднаш бил ставен во притвор, без пртиоа да му биде дадено некакво објаснување.
226. Судот забележува дека според извештаите на различните меѓународни тела и невладини организации (види параграф 160 погоре), системското сместување на барателите на азил во притвор без притоа истите да бидат информирани за причините за притвор, претставува широкораспространета практика на грчките власти.
227. Судот исто така ги зема во предвид и тврдењата на апликантот дека тој бил изложен на бруталност и навреди од страна на полицијата за време на вториот период на притвор. Тој забележува дека овие наводи не се поткрепени со било каква документација, како медицинска потврда, и дека не е возможно да се утврди со сигурност што точно му се случило на апликантот. Сепак Судот уште еднаш е должен да забележи дека неговите тврдења се конзистентни со бројни сведоштва собрани од разни меѓународни организации (види параграф 160 погоре). Тој забележува, особено дека по посетата на центарот во близина на аеродромот во 2007, Европскиот комитет за превенција на тортура известил за случаи на нечовечко постапување од страна на полициските службеници (види параграф 163 погоре).
228. Судот забележува дека постои несогласување помеѓу странките во однос на тоа во кој одели бил држен апликантот. Владата тврди дека тој бил држен во два различни одели и дека разликата во просториите во двата одели треба да се земе во предвид. Апликантот, од друга страна, тврди дека тој бил држен во исти услови за време на двата периоди на притвор. Судот забележува дека сместувањето на притворениците во еден или друг одел, во пракса, не следи било каков тренд, туку зависи од бројот на притворениците во секој од оделите (види параграф 165 погоре). Затоа е возможно, апликантот да бил притворен двапати во истиот оддел. Судот заклучува дека нема потреба да ја земе предвид дистинкцијата на која посочува Владата во врска со ова.
229. Важно е да се забележи дека наводите на апликантот во врска со условите за живот во прифатните центри се поткрепени со слични тврдења од страна на CPT (види параграф 163 погоре), UNHCR (види параграф 213 погоре), Amnesty International и Médecins sans Frontières – Greece (параграф 165 и 166 погоре) и не се изрично оспорени од страна на Владата.
230. Судот забележува дека согласно констатациите на организациите кои го посетиле прифатниот центар веднаш до аеродромот, оделот за баратели на азил ретко кога бил отклучен, дека притворениците немале пристап до чешмата надвор и биле приморани да пијат вода од тоалетите. Во оделот за лица лишени од слобода, имало 145 привореници во простор од 110 m2. Во некои ќелии имало само еден кревет за 14 -17 лица. Немало доволно душеци и некои притвореници спиеле на самиот под. Немало доволно простор за сите притовреници да легнат долу и да спијат во исто време. Поради пренатрупаноста имало недостаокот од доволно вентилација и во ќелиите било неподносливо топло. Пристапот на притворениците до тоалетите бил сурово ограничуван и тие се жалеле дека полицијата не им дозволувала да излезат во ходниците. Полицијата признала дека притворениците морале да уринираат во пластични шишиња кои ги празнеле кога им било доволено да ги користат тоалетите. Било забележано отсуство на сапун и тоалетна хартија во сите одели, санитарните и другите простории биле валкани, санитарните простории немале врати и дека притворениците биле лишени од можноста за вежбање надвор.
231. Судот повторува дека претходно веќе утврдил дека таквите услови, констатирани во други центри во Грција, резултирале со понижувачки третман во смисла на член 3 од Конвенцијата (види параграф 222 погоре). При донесувањето на таквиот заклучок, Судот го зема предвид фактот дека апликантите биле баратели на азил.
232. Судот не гледа причина да отстапи од таквиот заклучок врз основа на аргументот на грчката влада дека периодите на притвор треле кратко. Судот не ги смета двата периода на притвор на апликантот – 4 дена во јуни 2009 и една седмица во август 2009 – како недоволни. Во конкретниот случај Судот мора да земе предвид дека аплиакнтот- барател на азил, бил особено вулнерабилен (ранлив) поради сето она низ што минал за време на неговата миграција и трауматското искуство низ кое најверојатно поминал претходно.
233. Напротив, во светло на расположливите информации за условите во прифатниот центар во близина на аеродромот во Атина, Судот смета дека условите во кои апликантот бил притворен се неприфатливи. Тој смета дека заедно, чуството на арбитрерност, чуството на инфериорност и чуството на страв, кои несомнено го уништуваат достоинството, претставува понижувачки третман спторивен на членот 3 од Конвенцијата. Дополнително, неблагодрната ситуација во која се наоѓал апликантот, била уште понагласена од неговата вулнерабилност како барател на азил.
234. Од овие прилини во случајот постои повреда на членот 3 од Конвенцијата.

II. НАВОДНА ПОВРЕДА НА ЧЛЕНОТ 3 ОД КОНВЕНЦИЈАТА ОД СТРАНА НА ГРЦИЈА ПОРАДИ ЖИВОТНИТЕ УСЛОВИ НА АПЛИКАНТОТ

235. Апликантот тврди дека условите на екстремна сиромаштија во која тој живеел по доаѓањето во Грција, резултирало со нечовечко и деградирачко однесување во смисла на членот 3, цитиран погоре.

A. Пoднесоци на странките




1. Апликантот

236. Апликантот тврди дека грчките власти не му дале информации за можното сместување и дека не сториле ништо да му обезбедат било какви средства за живот иако биле свесни за незавидната положба на барателите на азил воопшто, и во неговиот случај особено. Тој тврди дека не му била дадена информативна брошура за постапката за азил и дека тој им кажал на надлежните неколку пати дека е бездомник. Ова било демонстрирано со зборовите„ непознато место на живеење„ кои се појавуваат на известувањето кое му било дадено на 18 јуни 2009.


237. Апликантот истакна дека чекори во правец на пронаѓање на сметување за него биле направени само откако ја информирал полицијата, на 18 декември 2009, дека неговата апликација е во постапка пред Судот. Тој тври дека се обратил во седиштето на полицијата неколкупати во декември и почетокот на јануари 2010 и дека чекал со часови да дознае дали е пронајдено било какво сместување. Со оглед на тоа дека ниту еднаш не му било понудено сместување, тој, се откажал од одење во полицијата заради оваа цел.
238. Без средства за живот, тој, како и многу други баратели на азил од Авганистан, многу месеци живеел во парк во центарот на Атина. Тој ги поминувал деновите во потрага по храна. Понекогаш тој добивал материјална помош од локалното население и црквата. Тој немал пристап до санитарни простории. Ноќе живеел во постојан страв од можноста да биде нападнат и ограбен. Тој трвди дека таквата состојбата која предизвикала вулнерабилноста и материјални и психолошки последии, резултирале со третрман спротивен на членот 3 од Конвенцијата.
239. Апликантот сметал дека ваквата состојба на потреба, страв и несигурност била таква што тој немал друга опција освен да ја напушти грција и да бега на друго место.

2. Грчката Влада

240. Владата тврди дека состојбата во која се нашол апликантот по неговото пуштање на слобода била резултат на негов слободен избор и пропустите што ги направил. Апликантот избрал да ги вложи своите напори во бегство од државата наместо во пронаоѓање на сместување. Дополнително тој чекал до 18 декември 2009 за да се пријави како бездомник. Доколку тој ги следил напатствијата од известувањето од 18 јуни 2009 и се обрател во седиштето на полицијата во Attica порано, со цел да ги извести дека нема каде да живее, надлежните органи ќе можеле да преземат чекори за пронаоѓање на сместување. Владата нагласи дека зборовите „без познато место на живеење“ што се појавуваат во известувањето кое му било дадено, едноставно значат дека тој не ги известил надлежните органи за неговата адреса.


241. Тогаш кога надлежните оргни биле известени за состојбата на апликантот, неопходните чекори биле преземени и сега тој имал сместување во хостел. Меѓутоа, надлежните органи не биле во можност да го известат апликантот за ова, со оглед на тоа што тој не оставил адреса на кои тие можат да го контактираат. Дополнително од јуни 2009 апликантот имал „розова карта“, која му давала можност за работа, континуирана обука, сместување и медицинска грижа која тој ја обновувал на два пати.
242. Владата тврдеше дека во такви околности апликантот требало да покаже интерес за подобрување на сопствената состјба. Наместо тоа, однесувањето на апликантот, сепак укажува на тоа дека тој немал желба да остане во Грција.
243. Во секој случај, грчката влада тврди дека одлука во полза на апликантот би била спротивна на одредбите од Конвенцијата, која не го гарантира правото на сместување или на политички азил. Поинаква одлука би ги отворила вратите на безброј слични апликации од бездомни лица и би создала неправична позитивна обврска за државите во однос на политиката на благосостојба. Владата укажа на тоа дека самиот Суд констатирал дека „јасно е дека е пожелно секое човечко суштество да има место каде може да живее достоинствено и кое може да го нарекува дом, но, за жал во државите договорнички многу лица немаат дом. Дали државата обезбедува фондови за да му овозможи секому да има дом е прашање на политичка, а не на судска одлука“ (Chapman v. the United Kingdom [GC], бр. 27238/95, § 99, ECHR 2001-I).

Б. Обсервации на Комесарот за човекови права на Советот на Европа, Канцаларијата на Високиот комесар за бегалци на Обединетите нации, Aire Centre, Amnesty International и Greek Helsinki Monitoр, во улога на вмешувачи

244. Комесарот истакна дека во споредба со бројот на барања за азил кои се поднесуваат во Грција секоја година, капацитетот за прием на државата - кој во февруари 2010 како што тој истакнува, изнесувал 11 центри за прием со вкупен капацитет од 741 место, биле јасно недоволни. Тој истакна дека материјалната состојба на барателите на азил била многу тешка и споменува дека во импровизираниот камп во Patras, до јули 2009 биле примени околу 3.000 лица, повеќето од Ирак и Авганистан, во неприфатливи услови од аспект на условите за домување и стандардите на хигиена. За време на неговата посета во февруари 2010, тој забележал дека и покрај најавата од страна на Владата во 2008, градежните работи за центар кој ќе биде во можност да прифати 1.000 лица се уште не се започнати. Полициските власти во Patras го информирале дека околу 70% од Авганистанците биле регистрирани баратели на азил и носители на „розова карта“. Тој исто така, се осврнал на случајот на тројца Авганистанци во регионот на Patras кои биле во Грција две години, живеејќи во картонски кутии без помош од страна на грчката држава. Единствено, локалниот црвен крст им понудил храна и помош.


245. UNHCR ја дели истата загриженост. Според податоците за 2009, имало 12 центри за прием во Грција со вкупен капацитет од 865 места. Маж барател на азил практично немал никаква можност да му биде понудено место во центрите за прием. Многу од нив живееле на јавен простор или напуштени куќи или ги делеле трошоците за изнајмување на соба, без притоа да добијат било каква помош од страна на државата. Според истражување спроведено од февруари до април 2010, сите „даблински“ баратели на азил кои биле сослушаи биле бездомници. На расправата UNHCR потенцираше колку е тешко е да се добие пристап до седиштето на полицијата во Attica – правејќи го практично невозможно почитувањето на утврдените рокови од страна на надлежните органи – поради бројот на лица кои чекале и арбитрерната селекција при влез во зградата страна на обезбедувањето.
246. Според Aire Centre и Amnesty International, ситуацијата во Грција денес е таква што барателите на азил се лишени не само од материјална поддршка од страна на властите, туку и од правото да ги задоволат своите сопствени потреби. Екстрамната сиромаштија создадена на тој начин треба да се смета како третман спротивен на членот 3 од Конвенцијата, а согласно пракса на Судот во случаите кои се однесуваат на состојби на сиромаштија, предизвикани со противзаконска активност на државата.


В. Оценка на Судот

1. Допуштеност

247. Судот смета дека наводите на апликантот по основ на член 3 од Конвенцијата поради неговите животни услови во Грција покренува комплексни прашања, како од аспект на правото, така и од аспект на фактичката состојба, чие разрешување претпоставува оценка на основаноста.
248. Следи дека овој дел од апликацијата не е очигледно неоснован во смисла на член 35 став 3 од Конвенцијата, ниту пак е недопуштен по било која друга основа. Од овие причини, мора да биде прогласен за допуштен.

2. Основаност

249. Судот веќе ги повтори општите принципи утврдени во судската пракса по однос на членот 3 од Конвенцијата и применливи во конкретниот случај (види параграф 216 – 222, погоре). Тој исто така смета, дека е неопходно да се истакне дека членот 3 не може да се толкува на начин што ги обврзува високите договорни страни да му обезбедат живеалиште, секому под нивна јурисдикција (вив, Chapman, цитиран погоре, § 99). Членот 3 ниту пак содржи било каква општа обврска да им се дава на бегалците финансиска помош со цел да одржат определен стандар на живот (види Müslim v. Turkey, бр. 53566/99, § 85, 26 април 2005).
250. Судот сепак смета дека она што се доведува во прашање во конкретниот случај, не може да се разгледува од овој аспект. Различно од гореспоменатиот случај Müslim (§§ 83 и 84), обврската да се обезбеди сместување и пристојни материјални услови за сиромашните баратели на азил сега претставува составен дел на позитивното законодавство и грчките власти се должни да постапуваат согласно сопственото законодавство, со кое е транспонирано правото на Заедницата, односно Директивата 2003/9 за минималните стандарди за прием на барателите на азил во државите членки („Директива за прием„ – види параграф 84, погоре). Она што апликантот го тврди против грчките власти во конкретниот случај, е дека поради нивните намерни активности или пропусти, било невозможно во практика, тој да ги оствари ваквите права и да ги обезбеди своите основни потреби.
251. Судот придава особено значење на статусот на апликантот како барател на азил и како таков смета дека припаѓа на особено непривилигирана и вулнерабилна група на која и е потребна специјална заштита (види mutatis mutandis, Oršuš and Others v. Croatia [GC], бр. 15766/03, § 147, ECHR 2010-...). Тој забележува постоење на широк конзесуз на меѓународно и европско ниво, во однос на ваквата потреба за специјална заштита, како што е предвидено со Женевската конвенција, активностите на UNHCR и стандардите предвидени во Директивата за прием во Европска унија.
252. Имајќи го ова во предвид, Судот мора да одлучи дали состојбата на екстремна сиромаштија покренува прашање од членот 3 на Конвенцијата.
253. Судот повторува дека не ја исклучува „можноста за одговорност на државата [од член 3] за нејзиниот третман, кога апликантот потполно зависен од поддршката на државата, ќе се соочи со игнорантски однос од страна на државата во услови на сериозна сиромаштија некомпатибилна со човечкото достоинство“ (види Budina v. Russia, dec., no. 45603/05, ECHR 2009...).
254. Тој смета дека состојбата во која апликантот се наошол е особено сериозна. Тој наводно, поминал месеци живеејќи во состојба на екстремна сиромаштија, во неможност да ги обезбеди своите најосновни потреби: храна, хигиена и место за живење. Дополнително, бил во постојан страв од можноста да биде нападнат и ограбен и без било кави изгледи за подобрување на неговата состојба. Со цел да избега од таквата состојба на несигурност и потребите од материјална и психолошка природа, тој се обидел неколку пати да ја напушти Грција.
255. Судот забележува дека во опсервациите на Комесарот за човекови права на Советот на Европа и UNHCR, како и во извештаите на невладините организаци (види параграф 160, погоре), ситуацијата на апликантот е опишана како широко распространета појава и секојдневие на голем број на баратели на азил, со ист профил како оној на апликантот. Од овие причин, Судот не гледа причина да се сомнева во вистинитоста на наводите на апликантот.
256. Грчката влада тврдеше дека апликантот бил одговорен за неговата ситуација, дека властите постапувале со должно внимание и дека тој требало да стори повеќе да ја подобри сопствената состојба.
257. Странките не се согласуваат во однос на тоа дали на апликантот му била дадена информативна брошура за баратели на азил. Судот не ја гледа релевантноста на ова прашање, со оглед на тоа што брошурата не упатува на тоа дека барателите на азил може да и кажат на полицијата дека се бездомни, ниту пак содржи било какви информации околу можноста за сместувањето. Во однос на известувањето што го примил апликантот во врска со обврската да се јави во седиштето во полицијата во Attica, за да ја пријави својата адреса (види параграф 35, погоре), Судот смета таквиот текст е нејасен и очекувано не може да се смета за доволна информација. Судот заклучи дека апликантот не бил должно и соодветно информиран за можноста за сместување што ја имал на располагање, под претпоставка дека такво сместување воопшто постоело.
258. Во секој случај, Судот не гледа како властите можеле да пропуштат да го известат или да не претпостават дека апликантот е без живеалиште во Грција. Владата самата призна дека постојат помалку од 1.000 места во центрите за прием за сместување на 10.000 баратели на азил. Судот исто така, забележува дека согласно UNHCR добро познат факт е дека во моментот, маж барател на азил практично нема никаква можност да добие место во центар за прием и дека согласно истражувањето спроведено од февруари до април 2010, сите „даблински“ баратели на азил интервјуирани од страна на UNHCR биле бездомници. Слично на апликантот, голем број од нив живееле во паркови или напуштени згради (види параграф 169, 244 и 242, погоре).
259. И покрај тоа што Судот не може да ја утврди точноста на наводите на апликантот во однос на тоа дека тој ги известил грчките власти за тоа дека нема сместување, неколку пати пред декември 2009, горните податоци во однос на капацитетите во центрите за прием во Грција, значително ја намалуваат тежината на владиниот аргумент дека пасивноста на апликантот била причина за неговата состојба. Во секој случај, имајќи ги во предвид состојбата на несигурност и вулнерабилност, во која се знае дека живеат барателите на азил во Грција, Судот смета дека грчките власти несмееле едноставно да чекаат апликантот да ја преземе иницијативата и да се обрати до седиштето на полицијата за да му ги обезбедат основните потреби.
260. Фактот дека му било пронајдено место за сместување во прифатен центар, во меѓувреме, не ја менува состојбата на апликантот имајќи предвид дека властите се уште не пронашле начин да го известат за ваквиот факт. Ситуацијата е уште повознемирувачка имајќи предвид дека владините обсервации доставени до Големиот судски совет на 1 февруари 2010 упатуваат на тоа дека надлежните органи се сретнале со апликантот на 21 јуни 2010 и му доставиле покана, без при тоа да го информираат за тоа дека е пронајдено сместување.
261. Судот исто така, не може да види како поседувањето на „розова карта“ би можело да му биде од било каква практична корист на апликантот. Законот предвидува барателите на азил на кои им е издадена „розова карта“ да имаат пристап до пазарот на трудот, што би му овозможило на апликантот да ги реши сопствените проблеми и да ги обезбеди своите основните потреби. Тука повторно, извештаите консултирани откриваат дека во практика пристапот до пазарот на трудот е оптеретен со административни пречки, во мера во која ова не може да се смета за реална алтернатива (види параграф 160 и 172, погоре). Дополнително, апликантот имал лични проблеми поради неговото непознавање на грчкиот јазик, отсуството на било каква мрежа за поддршка и воопшто неповолната економска клима.
262. На крајот, Судот смета дека состојбата на која се жали апликантот траела од неговиот трансфер во Грција во јуни 2009. Таа е врзана за неговиот статус на барател на азил и за фактот дека по неговото барање за азил се уште не е одлучено од страна на грчките власти. Со други зборови, Судот е на мислење дека, доколку грчките власти одлучиле по барањето за азил на апликантот навремено, можеле значително да го намалат неговото страдање.
263. Во светло на сето погореизнесено, во однос на обврската на грчките власти согласно Европската директива за прием (види параграф 84, погоре), Судот смета дека тие не ја земале должно во предвид вулнерабилноста на апликантот како барател на азил и сметаат дека Грција е одговорна за таквиот пропуст, и за ситуацијата во кој тој се наоѓал неколку месеци, живеејќи на улица без било какви средства или пристап до санитарни простории, и без било какви средства кои би му ги обезбедиле основните потреби. Судот смета дека апликантот бил жртва на понижувачко однесување и отсуство на почитување на неговото достоинство и дека ваквата ситуација без сомнеж продуцирала чувство на страв и инфериорност, што предизвикува очај. Судот смета дека таквите животни услови, во комбинација со пролонгираната несигурнсот и тоталното отсуство на било какви изгледи за подобрување на неговата состојба, го обезбедиле потребниот интезитет на суровост кој влегува во опсегот на примена на членот 3 од Конвенцијата.
264. Следи дека, поради вина на властите, апликантот се нашол во ситуација некомпатибилна со членот 3 од Конвенцијата. Следствено, постои повреда на оваа одредба.


III. НАВОДНА ПОВРЕДА ОД ГРЦИЈА НА ЧЛЕНОТ 13 ВО ВРСКА СО ЧЛЕНОТ 2 И 3 ОД КОНВЕНЦИЈАТА ПОРАДИ НЕДОСТАТОЦИТЕ ВО ПОСТАПКАТА ЗА АЗИЛ

265. Апликантот тврди дека во законодавството на Грција немало ефективен правен лек во однос на неговите наводи за повреда на членот 2 и 3, што претставува повреда на членот 13 од Конвенцијата, кој гласи:



Член 13

“Секој чии права и слободи предвидени во Конвенцијата се повредени ќе има ефективен правен лек пред навионалните институции, независно од тоа дали повредата била сторена од страна на службено лице.”

266. Тој тврди дека недостатоците во постапката за азил во Грција биле такви што тој се соочувал со ризик од враќање (refoulement) во државата на потекло без било какво сериозно испитување на основаноста на неговото барање за азил, што претставува повреда на членот 3, цитиран погоре, и членот 2 од Конвенцијата, кој гласи:



Член 2

“1. Правото на живот ќе се заштити со закон. Никој несмее намерно да биде лишен од живот, освен во случај на извршување на смртна казна кога таа е изречена за кривично дело за кое ваквата казна е предвидена со закон.„...”

A. Поднесоци на странките




1. Апликантот

267. Апликантот тврди дека побегнал од Авганистан, бегајќи од обидот за негово убиство од страна на Талибанците поради тоа што работел како преведувач за меѓународните воздушни трупи стационирани во Кабул. По доаѓањето во Европа тој имал контакти со членови на неговото семејство во Авганистан, кој му советувале да не се враќа дома поради зголемената несигурност и заканите по неговиот живот.


268. Апликантот сакал да се проверат неговите стравувања и со таа цел поднел барање за азил во Грција, и покрај тоа тој немал верба во функционирањето на постапката за азил во Грција.
269. Прво, се жали на практичните пречки со кои се соочил. На пример, тој тврди дека никогаш не му била дадена информативна брошура за постапката за азил на аеродромот, туку дека едниствено му било кажано да се јави во седиштето на полицијата Attica за да ја пријави својата адреса. Тој не го сторил тоа од причина што немал адреса која би ја пријавил. Бил убеден дека имањето на адреса претставува услов за отпочнување на постапката. Тој последователно, но залудно се јавил во седиштето на полицијата, во неколку наврати, каде морал да чека со часови, без билокави изгледи за разјанување на неговата ситуација.
270. Второ, апликантот сметал дека ја избегнал можноста да биде вратен назад во неговата држава на потекло, само поради времената мерка која Судот ја изрекол во однос на Грција. Освен таквата „заштита„, тој немал други гаранции во оваа фаза дека постапката по неговото брање за азил ќе има нормален тек. Дури и да имал такви гаранции, постапката за азил не нудела никакви гаранции дека неговите стравувања ќе бидат сериозно испитани од страна на грчките власти. Тој тври дека немал средства да ги плати адвокатските услуги, дека во таа фаза немало одредби за правна помош, дека се знаело дека сослушувањето во првостепената постапка е чисто фомрално, дека нема да има можност да поднесе жалба до орган надлежен да ја испита основаноста на неговите стравувања, дека тужбата до Врховниот управен суд автоматски не го одлага извршувањето, дека постапката трае долго. Според него, податоците за скоро цеосно отсуство на случаи во кои грчките власти одобриле меѓународна заштита од било кој вид во првостепената постапка, или во постапката по жалба, покажува колку во суштина постапката бла неефикасна.

2. Грчката Влада

71. Владата тврдеше дека апликантот не трпел последици од наводните недостатоци во постапката за азил, и затоа неможе да се смета за жртва за целите на Конвенцијата.


272. Однесувањето на аплиакнтот треба да се земе предвид: тој спротивно на законодавството, пропуштил да соработува со надлежните органи и не покажал интерес за непречен тек на постапката. Со пропуштањето да се јави во седиштето на полицијата Attica во јуни 2009 тој пропуштил да постапи согласно формалностите потребни за покренување на постапката и ја пропуштил можноста да ја информира полицијата дека нема адреса, за да можат надлежните органи да го известат за текот на постапката на друг начин. Допонително, тој користел различни идентитети и се обидел да ја напушти Грција сокривајќи го од надлежните органи фактот дека има поднесено барање за азил во државата.
8. Грчката Влада истакна дека грчките власти ја следеле законската постапка и покрај небрежноста на апликантот и грешките кои тој ги правел. Таа оосбено тврдеше дека ова е евидентно од фактот дека апликантот сеуште е во Грција и дека не е депортиран и покрај состојбата во која се довел по неговиот обид да ја напушти државата во август 2009.
274. Алтернативно, Владата тврдеше дека неговите наводи се неосновани. Таа тврдеше дека грчкото законодавство е во согласност со правото на Заедницата и меѓународното право за азил, вклучително и принципот на забрана за враќање (non-refoulement). Грчкото зкаонодавство предвидува испитување и оценка на основаноста на барањето за азил од асект на членот 2 и 3 од Конвенцијата. Барателите на азил имаат пристап до преведувач во секоја фаза од постапката.
275. Владата потврди дека по барањето за азил на апликантот сеуште не е одлучено од страна на грчките власти, но ирази убедување дека тоа ќе биде сторено, со должно почитување на горепосменатите стандарди.
276. Во согласност со членот 13 од Конвенцијата, незадоволните баратели на азил можат да поднесат тужба до Врховниот управен суд. Според Владата, таквата тужба преставува ефективен правен лек кој ги нуди гаранциите кои Судот ги побара согласно со неговата пресуда во случајот Bryan v. the United Kingdom (22 ноември 1995, § 47, Series A бр. 335-A). Владата поднесе различни пресуди со кои Врховниот управен суд ги укинал одлуки со кои барањата за азил биле одбиени, од причина што надлежните органи пропуштиле да ги земат предвид документите кои упатуваат на пример, на ризик од кривичен прогон. Во секој случај, Владата истакна дека можноста барателите на азил чии барања биле одбиени во првостепената постапка, да поднесат жалба во однос на основаноста на таквите одлуки не претставува барање кое произлегува од Конвенцијата.
277. Според Валадата, наводите за можно нефункционирање на системот за правна помош, не треба да бидат земени предвид, од причина што членот 6 од Конвенцијата не се применува на истиот начин во однос на постапката за азил. Слично, секое одоговлекување на постапката пред Врховниот управен суд, влегува во опсегот на членот 6 од Конвенцијата, и од тие причини неможе да се испитува од страна на Судот во конкретниот случај.
279. Дополнително, се додека постапката по брањето за азил е во тек, барателите на азил не се изложени на ризик да бидат вратени во државата на нивно потекло и можат доколку е потребно да побараат Врховниот управен суд да го запре извршувањето на налогот за протерување издаден по донесувањето на одлуката за одбивање на барањето за азил, што би имало ефект на одложување на извршувањето на мерката. Владата поднесе неколку пресуди во поткрепа на своето тврдење.
280. Владата во своето усно произнесување пред Големиот судски совет истакна дека дури и во конкретните околности непостои ризик за апликантот да биде протеран во Авганистан во било кој момент од причина што, полицијата во моментот никого присилно не враќа во таа држава. Присилните враќања со чартер летови кои се случиле во 2009 се оденуват на државјани на Пакистан кои не поднеле барање за азил во Грција. Авганистаците кои биле вратени назад во Авганистан – 468 во 2009 и 296 во 2010 – се вратиле на доброволна основа како дел од програмата финасирана од страна на Европскиот фонд за враќање. Не постои ниту било каква опасност апликантот да биде испратен во Турција, имајќи предвид дека како лице кое било трансферирано во Грција од страна на друга држава членка на Европската унија, Договорот за реадмисија склучен помеѓу Грција и Турција не се однесува на него.
280. Во усното произнесување пред Големиот судски совет, Владата го истакна фактот дека апликантот не се појавил во терминот закажн на 21 јуни 2010 за сослушување на 2 јули 2010, што секако нудело можело апликантот да ги запознае надлежните грчки органи и да им ги објасни своите стравувања од околностите со кои би се соочил во случај на враќање во Авганистан. Од ова, според грчката Влада селеди дека апликантот не само што не покажал интерес за постапката за азил, туку и дека тој не ги искористил правните лекови кои му стоеле на располагање согласно грчкото законодавство во однос на неговите стравувања од повреда на членот 2 и 3 од Конвенцијата.

Обсервации на Комесарот за човекови права на Советот на Европа, Канцаларијата на Високиот комесар за бегалци на Обединетите нации, Aire Centre, Amnesty International и Greek Helsinki Monitoр, во улога на вмешувачи

281. Комесарот, UNHCR, Aire Centre, Amnesty International и GHM, сите беа на мислење дека постојаното законодавство и праксата во Грција во однос на прашањата од областа на азилот, не се во согласност со меѓународните и европските стандарди за заштита. Тие посочија на недостатокот од соодветни инфромации, во суштина, на било какви соодветени информации воопшто, во однос на постапката за азил, недостатокот на соодветно обучени службеници за прием и постапување по барањата за азил, слабиот квалитет на првостепените одлуки како последица на структурните слабости и недостатокот на процесни гаранции, особено пристапот до правна помош и преведувачи и неефикасноста на правното средство пред Врховниот управен суд поради долгото траење на постапката, фактот дека таа не го запира извршувањето по автоматизам и потешкотиите во добивањето на правна помош. Тие нагласија дека „даблинските„ баратели на азил во пракса се соочуваат со истите пречки како и сите останати баратели на аизл.


282. Комесарот и UNHCR изразија сериозна загриженост во однос на континуираната практика на грчките власти на насилно враќање во Турција, било колективно или индивидуално. Случаите кои тие ги идентификувале се однесуваат како на лица кои за првпат пристигнале во Грција, така и во однос на лица кои веќе биле регистрирани баратели на азил.

C. Оценка на Судот




1. Основаност

93. Грчката Влада истакна дека апликантот не преставува жртва во смисла на членот 34 од Конвенцијата бидејќи тој самиот е виновен за состојбата, за причините кои го довеле во таквата состојба на која се жали и дека тој не трпел последици од недостатоците во постапката. Владата во продолжение истакна дека апликантот не се појавил на првото сослушување во седиштето на полицијата Attica на 2 јули 2010 и дека не им дал можност на грчките власти да ја испитаат основаноста на неговите тврдења. Ова значи дека тој не ги искористил домашните правни лекови, поради што Владата го повика Судот да ја прогласи апликацијата во овој дел за недопуштена и да ја одбие согласно со член 35 став 1 и 4 од Конвенцијата.


10. Судот забележува дека покренатите прашања од страна на Владата во прелиминарниот приговор се тесно поврзани со оние кои треба да се ипситат во контекст на наводите изнесени за повреда на членот 13 од Конвенцијата во врска со членот 2 и 3, поради недостатоците во постапката за азил во Грција. Од овие причини истите треба да се испитаат заедно со основаноста на овие наводи.
285. Дополнително, Судот смета дека овој дел од аплиакцијата покренува комплексни прашања како од аспект на правото, така и од аспект на фактичката состојба за кои не може да се одлучи без испитување и оценка на основаноста. Следува дека овој дел од апликацијата не е очиглчедно неоснован во смисла на член 35 став 3(a) од Конвенцијата, ниту дека е неоснован по било која друга основа. Од обие причини мора да се прогласи за допуштена.

2. Основаност




(a) Рекапитуалција на општите принципи

286. Во случаите кои се однесуваат на протерување на баратели на азил, Судот веќе објасни дека самиот не се впушта во испитување на самото барање за азил, ниту дека проверува на кои начин државите ги исполнуваат своите обврски од Женевската конвенција. Неговата основан грижа е дали постојат ефективни гаранции за заштита на апликантот од присилно враќање, директно или индиректно, во државата од кад побегнал (види, меѓудругите,
T.I.v. the United Kingdom, одлука. бр. 43844/98, ECHR 2000-III), и Müslim, погоре цитирана, §§ 72 до 76).


287. Во согласност со членот 1 (кој предвидува: “Високите договорни страни секому под нивна надлежност ќе му ги обезбедат правата и слободите предвидени во првиот дел од оваа Конвенција”), примарната одговорност за имплементирање и остварување на гарантираните права и слободи припаѓа на националните органи. Механизмот на поднесување на аплиакции до Судот е на тој начин супсидиерен во однос на националниот систем на заштита на човековите права. Ваквиот субсидиерен карактер е артикулиран во членот 13 и 35 став 1 од Конвенцијата (види Kudła v. Poland [GC], бр. 30210/96, § 152, ECHR 2000-XI).
288. Како што Судот има укажано во многу прилики, членот 13 од Конвенцијата ја гарантира расположливоста на национално ниво на правен лек со кои може да се оствари суштината на правата и слободите од Конвенцијата, независно од формата со која тој се обезбедува во рамките на домашниот правен поредок. Така, ефектот од членот 13 е обезбедување на домашно правно средство кое ќе се справи со суштината на „.основаните наводи„ истакнати согласно Конвенцијата и ќе обезбеди соодветно обештетување. Опсегот на обврската на државите-договорнички од членот 13 варира во зависност од природата на наводте на апликантот, сепак, правното средство кое го бара членот 13 мора да биде „ефективно„ како во правото, така и во пракса (види Kudla цитирана погоре, § 157).
289. “Ефективноста” на “правното средство” во смисла на членот 13 не зависи од сигурноста на поволен исход за апликантот, ниту пак „органот„ на кој се однесуваа оваа обврска мора да биде судски орган, но доколку не е судски орган, овластувањата кои ги има и гаранциите кои ги нуди се релевантни при одлучувањето за тоа дали правното средство е ефективно. Исто така, дури и во случај доколку едно правно средство самото по себе не е доволно целосно да ги задоволи барањата од членот 13, збирот на повеќе правни лекови предвидени со домашното законодасвтво може да го обезбедат тоа (види Gebremedhin [Gaberamadhien] v. France, бр. 25389/05, § 53, ECHR 2007-V § 53).
290. За да биде ефективен, правниот лек кој се бара согласно членот 13, мора да биде подеднакво достапен како во пракса, така и во правото, особено во смисла на тоа дека неговото искористување не смее да биде неоправдано загрозено со сторувања или несторувања од страна на властите на соодветната дежава (види Çakıcı v. Turkey [GC],
бр.23657/94, § 112, ECHR 1999-IV).

11. Членот 13 претпоставува обезбедување на домашен правен лек кои ќе овозможи домашните надлежни органи да се справат со суштината на релевантните наводи за повреда на Конвенцијата и ќе обезбеди соодветно обештетување, иако на државите-договорнички им се остава определена дискреција во однос на начинот на кои тие ќе се усогласат со обврските кои произлегуваат од оваа одредба (види Jabari v. Turkey, бр. 40035/98, § 48, ECHR 2000-VIII).
29212. Особено внимание треба да се посвети на брзината со која се одвива постапката по правниот лек, при што не се исклучува дека соодветната природа на правниот лек, може да биде загрозена од долгото траење на постапката (види Doran v. Ireland,
бр. 50389/99, § 57, ECHR 2003-X).

13. На крајот, од аспект на значењето што Конвенцијата му го дава на членот 3 од Конвенцијата и ненадоместливата природа на штетата која може да настане доколку ризикот од тортура или нечовечко постапување се материјализира, ефективноста на средството од членот 13 задолжително бара особено внимание при постапувањето од страна на националните органи (види Shamayev and Others v. Georgia and Russia, бр. 36378/02, § 448, ECHR 2005-III), независна и внимателна проверка на сите изнесени наводи, основите за стравување од релен ризик од третман спротивен на членот 3 (види Jabari, цитиран погоре, § 50), како и особено брза рекција (види Batı and Others v. Turkey, бр. 33097/96 и 57834/00, § 136, ECHR 2004-IV (извадоци)); исто така бара засегнатото лице да има пристап до правен лек кој по автоматизам го запира извршувањето (види Čonka v. Belgium, бр. 51564/99, §§ 81-83, ECHR 2002-I, и Gebremedhin [Gaberamadhien], цитиранa погоре, § 66).

(б)Примена на конкретниот случај

14. Со цел да се одлучи дали членот 13 е применлив во конкретниот случај, Судот мора да утврди дали апликантот може основано да тврди дека неговото враќање во Авганистан би ги повредило членот 2 и членот 3 од Конвенцијата.


295. Судот забележува дека, при поднесувањето на апликацијата апликантот во поткрепа на своите стравувања од можните ризици со кои би се соочил во Авганистан, поднел копија од потврди кој покажуваат дека работел како преведувач (види параграф 31погоре). Судот исто така имаше пристап до информации за сегашната состојба во Авганистан а ги имаше предвид и Насоките за проценка на потребата од меѓународна заштита на барателите на азил од Авганистан, објавен и редовно ажуриран од страна на UNHCR (види параграф 197-202 погоре).
296. За Судот, оваа информација е prima facie доказ дека ситуацијата во Авганиста претставувала и продолжува да претставува широкораспространет проблем на несигурност и дека апликантот припаѓа на група на лица особено изложени на закани по нивниот живот од страна на анти-владините сили поради неговиот ангажман како преведувач на меѓународните воздушни трупи. Понатаму Судот забележува дека серизоноста на ситуацијата во Авганистан и ризикот кој постои не се спорни за странките во постапката. Напротив, Владата на Грција изјави дека нејзината политика во моментот е да не ги враќаат насилно барателите на азил во државата токму поради состојбата на висок ризик таму.
15. Судот заклучува од ова дека апликантот има основан навод согласно членот 2 и 3 од Конвенцијата
298. Ова не значи дека во конкретниот случај, Судот мора да одлучи дали би имало повреда на овие одредби доколку аплиакнтот би бил вратен. Должноста е првенствено на грчките власти, кои се надлежни во однос на прашањата за азил, самите да го испитаат барањето на апликантот и документите поднесени од негова страна и да го проценат ризикот на кој тој би бил изложен во Авганистан. Примарна грижа на Судот е дали постојат ефективни гаранции во конкретниот случај за заштита на апликантот од арбитрерно враќање, директно или индиректно, во неговата земја на потекло.
299. Судот забележува дека грчкото законодавство, засновано на правните стандарди на Заедницата во однос на постапката за азил, содржи одреден број на гаранции дизајнирани да ги заштитат барателите на азил од враќање назад во државите од каде што побегнале без никаква проверка на нивните стравувања (види параграф 99-121 погоре). Тој го нотира уверувањето дадено од страна на Владата дека барањето на аплиакнтот ќе биде испитано во согласност со законодавството.
300. Сепак, Судот забележува дека во изминатите години UNHCR и Европскиот комесар за човекови права, како и многу меѓународни невладини организации постојано и континуирано укажуваа дека грчкото законодавство не се применува во пракса и дека постапката за азил ја има толку многу структурни недостаоци што барателите на азил имаат многу мали изгледи нивните барања и нивните наводи согласно Конвенцијата сериозно да бидат испитани од страна на грчките власти, и дека во отсуство на ефективен правен лек, на крајот тие не се заштитени од арбитрерно враќање во нивните земји на потекло (види параграф 160 и 173-195 погоре).
301. Судот ги имаше во предвид, прво, проблемите во постапката за азил и при постапувањето и одлучувањето по барањата за азил (види параграф 173-188 погоре): недоволните информации на барателите на азил во однос на постапата која треба да ја следат, тешкиот пристап во седиштето на полицијата во Attica, отсуство на добар систем на комуникација помеѓу надлежните органи и барателите на азил, недостатокот од предведувачи и недостатокот од обука на службениците надлежни за сослушување на барателите на азил, недостаток на правна помош што ефективно ги лишува барателите на азил од можноста за добавање на правен совет и особено долгото одоговлекување во доставувањето на одлуката. Овие недостатоци влијааат на барателите на азил кои доаѓаат во Грција за прв пат како и оние кои се вратени во Грција со примена на Даблинската регулатива.
302. Судот е исто така загрижен поради констатациите од различните истражувања спроведени од страна на UNHCR, кои укажуваат на тоа дека скоро сите првостепени одлуки се негативни и се напишани на стереотипен начин без никакви детали во однос на причините за донесување на конкретната одлука (види параграф 184 погоре). Дополнително, одстранета е улогата на „куче-чувар„ која ја имаа советодавните комитети во втора инстанца и UNHCR повеќе не учествува во постапката за азил (види параграф 114 и 189 погоре).
303. Владата смета независно од тоа какви можат да бидат недостатоците во постапката за азил, тие не влијаеле на конкретната ситуација во која се наоѓа апликантот.
304. Во врска со ова Судот ги забележува навоите на апликантот дека тој не добил никакви информации во врска со постапката која треба да ја следи. Без желба да се доведува во прашање уверувањето на Владата во однос на тоа дека на аеродромот се достапни информативни брошури, Судот поклонува повеќе верба на верзијата на апликантот од причина што таа е поткрепена со многу голем број на тврдења собрани од други сведоци, од страна на Комесарот, UNHCR и разни невладини организации. Според мислењето на Судот, недостатокот на пристап до информации за постапката која треба да се следи јасно претставува голема пречка при оценката на таквата процедура.
305. Владата исто така го критикуваше аплиакнтот за неиницирање на постапката со пријавување во седиштето на полицијата во Attica во рокот предвиден во известувањето.
306. Во врска со ова Судот најпрво забележува дека рокот од 3 дена што му бил даден на апликантот е премногу краток имајќи предвид колку е тешко да се добие пристап до конкретното седиште на полицијата
307. Исто така, мора да се каже дека апликантот бил далеку од едиствен кој погрешно го разбрал известувањето и дека многу баратели на азил не се пријавуваат во седиштето на полицијата од причина што немаат адреса која би ја пријавиле.
308. Понатаму, дури и доколку апликантот добил информативна брошура, Судот го дели мислењето на апликантот дека текстот е многу двосмислен (види параграф 112 погоре), и дека во неа никаде не е истакнато дека барателите на азил треба да се обратат во седиштето на полицијата во Attica и да ја известат дека немаат адреса во Грција, со цел поканите и другите информациите да им бидат доставувани на поинаков начин.
309. Во такви услови Судот смета дека Владата не може да се повикува на фактот дека апликантот не ја следел пропишаната постапка, и смета дека надлежните грчки оргни требало да обезбедат алтернативен начин на комуникација со апликантот, со цел тој да може ефективно да ја следи постапката.
310. Следно, Судот забележува дека странките се согласни во однос на тоа дека по барањето за азил на аплиакнтот сеуште не е одлучено.
311. Според Владата, ваквата ситуација во моментот се дожи на фактот дека апликантот попуштил да се јави на сослушување закажано на 2 јули 2010 пред советодавниот комитет за бегалци. Владата не ги објасни последиците од пропуштање на овој термин од страна на аплиакнтот во однос на текот на домашната постапка. Независно од можните последици, апликантот преку неговиот застапник го информираше Судот дека поканата што му била врачена при обновувањето на розовата карта била на грчки јазик, и дека преведувачот не го споменал датумот на закажаното сослушување. Иако Судот не е во можност да ја провери вистинитоста на ваквото тврдење, тој повторно поклонува повеќе верба на верзијата на настани презентирана од страна на аплиакнтот, која го рефлектира сериозниот недостаток од информации и комуникација што влијае на барателите на азил.
312. Во такви услови, Судот не го дели мислењето на Владата дека апликантот, со своите постапки, пропуштил да им даде можност на домашните органи да ги испитаат и да одлучат за основаноста на неговите наводи и дека тој не бил засегнат од недостатоците во постапката за азил.
313. Судот заклучува дека до денес грчката Влада не презела никакви чекори да стапи во контакт со аплиакнтот или да донесе одлука во врска со неговиот предмет, на тој начин лишувајќи го од секаква реална можност да ја брани основаноста на своето барање за азил. Понатаму, Судот ја има во предвид инзворедно ниската стапка на азил или субсидиерна заштита одобрена од страна на грчките власти споредено со другите држави членки на Европската унија (види параграф 125-126 погоре). Важноста која треба да и се даде на статистиката варира, секако, според околностите, но согласно ставот на Судот, во овој случај таа има тенденција и оди во прилог на наводите на апликантот за изгубената верба во постапката за азил.
314. Судот не е убеден во објаснувањето на грчката Влада во однос на политиката на доброволно организирано враќање во Авганистан. Тој неможе да го игнорира фактот дека вмешувачите и неколку од извештаите кој Судот ги консултираше укажуваат на присилни враќања од страна на Грција во високо-ризични држави (види параграф 160, 192 и 282).
315. Судот е најмалку подеднакво загрижен за ризикот од враќање (refoulement) со која се соочува апликантот пред донесување на било каква одлука во однос на основаноста на неговото барање. Апликантот избегнал протерување во август 2009, врз основа на ПД бр. 90/2008 (види параграф 43-48 и120 погоре). Сепак тој тврди дека едвај го избегнал вториот обид за негово протерување од страна на полицијата во Турција. Фактот дека во двата случаи апликантот се обидувал да ја напушти Грција неможе да се смета за аргумент против апликантот при испитување на однесувањето на грчките власти од аспект на Конвенцијата, особено имајќи го предвид обидот на апликантот да најде решение на ситуацијата што Судот ја смета за спротивна на членот 3 од Конвенцијата (види параграф 263 и 264 погоре).
316. Следно што Судот мора да го испита е дали, како што тврди Владата, тужбата до Врховниот управен суд за судско преиспитување на можнот одбивање на барањето за азил на апликантот може да се смета за сигурна мерка која го заштитува од арбитрерно враќање (refoulement).
317. Судот започнува со обсервација дека, како што тврдеше Владата, иако таквата тужба за судско преиспитување на одлуката со која се одбива барањето за азил автоматски не го запира извршувањето, поднесувањето на жалба против налогот за протерување издаден врз основа на одбиеното барање за азил по автоматизам го запира извршувањето на таквиот налог.
318. Сепак, Судот повторува дека пристапноста до правниот лек во пракса е пресудна при оценката на неговата ефективност. Судот веќе забележа дека грчките валсти не презеле никакви чекори да обезбедат комуникација помеѓу надлежните органи и апликантот. Овој факт, во комбинација со недостатоците во постапката за достава на „лицата без позната адреса„ за кои известува Комесарот за човекови права на Советот на Европа и UNHCR (види параграф 187 погоре) создававаат неизвесност во однос на тоа дали апликантот ќе биде во можност благовремено да дознае за исходот од постапката по неговото барање за азил за да може да регира соодветно во предвидените рокови.
319. Дополнително, иако апликантот јасно немал средства да плати адвокат, тој не добил никави информации во однос на пристапот до организации кои нудат правен совет. Кон ова треба да се додаде недостатокот на адвокати на листата изготвена за системот на правна помош (види параграф 191 и 281 погоре) што го прави системот неефикасен во пракса. Спротивно на обсервациите на државата, Судот смета дека оваа ситуација може исто така да претставува пречка која го поткопува пристапот до правниот лек и влегува во опсегот на членот 13, особено во случаи, ккао овој, кога се засегнати баратели на азил.
320. На крајот, Судот неможе да се согласи дека должината на постапката пред Врховниот управен суд е ирелевантна за целите на член 13, како што сугерира државата. Судот претходно веќе го има нагласено значењето на промтното и благовремено постапување во случаите кои се однесуваат на нечовечко постапување од страна на државни службеници (види параграф 293 погоре). Дополнително Судот смета дека таква брза реакција е уште понеопходна кога, како во овој случај, лицето кое има истакнато наводи по основ на членот 3 од Конвенцијата во случај на депоратација, нема процесни гаранции дека основаноста на неговото барање ќе биде сериозно испитана во прв степен, статистички, нема никакви реални изгледи да му биде понудена било каква заштита и живее во услови на неизвесност што Судот веќе утврди дека е спротивно на членот 3. Судот, последователно смета дека информациите добиени од страна на Комесарот за човекови права на Советот на Европа во однос на должината на постапката (види параграф 190 погоре), кој Грција не ги оспори, претставуваат доказ за тоа дека тужбата до Врховниот управен суд не го надоместува недостатокот на гаранции во постапката за испитување и оценка на основаноста на барањата за азил.

(в) Заклучок

321. Во светло на погореизнесеното, прелиминарниот приговор на Владата на Грција (види параграф 283 погоре) неможе да се прифати и Судот констатира повреда на членот 13 од Конвенцијата во врска со членот 3 поради недостатоците во постапувањето на грчките власти по барањето за азил на апликантот и ризикот со кој тој се соочува од можноста да биде вратен, директно или индиректно во државата на негово потекло без било какво сериозно испитување на основаноста на неговото барање за азил и без пристап до ефективен правен лек.


322. Во светло на констатциите и фактите на случајот, Судот смета дека не постои потреба да се впушти во испитување на наводите на апликантот за повреда на членот 13 во врска со членот 2.

IV. НАВОДНА ПОВРЕДА НА ЧЛЕНОТ 2 И 3 ОД КОНВЕНЦИЈАТА ОД СТРАНА НА БЕЛГИЈА ЗАРАДИ ИЗЛОЖУВАЊЕ НА АПЛИКАНТОТ НА РИЗИЦИТЕ КОИ ПРОИЗЛЕГУВААТ ОД ПОСТАПКАТА ЗА АЗИЛ ВО ГРЦИЈА

323. Апликантот тврди дека со неговото испраќање во Грција согласно Даблинската регулатива од страна на белгиските власти, во услови кога тие биле свесни за недостатоците во постапката за азил во Грција и без испитување и оценка на ризикот со кој тој се соочувал, белгиските власти постапиле спротивно на обврските кои произлегуваат од членот 2 и 3 на Конвенцијата, цитирани погоре.

A. Поднесоци на странките




1. Апликантот

324. Апликантот тврдеше дека во времето на неговото протерување белгиските власти знаеле дека постапката за азил има толку недостатоци што постоеле мали изгледи неговото барање за азил да биде сериозно испитано од страна на грчките власти и дека постоел ризик тој да биде вратен во државата на негово потекло. Во дополнение на многубројните меѓународни извештаи веќе објавени во времето на неговото протерување, неговиот адвокат јасно ја објаснил ситуацијата во однос на системската повреда на основните права на барателите на азил во Грција. Тој ова го направил во образложението на жалбата поднесена до Жалбениот совет за странци на 29 мај 2009 и во жалбата поднесено до обвинителскиот одел на Апелациониот суд во Брисел на 10 јуни 2009. Апликантот смета дека аргументот на Белгија дека тој неможе да тврди дека бил жртва на недостатоците во грчкиот систем за азил пред неговото доаѓање во Белгија е ирелевантно. Покрај фактот дека за ова неможе да се поднесе формален доказ in abstracto и пред самиот ризик да се материјализира, белгиските власти требало да ја земат предвид општата ситуација и да ризикуваат со негово враќаво Грција .


325. По мислење на аплиакнтот, од аспект на наученото од предметот T.I. (одлука, цитиран погоре) примената на Даблинската регулатива не ги ослободува белгиските валсти од обврската за проверка на тоа дали во Грција постоеле доволно гаранции и заштитни мерки против refoulement во Авганистан. Во отсуство на такви гаранции и заштитини мерки и во светло на поднесените докази од страна на аплиакнтот, белгиските власти требале самите да го проверат ризикот со кој се соочувал аплиакнтот во државата на негово потекло, во согласност со членот 2 и 3 од Конвенцијата и праксата на Судот (особено случајот NA. v. the United Kingdom, бр. 25904/07, 17 јули 2008). Во овој случај, белгиската влада сепак, не ги презела потребните мерки на претпазливост, пред да го депортира апликантот. Сосема спротивно, одлуката за протерување била донесена исклучиво врз основа на претпоставката – врз основа на премолчното прифаќање на надлежноста кое го предвидува Даблинската регулатива - дека грчките власти ќе постапат согласнос воите обврски, без било какви индивидуални гаранции во однос на апликантот. Апликантот на ова гледа како на системска практика на белгиските власти, кои секогаш одбивале и продолжуваат да одбиваат примена на клаузулата за суверенитет во согласност со Даблинската регулатива и понатаму ги тарнсферира поединците во Грција.

2. Белгиската Влада

326. Владата тврдеше дека согласно Даблинската регулатива, Белгија не била надлежна да постапува по барањето за азил на аплиакнтот, и од тие причини немала должност да ги испита стравувањата на апликантот за неговиот живот и неговата физичка безбедност во Авганистан. Даблинската регулатива била изготвена со должно земање во превид на принципот на non-refoulement предвиден во Женевската конвенција, основните права и принципот дека државите членки на Европската унија се безбедни држави. Само по исклучок, во зависност од предмет до предмет, Белгија одстапува од овие принципи од членот 3 став 2 на Даблинската регулатива, и само во случаи кога засегнатото лице убедливо ќе покаже дека постои ризик да биде изложен на тортура или нечовечко постапување во смисла на член 3 од Конвенцијата. Точно е дека таквиот пристап е во согласност со праксат на Судот, која претпоставува постоење на врска помеѓу општата ситуација на која се жали апликантот и неговата индивидуална систуација (како на пример во предметите Sultani, цитиран погоре, Thampibillai v. the Netherlands, бр. 61350/00, 17 февруари 2004, and Y. v. Russia, бр. 20113/07, 4 декември 2008).


327. Владата на Белгија неможеше со точност да посочи во кои случаи се применува клаузулата на суверенитет, од причина што од страна на Службата за странци не била обезбедена статистика, а и во случаите кога оваа клаузула биле применета не било давано образложение за причините. Сепак со цел да докаже дека клаузулата на суверенитет била применувана во ситуации кога тоа било потребно, Владата достави 10 предмети во кои трансферот во државата која е надлежна за постапување по барањето за азил, бил запиран, од причини поврзани, по дедукција, со клаузулата за суверенитет. Во половина од овие предмети, држава надлежна да постапува по барањата била Полска, во два случаи тоа била Грција, а во останатите предмети Франција и Унгарија. Во седум случаи причините дадени биле присуството на членови на семејството, во два, здравстевните проблеми на лицата, а последниот случај се однесувал на малолетно лице. Во случајот на апликантот Белгија немала причина да ја примени клаузулата на суверенитет и немала информации кои укажувале дека тој лично во Грција бил жртва на третман спротивен на членот 3. Напротив, тој не и кажал на Службата за странци дека се откажал од барањето за азил ниту ја информирал за наводите во однос на Грција. Ниту самиот Суд не сметаше за потребно да изрече времена мерка во однос на белгиската Влада за целите на запирање на трансферот на апликантот.
328. Сепак, Владата истакна дека налогот за напуштање на државата бил издаден врз основа на уверувањето дека апликантот нема да биде вратен назад во Авганистан, без претходно од страна на грчките власти да се испита основаноста на неговите наводи. Во однос на пристапот до постапката за азил и текот на постапката, Владата се потпрела на конечното пифаќање на надлежноста од страна на грчките власти содржано во сумарниот документ испратен од грчките власти, како и наводите истакнати од страна на Грција во врска со други постапки кои се во тек пред Судот. Белгиската влада врз основа на овие информаци заклучила дека, доколку странец поднесе барање за азил во Грција, во текот на постапката се испитува основаноста на барањето на индивидуална основа, дека барателот може да има помош од адвокат и дека преведувачот би бил присутен во сите фази од постапката. Исто така постоеле правни лекови, вклучително можност за поднесува на тужба до Врховниот упарвен суд. Според ова, иако свесна за можните недостатоци во постапката за азил во Грција, Владата истакна дека таа била доволно убедена во напорите кои Грција ги прави со цел да постапува согласно правото на Заедницата и согласно обврските од аспект на човековите права, вклучително и процедуралните обврски.
329. Во однос на ризикот од refoulement во Авганистан, Владата исто така во предвид ги зела гаранциите кои Грција ги даде пред Судот во предметот K.R.S. v. the United Kingdom (одлука, цитиран погоре) и можноста на апликантот, по пристигнувањето во Грција, да поднесе апликација до Судот и доколку е потребно барање за примена на членот 39 од Деловникот на Судот. Врз основа на ваквите гаранции, Владата тврдеше дека трансферот на апликантот не бил во спротивност со членот 3 од Конвенцијата.

B. Oбсервации на Владата на Холандија и Обединетото кралство, и на Канцаларијата на Високиот комесар забегласи на Обединетите нации, Aire Centre и Amnesty International и Greek Helsinki Monitor, во својство на вмешувачи

330. Според Владата на Холандија, од можните недостатоци во постапката за азил во Грција не произлегува дека правната заштита на барателите на азил која им се нуди во Грција е генерално илузорна, а уште помалку таква за државите членки да треба да се воздржуваат од трансфер на лицата во Грција од причина што на тој начин би го повредиле членот 3 од Конвенцијата. Комисијата и грчките власти, со логистичка подршка на другите држави членки, а не Судот, треба да работат на приближување на грчкиот систем кон стандардите на Заедницата. Владата на Холандија, затоа смета дека белгиската Влада постапила согласно своите обврски со обезбедување на гаранцијата, преку свој претставник во амбасадата во Атина, дека трансферираните баратели на азил ќе бидат упатени во Службата за азиланти на меѓународниот аеродром. Во согласност со одлуката на Судот во предметот K.R.S. (цитиран погоре), можело да се претпоставува дека Грција ќе постапи согласно своите меѓународни обврски и дека трансферираните ќе бидат во можност да се жалат пред домашните судови и последователно, доколку е неопходно до Судот. Спротивниот заклучок би значел негирање на принципот на меѓудржавна доверба на кој се базира даблинскиот систем, блокирање на примената на Регулативата со времени мерки, и доведување во прашање на балансираниот пристап што Судот го усвои, на пример во неговата пресуда во случајот Bosphorus Hava Yolları Turizm ve Ticaret Anonim Şirketi v. Ireland [GC] (бр. 45036/98, ECHR 2005 VI), при оценката на одговорноста на државите кога тие го применуваат правото на Заедницата.


331. Владата на Обединетото кралство потенцираше дека Даблинската регулатива дава значителен придонест во забрзувањетона постпката по барањата за азил, со цел лицата кои се засегнати да немаат вереме да развијат непотрени социјални и културни врски во државата. Поради ова, треба да се има предвид дека повикувањето на одговорност на државата за членот 3 од Конвенцијата пред трансферот, како во конкретниот случај, би резултиртало со забавување на целата постапка. Владата на Обединетото кралство е уведена дека таквите наводи, кои се разбирливи во случаите на протерување во држави кои не се обврзани со Конвенцијата, треба да се избегнуваат кога државата надлежна да постапува по барањето за азил е членка на Конвенцијата. Во таквите случаи, како што Судот утврди во одлуката по предметот K.R.S. (цитиран погоре), нормалното толкување на Конвенцијата би значело дека заинтересираните странки треба да ги изнесат своите наводи пред судовите на државата надлежна да постапува по барањето за азил и последователно, можеби пред Судот. Според Владата на Обединетото Кралство ова не ги ослободува државите кои трансферираат, од нивната одговорност за потенцијална повреда на Конвенцнијата, но значи дека тие може да бидат повикани на одговорност само во исклучителни околности кога е демонстрирано дека засегантите лица не би имале пристап до Судот во државите надлежни за постапување по нивните барања за азил. Такви околности не биле презентирани во конкретниот случај.
332. По мислење на UNHCR, како што тие веќе изнеле во нивниот извештај објавен во април 2008, барателите на азил не треба да се трансферираат кога, како во конкретниот случај, постојат докази дека државата надлежна за постапување по барањето за азил врши трансфер во високо-ризични држави, дека засегнатите лица се соочуваат со пречки во пристапот до постапката за азил, ефикасно испитување на нивните барања и пристап до ефиаксен правен лек, и кога условите за прием би можеле да резултираат со повреда на членот 3 од Конвенцијата. Забранаат за „враќање„ на барателите на азил е предвидена во Даблинската регулатива и е целосно во согалсност со членот 33 од Женевската конвенција и Конвенцијата за човекови права. UNHCR потенцираше дека ова не претставува теоретска можност, и дека спротивно од праксата во Белгија, судовите во одредени држави го запираат извршувањето на трансферите во Грција, од горенаведените причини. Во секој случај, како што Судот јасно укажа во предетот T.I. (одлука цитирана погоре), секоја договорна држава останува одговорна согласно Конвенцијата за неизложување на лицата на третман спротивен на членот 3 преку автоматска примена на Даблинската регулатива.
333. Aire Centre и Amnesty International сметаа дека во конкретната форма, без можност за запирање на трансферот во државите кои не се во можност да постапкат согласно своите меѓународни обврски во областа на азилот, Даблинската регулатива ги изложува барателите на азил на ризик од refoulement во спротивност со Конвенцијата и Женевската конвенција. Тие укажаа на голем диспаритет во однос на примената на Регулативата од страна на државите члнеки на Европската унија, и начинот на кој се оценува законитоста на трасферите при оценка на ризкот од повреда на основните права, особено кога државите надлежни за постапување по барањето за азил не ги траснспонирале соодветно мерките на Заедницата во областа на азилот. Aire Centre и Amnesty International сметаа дека државата која таму ги трансферира барателите на азил сноси дел од одговорноста во однос на тоа како државата на прием постапува со нив, имајчи предвид дека таа може да превенира повреда на човековите права со повикување и примена на клаузулата за суверенитет предвидена во регулативата. Можноста за иницирање на постапка од страна на Европската комисија против државата на прием поради непостапување согласно своите обврски, по нивно мислење не претставува ефективен правен лек во случај на повреда на основните права на барателите на азил. Тие исто така не се уверени дека, а имајќи предвид дека CJEU не се произнел во однос на законитоста на даблиснките трансфери кога тие можат да доведат до такви повреди, во ефикасноста на постапката по претходно прашање воведена со Договорот од Лисабон.
334. GHM истакна дека во времето на протерување на аплиакнтот, веќе постоеле значителен број на документи кои сведочеле за недостатоците во постапката за азил, условите за прием на барателите на азил и за ризикот од директен или индиректен refoulement во Турција. GHM смета дека белгиските власти требало да знаат за ова, особено што истите документи биле користени во интерната постапка за запирање на трансферите во Грција. Според GHM, конкретните документи, особено оние на UNHCR, можеле да ја оспорат и срушат презумцијата на Судот во предетот K.R.S. (одлука, цитирана погоре) дека Грција ги исполнува своите обврски во областа на азилот.

C. Оценка на Судот




1. Допуштеност

335. Белгиската Влада го критикување апликантот поради непочитување на постапката за запирање на извршувањето по итна постапка, поради неподнесување на жалба до Жалбениот совет за странци со барање за укинување на налогот за напуштање на државата и поради неподнесување на тужба до Conseil d’Etat. Таа одовие причини тврдеше неискористување на домашните правни лекови и го повика Судот да ја прогласи апликацијата во овој дел за недопуштена и да ја одбие согласно член 35 став 1 и 4 од Конвенцијата.


336. Судот забележува дека апликантот исто така истакнал наводи за отсуство на правен лек кои ги задоволува барањата од членот 13 за неговите наводи согласно членот 2 и 3, и дека тој во оваа насока тврдеше дека правните лекови во прашање се неефективни во смисла на одредбите од членот 13 (види параграфи 370-377 погоре). Тој сметаше дека одлучувањето по владиниот приговор за неискористување на домашните правни лекови треба да се спои со оценката за основаноста на наводите во однос на членот 13 во врска со членот 2 и 3 од Конвенцијата и дека истите треба да се испитаа заедно.
337. Судот смета дека овој дел од апликацијата неможе да се одбие поради неискористување на домашните правни лекови (види параграф 385-396 подолу) и дека истиот покренува комплексни прашања како од аспект на правото, така и од аспект на фактите кои неможат да се испитаат без испитување на основаноста, па следи дека истата не е очигледно неоснована во смисла на членот 35 ства 3 од Конвенцијата, ниту дека е неоснована поради било каков друг основа и од тие причини морада да се прогласи за допуштена.

2. Одговорноста на Белгија согласно Конвенцијата

338. Судот забележува дека Владата на Холандија се повика на пресудата на Судот во предметот Bosphorus, во обсервацијата која таа ја поднесе во својство на вмешувач во постапката (види параграф 330 погоре).


Во тој предмет Судот повтори дека Конвенцијата не ги спречува договорните страни од пренесување на својот суверенитет на меѓународни организации за целите на соработка во определени области на активност (види Bosphorus, цитиран погоре, § 152). Сепак државите остануваат одговорни за сите сторувања и несторувања на нивните органи согласно домашното зконодавство или согласно обврските кои произлегуваат од меѓународното право (ibid., § 153). Дејствијата на државата превземени согласно таквите обврски кои произлегуваат од правото е оправдано се дотогаш додека надлежниот орган ги заштитува човековите права на начин кој може да се смета дека во најмала рака е еквивалентен со оној кој го пружа Конвенцијата. Секако, државата ќе биде целосно одговорна согласно Конвенцијата за сите дејствија кои се надвор од прецизините обврски кои произлегуваат од меѓународниото право, на пример кога постапува согласно државаната дискреција (ibid., §§ 155-57).
Судот утврди дека заштитата на човековите права која ја пружа правото на Заедницата е еквивалентно на онаа која ја пружа системот на Конвенцијата (ibid., § 165). Во донесувањето на ваквиот заклучок, Судот придава особено значење на улогата и овластувањата на CJEU во конкретната област, сметајќи дека ефикасноста на материјалните гаранции на човековите права во пракса зависи од системот на контрола воспоставен со цел обезбедување на нивното почитување (ibid., § 160). Судот исто така се погрижи да го лимитира опсегот на пресудата во случајот Bosphorus на правото на Заедницата во строга смисла - во моментот „првиот„ столба на Европската унија (ibid., § 72).
339. Судот забележува дека членот 3 став 2 од Даблинската регулатива предвидува дека, по исклучок од општото правило предвидено во член 3 став 1, државата членка може да постапи по барањето за азил поднесено од страна на државјанин на трета држава, дури и во случај кога таквото постапување не е во нејзина надлежност согласно критериумите предвидени во Регулативата. Ова е ткн. клаузула на „суверенитет„. Во таков случај конкретната држава членка станува држава членка надлежна за целите на Регулативата и ги презема одговорностите кои одат рака под рака со таквата надлежност.
340. Судот заклучува дека, согласно Регулативата, белгиските власти можеле да се воздржат од трансферирање на аплиакнтот доколку сметале дека државата на прием, односно Грција, не ги исполнува своите обврски согласно Конвенцијата. Последователно, Судот смета дека спорната мерка изречена од страна на белгиските власти не потпаѓа строго под обрските на Белгија кои произлегуваат од меѓународното право. Соодветно, презумцијата за еквивалентна заштита не е применлив во конкретниот случај.

3. Основаноста на наводите согласно членот 2 и 3 од Конвенцијата


(a) Одлуките во предметите T.I. и K.R.S.

341. Во овие два предмети Судот имаше прилика да ги испита ефектите од Даблинската конвенција, потоа Даблинската регулатива во однос на Конвенцијата за човековите права и основните слободи.


342. Предметот T.I. (одлука, цитирана погоре) се однесува на државјанин на Шри Ланка кој неуспешно барал азил во Германија и потоа поднел слично барање во Обединетото кралство. Со примена на Даблинската регулатива, Обединетото кралство наредило негов трансфер во Германија.
Во својата одлука Судот сметаше дека индиректното одстранување во држава посредник, која исто така е држава договорничка, не ја доведува во прашање одговорноста на државата која го извршила трансферот, и дека државата во согласност со добро утврдената судска пракса, не трбало да го депортира лицето во услови кога постојат значителни основи за верување дека засегнатото лице, доколку биде протерано, би се соочило со реален ризик да биде изложено на третман спротивно на членот 3 во државата на прием.
Понатаму, Судот повтори дека кога државите соработувааат во област која може да има импликации во однос на заштитата на основните права, би било некомпатибилно со целите на Конвенцијата, доколку тие се ослободени од сите одговорности vis-à-vis Конвенцијата, во конкретната област на соработка(види, меѓудругите, Waite and Kennedy v. Germany [GC], бр. 26083/94, § 67, ECHR 1999-I).
Затоа државите кога ја применуваат Даблинската регулатива, мора да се осигураат дека постапката за азил во државата посредник пружа доволно гаранции од одстранување на барателот на азил, директно или индиректно, во државата на неговото потекло, без никаква проверка на ризиците со кој тој се соочува од аспект на членот 3 од Конвенцијата.
Иако во предметот T. I. Судот го одби аргументот дека од причина што Грманија е држава членка на Конвенцијата, Обединетото кралство е ослободено од обврската за проверка на судбината која би го очекувала барателот на азил во државата во која таа има намера да го транферира, фактот дека постапката за азил во Германија очигледно била во согласност со Конвенцијата, и особено со членот 3 од Конвенцијата, му овозможи на Судот за го одбие аргументот дека одстранувањето на апликантот во Граманија, би го изложило на реален и сериозен ризик од тртман спротивен на членот 3. Судот смета дека во тој конкретен случај не постоеле причини за верување дека Германија нема да постапи согласно своите обврски од членот 3 на Конвенцијата, и нема да го заштити апликантот од одстранување во Шри Ланка доколку тој поднесел веродостојни докази за тоа дека тој се соочувал со ризик од нечовечко постапување во таа држава.
343. Овој пристап беше потврден и развиен во одлуката во врска со случајот K.R.S. (цитиран погоре). Овој случај се одесува на трансфер од страна на Обединетото кралство во Грција, врз основа на Даблинскта регулатива, на барател на азил кој поминал низ Грција пред да пристигне во Обединетото кралство во 2006. Апликантот се жалеше по основ на членот 3 од Конвенцијата поради недостатоците во постапката за азил во Грција и ризикот да биде вратен во Иран без притоа да бидае испитана основаноста на неговото барање, како и поради условите за прием на азиланти во Грција.
По потврдата за применливост на судската праса во случајот T.I. во однос на Даблинската регулатива (во врска со ова види и Stapleton v. Ireland (одлука.), бр. 56588/07, § 30, ECHR 2010-...), Судот сметаше дека во отсуство на доказ за спротивното, мора да се смета дека Грција че ги почитува своите обврски кои произлегуваат од директивите на Заедницата кои ги утврдуваат минималните стандарди во постапката за азил, кои беа транспонирани во законодавството на Грција, и дека ќе постапи согласно членот 3 од Конвенцијата
По мислење на Судот, а во светло на материјалите кои ги имаа на располагање Владата на Обединетото кралство и Судот, во тоа време, беше возможно да се смета дека Грција ќе постапи согласно своите обврски и нокого нема да врати во Иран, државата на потекло на апликантот.
Ниту постоеше било каква причина да се верува дека лицата вратени во Грција согласно Даблинската регулатива, вклучително и оние чии барања за азил беа одбиени со конечна одлука од страна на надлежните грчки органи, биле или би можеле да бидат спречени во намерата да поднесат барање за времена мерка до Судот согласно членот 39 од Деловникот на Судот.

(б) Примена на овие принципи на конкретниот случај


344. Судот веќе го изнесе своето мислење дека апликантот можел основано да тврди дека неговото враќање во Авганистан би значело повреда на членот 2 или членот 3 од Конвенцијата (види параграфи 296-297 погоре).
345. Затоа Судот сега мора да утврди дали белгиските власти, требало да ја земат предвид како соборлива прeзумцијата дека грчките власти би ги почитувале своите меѓународни обвсрки во овласта на азилот, и покрај судската пракса во предемтот K.R.S., која како што тврди Владата претставувала основа на постапувањето на управните и судските органи во конкретниот случај.
346. Судот не се согласува со аргументот на Владата на Белгија дека Службата за странци, во времето на издавање на налогот за напуштање на државата не била свесна за стравувањата на апликантот во случај на негов трансфер назад во Грција од причина што тој истите не ги изнел при неговото сослушување.
347. Судот најпрво забележува дека меѓу информациите на кој се повикува Судот при донесувањето на одлуката во случајот K.R.S., се наоѓаат бројни извештаи и материјали. Сите овие извештаи и материјали, базирани на истражувања на терен, укажуваат на практични потешкотии при примената на Даблинскиот систем во Грција, недостатоците во постапката за азил и на постоење на практиката на директен или индиректен refoulement на индивидуални или колективни основи.
348. Авторите на документите се UNHCR и Кoмесарот за човекови права на Советот на Европа, меѓународни и невладини организации како Amnesty International, Human Rights Watch, Pro-Asyl и European Council on Refugees and Exiles, владини организации присутни во Грција како Greek Helsinki Monitor и (Националната комисија за човекови права во Грција) Greek National Commission for Human Rights (види параграф 160 погоре). Судот забележува дека такви документи биле објавувани во редовни интервали од 2006 и со полема фреквенција во 2008 и 2009, и дека најголемиот број од нив веќе биле објавени во периодот кога налогот за протерување на апликантот бил издаден.
349. Судот придава критичко значење на писмото испратено од страна на UNHCR во април 2009 до министерот на Белгија надлежен за имиграција. Писмото, чија копија била испратена исто така и до Службата за странци, содржело јасно барање за запирање на трансферите во Грција (види параграфи 194 и 195 погоре).
350. Кон ова треба да се додаде и фактот дека од декември 2008 Европскиот сиситем за азил и самиот влезе во фаза на реформа, во светло на научените лекции од примената на законските текстови увоени во правата фаза, Европската комисија даде предлози кои имаат за цел значително зајакнување на заштитата на основните права на барателите на азил и можност за времено запирање на трансферите согласно Даблинската регулатива со цел да се избегне барателите на азил да бидата враќани во државите членки кои не се во можност да им понудат доволно ниво на заштита на основните права (види параграфи 77-79 погоре).
351. Понатаму, Судот забележува дека постапката што ја спровела Службата за странци со примена на Даблинската регулатива не му оставила можност на апликантот да ги изнесе причините за своите стравувања од трансферот во Грција. Формуларот изготвен од Службата за странци не содржела дел за такви коментари (види параграф 130 погоре).
352. Во овие околности, Судот смета дека на белгиските власти им била позната општата ситуација во Грција и дека апликантот не требало да го понесе целокупниот товар на докажување на таквите состојби. Напротив, Судот смета дека и покрај неколкуте примери на примена на клаузулата за суверенитет кои ги посочи Владата, а кои, за жал, не се однесуваат на Грција, Службата за странци систематски ја применувала Даблинската регулатива за да ги трансферира лицата во Грција, без притоа доволно да ја разгледа можноста за примена на клаузулата на суверенитет како исклучок.
353. Владата на Белгија тврдеше дека во секој случај таа барала доволно гаранции од грчките власти дека аплиакантот нема во Грција да се соочи со ризик од третман спротивен на Конвенцијата. Во врска со ова, Судот забележува дека постоењето на домашно законодавство и пристапувањето кон меѓународни договори кои ги гарантираат основните права, во принцип, самите посебе не се доволни да обезбедат соодветна заштита од ризикот од нечовечко постапување, во случаите како конкретниот, кога веродостојни извори укажуваат на пракса која потекнува или се толерира од страна на властите а која е очигледно спротивна на принципите на Конвенцијата (види, mutatis mutandis, Saadi v. Italy [GC], бр. 37201/06, § 147, ECHR 2008-...).
354. Судот е исто така на мислење дека дипломатските гаранции дадени од страна на Грција на белгискте власти не може да се сметаат за доволни. Тој најпрво забележува дека договорот за преземање на надлежноста со примена на Даблинската регулатива бил испратен од страна на грчките власти по издавањето на налогот за напуштање на државата, и дека затоа налогот за протерување бил издаден единствено врз основа на премолчното прифаќање од страна на грчките власти. Второ, тој забележува дека документот за прифаќање е напишан на стереотипен начин (види параграф 24 погоре) и дека не содржи никакви гаранции во однос на конкретното лице. Подеднакво, документот кој го споменува Владата на Белгија, издаден од страна на грчките власти, не содржи било какви гаранции; тој едниствено упатува на релевантното законодавство, без релевантни информации за состојбите во пракса.
355. Следно, Судот го отфрла аргументот на Владата дека самиот Суд одлучил дека не било неопходно изрекување на времена мерка согласно член 39 од Деловникот на Судот со цел запирање на трансферот на аплиакнтот. Судот повторува дека во случаи како што е овој, кога протерувањето на апликантот е во период кога постапката пред Судот веќе е во тек, одлуката мора да се донесе итно. Изречената мерка претставува заштитна мерка која во никој случај не ја прејудицира основаноста на аплиакцијата согласно член 34 од Конвенцијата. Во оваа фаза, кога е изречена времена мерка, Судот не го анализира случајот детално – и често ги нема сите информации потребни за таква анализа (види, mutatis mutandis, Paladi v. Moldova [GC], бр. 39806/05, § 89, ECHR 2009-...). Во конкретниот случај, уште повеќе, писмата испратени од страна на Судот јасно покажуваат дека, потполно свесен за ситуацијата во Грција, Судот побарал од Владата на Грција одблиску да го следи случајот на апликантот и за тоа да го информира Судот (види параграфи 32 и 39, погоре).
356. Владата повикана на одговорност, подржана од страна на другите влади кои се појавуваат во својство на вмешувачи во постапката, на крајот истакна дека барателот на азил требало да поднесе апликација до Судот само против Грција, по искористувањето на домашните правни лекови, доколку е потребно и со барање за времена мерка.
357. Иако Судот смета дека ова во принцип е најнормалниот тек на постапката согласно ситемот на Конвенцијата, анализа на пречките со кои се соочуваат барателите на азил во Грција, јасно покажува дека барањата за азил поднесени во Грција во моментот, се илузорни. Судот забележува дека апликантот пред Судот е застапуван од страна на истиот адвокатот кој ги застапувал неговите права во Белгија. Имајќи го предвид бројот на нерешени барања за азил во Грција, неможат да се изведат никави заклучоци од фактот дека некои баратели на азил во врска со своте барања имаат поденесено апликации пред Судот против Грција. Во врска со ова, Судот исто така го зема предвид и многу малиот број на барања согласно членот 39 од Деловникот на Судот за времени мерки против Грција поднесени од страна на баратели на азил во таа држава, споредено со бројот на такви барања кои се однесуваат на други држави.
358. Во светло на погореизнесеното, Судот смета дека во времето на протерувањето на апликантот белгиските власти знаеле или морале да знаат дека непостојат гаранции дека неговото барање за азил ќе биде сериозно испитано од страна на грчките власти. Белгиските власти исто така располагале со мерки со кои можеле да го спречат трансферот на апликантот.
359. Владата тврдеше дека апликантот не го индивидуелизирал доволно, пред белгиските власти, ризикот од немање пристап до постапката за азил и можноста од протерување од страна на грчките власти. Судот сепак смета дека, соочени со ваквата ситуација, белгиските власти, не требало едноставно да претпоставуват дека апликантот ќе биде третиран во согласност со стандардите од Конвенцијата, туку напротив, требало прво да проверат како грчките власти го применуваат законодавството за азил во пракса. Доколку тие го стореле ова, би воочиле дека ризиците со кој би бил соочен апликантот биле реални и доволно индивидуални да потпанднат под опсегот на членот 3. Фактот дека голем број на баратели на аизл во Грција се наоѓале во иста ситуација како и апликантот не го прави ризикот помалку индивидуален кога тој е доволно реален и можен (види, mutatis mutandis, Saadi, цитиран погоре, § 132).

(в) Заклучок

360. Имајќи го предвид гореизнесеното, Судот утври дека враќањето на апликантот од страна на белгиските власти во Грција, претставува повреда на членот 3 од Конвенцијата.


361. Имајќи го предвид ваквиот заклучок и околностите на случајот, Судот утврди дека нема потреба од испитување на наводите на апликантот за повреда на членот 2.

V. НАВОДНА ПОВРЕДА НА ЧЛЕНОТ 3 ОД КОНВЕНЦИЈАТА ОД СТРАНА НА БЕЛГИЈА ПОРАДИ ИЗЛОЖУВАЊЕ НА АПЛИКАНТОТ НА УСЛОВИ НА ПРИТВОР И ЖИВОТНИ УСЛОВИ СПРОТИВНИ НА ЧЛЕНОТ 3

16. Апликантот тврди дека поради условите во притвор и животните услови на кои се изложени барателите на азил во Грција, со неговото враќање во таа држава преку примена на Даблинската регулатива, белгиските власти го изложиле на третман забранет со членот 3 од Конвенцијата, цитиран погоре.


363. Владата го оспори ваквиот навод, како впрочем и наводот за повреда на членот 3 поради протерувањето на апликантот и недостатоците во постапката за азил.
364. Судот смета дека наводите на апликантот согласно горецитираните одредби од Конвенцијата покренуваат сложени прашања како од аспект на правото, така и од аспект на фактите за кои неможе да се одлучи без испитување на основаноста на наводите; следи дека овој дел од апликацијата не е очигледно неоснован во смисла на членот 35 став 3 од Конвенцијата. Тој не е неоснован ниту поради било кој друг основ. Од овие причини истиот мора да се прогласи за допуштен.
365. Во однос на основаноста, Судот повторува дека според неговата добро-утврдена судска пракса протерувањето на баратл на азил од страна на држава договорничка може да доведе до повреда на членот 3, и на тој начин и до одговорност на државата согласно Конвенцијата, во случај кога постојат значителни основи за верување дека засегнатото лице се соочува со вистински ризик да биде изложено на тортура или нечовечки или понижувачки третман или казнување во државата на прием. Во такви околности, членот 3 претпоставува обврска за непротерување на поединецот во таа држава (виви Soering v. the United Kingdom, пресуда од 7 јули 1989, Series A бр. 161, §§ 90-91; Vilvarajah and Others v. The United Kingdom, пресуда од 30 October 1991, Series A бр. 125, § 103; H.L.R. v. France, пресуда од 29 April 1997, Reports 1997-III, § 34; Jabari цитиран погоре, § 38; Salah Sheekh v. the Netherlands, бр. 1948/04, § 135, ECHR 2007-I (извадоци), бр. 1948/04; и Saadi, цитиран погоре, § 152).
366. Во конкетниот случај, Судот веќе утврди дека условите на притвор и животните услови на аплиакнтот во Грција биле понижувачки (виви параграфи 233, 234, 263 и 264 погоре). Тој забележува дека овие факти биле добро познати уште пред трансферот на апликантот и можеле слободно да се проверат од голем број на извори (види параграфи 162-164 погоре). Судот исто така сака да нагласи дека неможе да му се стави на товар на апликантот фактот дека не ги известил белгиските управни органи за причините поради кои не сака да биде вратен во Грција. Судот утврди дека постапката пред Службата за странци не предвидува објаснување на таквите причини и дека белгиските власти ја применуваат Даблинската регулатива по автоматизам (види параграф 352 погоре).
367. Врз основа на ваквиот заклучок и обврските кои ги имаат државите согласно членот 3 од Конвенцијата во однос на протерувањето, Судот смета дека со враќањето на апликантот во Грција, белгиските власти, свесно го изложиле апликантот на услови на притвор и животни услови кои резултирале со деградирачки третман.
368. Поради ова, постои повреда на членот 3 од Конвенцијата.

VI. НАВОДНА ПОВРЕДА ОД СТРАНА НА БЕЛГИЈА НА ЧЛЕНОТ 13 ВО ВРСКА СО ЧЛЕНОТ 2 И 3 ОД КОНВЕНЦИЈАТА ПОРАДИ НЕДОСТАТОК НА ЕФЕКТИВЕН ПРАВЕН ЛЕК ПРОТИВ НАЛОГОТ ЗА ПРОТЕРУВАЊЕ

369. Апликантот тврдеше дека во законодавтсвото на Белгија, непостол правен лек, како што бара членот 13 од Конвенцијата, цитиран погоре, преку кој тој би можел да се жали за наводна повреда на членот 2 и 3 од Конвенцијата

A. Наводи на странките




1. Апликантот

370. Апликантот тврди дека тој постапувал на најбрз можен начин, во околностите, па така го поднел првото барање за запирање на извршувањето на налогот за протерување во итна постапка. Тој меѓутоа наишол на практични пречки, кој го оневоможиле неговиот пристап до итната постапка.


371. Прво, тој објасни дека на денот кога бил издаден налогот за протерување, на 19 мај 2009, тој бил притворен и сместен во затворен центар за странци со илегален престој. Дури пет дена подоцна, по продолжениот викенд, по негово барање му бил назначен адвокатот од страна на белгиските власти, и Комитетот за помош на бегалци на Белгија дури тогаш бил во можност да го идентификуваат адвокатот кој би му ги пренел општите информации во врска со даблинските барателите на азил. Овој прв адвокат, кој не бил специјализиран за предмети од областа на азилот, поднел барање за запирање на извршувањето во итна постапка отако претходно го имал предметот три дена, што по мислње на апликантот во никој случај не претставува прекумерно долго време.
372. Второ, одлучувањето по предметот било закажано еден час по поднесувањето на барањето, што го попречило адвокатот на апликантот, чија канцаларија била 130 км одалечена од Жалбениот совет за странци, да присуствува на рочиштето. Според апликантот, неговиот адвокат немал практична можност да присуствува бидејќи службата за постојана помош на „странци„ при службата за правна помош не предвидувала можност за замена на адвокатите во случај кога истите не биле во можност да присуствуваат на рочиштето. Во потпора на ова тврдење, тој приложил известување изготвено од страна на претседателот на оваа служба. Апликантот во продолжение тврди дека неговото депортирање не можело да се избегне, туку дека истото било закажано за 27 мај, поради што неговото барање можелео да биде во секој случај одбиено поради отсуство на итност.
373. Во дополнение на практичната непристапност до итната постапка во случајот, апликантот тврди дека жалбите пред Жалбениот совет за странци не претставуваат ефективен правен лек во смисла на членот 13 од Конвенцијата во однос на ризикот од повреда на членот 2 и 3 во случај на протерување. Од овие причини апликнтото неможе да се товари за неискористување на овој домашен правен лек.
374. Апликантот првенствено тврди дека во моментот на неговото протерување, неговото барање за запирање на извршувањето немало никакви изгледи за успех поради константната судска пракса на определени одели на Жалбениот совет за странци, кои во такви случаи сиситематски утврдувале отсуство на ненадоместива штета зошто можело да се претпоставува дека Грција ќе ги исполни своите меѓународни обвсрки од обласат на азилот, и дека таквата презумција неможе да се оспори врз основа на извештаи за општата ситуација во Грција, без притоа да се демонстрира in concreto ризик во однос на лицето. Само неколку пресуди биле донесени спротивно на ваквото стојалиште, но на комплетно непредвидлив начин и без објаснување на причините.
375. По мислење на апликантот ова зголемување во товарот на докажување кога поединците ќе демонстрираат дека припаѓааат на вулнерабилна група која во Грција системски била изложувана на третман спротивен на членот 3 од Конвенцијата, ги прави жалбите до Жалбениот совет за странци тотално неефективен. Последователните настани, покажале дека тој бил во право, од причина што тој реално бил изложен in concreto, на многу од ризици на кои тој се жалел.
376. Последователно, кога неговотот барање во итна постапка било одбиено, повеќе немало никаква смисла продолжувањето на постапката во однос на основаноста на барањето со оглед на тоа дека ова не би имало суспензивен ефект и неможело да го спечи неговото одстранување. Во суштина, постојаната пракса на Жалбениот совет за странци била да ги одбива таквите барања бидејќи во такви услови барателот веќе немал никаков интерес за укинување на спорната мерка. На крајот, дури и Жалбениот совет за странци да не го одбиел барањето како недопуштено на таа основа, апликантот не би можел да издејствува укинување на налогот за протерување поради горенаведената константна судска пракса.
377. Апликанот дополни дека во случаите кога биле поднесувани тужби против ваков вид на пресуди до Conseil d’Etat, истиот не го доведувал во прашање пристапот на Жалбениот совет за странци и сметал дека состојбите не покренуваат прашање од членот 13 на Конвенцијата.

2. Владата на Белгија

378. Владата на Белгија потврди дека апликантот имал на располагање неколку правни лекови пред домашните судови кои ги исполнуваат барањата од членот 13 на Конвенцијата, но не ги искористил на правилен начин.


379. Во врска со прашањето за примена на итната постапка со цел запирање на извршувањето, Владата посочи дека жалбите можеле да бидат поднесени во секое време до Жалбениот совет за странци, без никакви проблеми и дека тие имале суспензивен ефект, односно го одлагале извршувањето на нападнатата одлука и дека Судот ја потврдил ефективноста на постапката во случајот Quraishi v. Belgium (апликација бр. 6130/08, одлука од 12 May 2009). Таа тврди дека апликантот самиот се довел во нужда, поднесувајќи ја својата жалба до Жалбениот совет за странци само неколку часа пред неговото заминување, кога тој десет дена претходно бил ставен во притвор, согласно одлуката за напуштање на државата. Казнувањето на недостатокот на грижа од страна на апликантите долго претставувало пракса на Conseil d’Etat, и била оправдувана со исклучителната природа на постапката, која ги ограничува правото на одбрана и истрага во врска со случајот на минимум. Фактот дека летот не бил закажан се до 27 мај било ирлевантно, бидејќи освен во случајот посочен од страна на апликантот, константната судска пракса на Жалбениот совет за странци покажува дека лишувањето од слобода е доволно за да се констатира постоење на непосредна опасност.
380. Понатаму, постоел фактот дека, поради итноста на предметот, рочиштето било закажано веднаш, но никој не присуствувал на него, иако адвокатот на апликантот можел да побара од постојаната служба за правна помош во Брисел да го претставува пред Жалбениот совет за странци.
381. Владата го оспори наводот на апликантот дека неговото барање за запирање на извршувањето немало изгледи за успех, доставувајќи 5 пресуди на Жалбениот совет за странци донесени во периодот на 2008 и 2009 со кои било запрено извршувањето на тарсфери во Грција во итна постапка со образложение дека во светло на сериозноста на наводите на барателите во врска со членот 3 од Конвенцијата, налогот за напуштање на државата не бил, prima facie, доволно добро образложен. Според Владата секогаш било во интерес на апликантот да продолжи со постапката за судско преиспитување и на тој начин да им даде можност на Жалбениот совет за странци и на Conseil d’Etat да предложат решение и да ја оценат законитоста на спорната мерка.
382. Фактот дека апликантот во меѓувреме бил вратен во Грција, не требало да го одврати од продолжување на постапката. Во подршка на ваквиот став, Владата ја цитираше пресудата бр.28.223 од 29 мај 2009, со која жалбата била прогласена за допуштена, и покрај тоа што барателот веќе бил трансфериран. Барањето подоцна било одбиено, од причина што немало повеќе никаков засегнат интерес на барателот со оглед дека конкретното барање било во врска со налогот за напуштање на државата и тој не демонстрирал in concretо повреда на членот 3 од Конвенцијата
383. Во однос на основаноста, Владата потврди дека, на истиот начин како што при утврдувањето на постоењето на ненадоместлива штета во фазата на одлучување по барањето за одложување на извршувањето, константната пракса на Жалбениот совет за странци, која во суштина се заснова на праксата на Судот, барала од барателите да демонстрирааат конкретен ризик со кој тие се соочуваат. Сепак, Владата укажа дека, на истиот начин како што ефективноста на правниот лек во смисла на член 13, не зависи од извесноста на поволен исход, така и извесноста на неповелен исход во однос на основаноста, не терба да се зема предвид при оценката на ефективноста на правниот лек.
384. UNHCR, во постапката, сметаше дека константната судска пракса на Жалбениот совет за странци и на Conseil d’Etat ефективно го осудува на неуспехсекое барање за запирање на извршувањето на налог за протерување издаден со примена на Даблинската регулатива, со оглед на тоа дека засегнатите поединци не се во можност да обезбедат конктерен доказ како во однос на тоа дека се сочуваат со индивидуален ризик, така и во однос на тоа дека неможат да обезбедатат заштита во државата на прием. Во примената на таквиот пристап судовите во Белгија по автоматизам се потпирале на Даблинската регулатива и пропуштиле да постапат согласно своите повисоки обврски кои проилегуваат од Конвенцијата и меѓународното право за бегалци.

B. Оценка на Судот

385. Судот веќе утврди дека протерувањето на апликантот во Грција од страна на белгиските власти резултирапе со повреда на членот 3 од Конвенцијата (види параграфи 359 и 360 погоре). Затоа наводите на апликантот во оваа смисла се „основани„ за потребите на членот 13.


386. Судот најпрво забележува дека во законодавството на Белгија жалбата до Жалбениот совет за странци со цел укинување на налогот за протерување не го запира (одложува) извршувањето на истиот. Сепак, Владата посочи дека пред истиот суд можело да се поднесе барање за запирање на извршувањето по „итна постапка„ и дека за разлика од итната постапка која постоеше пред Conseil d’Etat, постапката пред Жалбениот совет за странци по автоматизам, односно по сила на закон го запира извршувањето на мерката протерување до донесувањето на одлуката од страна на Жалбениот совет, во рок од најдоцна седумдесет и два часа.
387. Иако се согласува со тоа дека ова претставува прогрес во насока на усогласување со пресудата во случајот Čonka, цитиран погоре, (§§ 81-83, потврдена со пресудата во случајот Gebremedhin цитиран погоре, §§ 66-67), Судот повторува дека во неговата судска пракса исто така е утврдено дека (параграф 293 погоре) секој навод дека протерувањето во друга држава ќе го изложи поединецот на третман забранет со членот 3 од Конвенцијата, бара строг и надзор одблиску, и дека во согласност со определена маргина на уважување (margin of appreciation) која се остава на државите, усогласеноста со членот 13 бара надлежниот орган да мора да одлучи во однос на основаноста на наводите и да понуди соодветно обештетување.
388. По мислење на Судот, барањето кое произлегува од членот 13, извршувањето на спорната мерка да биде запрено неможе да се смета како субсидијарна мерка, доколку тоа не обезбедува услови за темелно преиспитување на основаноста. Спротивното би резултирало со дозвола на државите членки да ги протеруваат засегнатите поединци без притоа да ги испитуваат наводите за членот 3 колку што е можно поригорозно.
389. Сепак, итната постапка води токму кон таков резултат. Владата самата објасни дека оваа постапка го редуцира правото на одбрана и испитувањето на предетот на минимум. Пресудите кои му се достапни на Судот (параграфи 144 и 148 погоре) потврдуваат дека испитувањето на наводите во врска со членот 3 од страна на определени одели на Жалбениот совет за странци во времето на протерувањето на апликантот, не било детално. Тие го ограничувале испитувањето на проверка на тоа дали засегнатото лице доставило конкретен доказ за ненадоместивата природа на штетата која може да резултира од наводната потенцијална повреда на членот 3, на тој начин зголемувајќи го товарот на докажување до такво ниво што го поткопува испитувањето на основаноста на наводниот ризик од повреда. Понатаму, дури и кога засегнатите поединци се обидувале да достават повеќе материјал во своите предмети, по сослушувањето пред Службата за странци, Жалбениот совет за странци, не ги земал секогаш во предвид таквите материјали. На тој начин засегнатите лица биле спечени да ја докажат основаноста на нивните наводи во врска со членот 3 од Конвенцијата.
390. Судот заклучува дека постапката по барање на запирање на извршувањето во итна постапка не ги задоволува барањата на членот 13 од Конвенцијата.
391. Фактот дека неколку пресуди, наспроти трендот во утврдената судска пракса во тој момент, го запреле извршувањето на трансфери во Грција (види параграф 149 погоре), не ја менува оваа констатација со оглед на тоа дека запирањето на извршувањето не било засновано на испитувањето на основаноста на ризикот од повреда на членот 3 туку повеќе на ставот на Жалбениот совет за странци дека Службата за странци не дала доволно причини за нивните одлуки.
392. Судот понатаму забележува дека апликантот се соочил со неколку практични пречки при употребата на правните средства на кои се потпира Владата. Судот забележува дека неговото барање за запирање на извршувањето по итна постапка, било одбиено поради процесни причини, односно поради неговот непојавување. Спротивно на она што го сугерира Владата, сепак Судот смета дека во околностите на случајот, неможе да се смета дека ваквиот факт укажува на нгрижа од страна на апликантот. Тој неможе да види како адвокатот можел да стигне навреме за рочиштето пред Жалбениот совет за странци. Во донос на можноста да побара помош од служабата која работи 24 часа, Судот забележува дека Владата не поднела доказ за постоењето на таква служба во пракса.
393. Во однос на користа од продолжувањето на постапката за укинување на налогот за напуштање на државата, дури и по трансферот на апликантот, Судот забележува дека единствениот доказ поднесен од страна на Владата (види параграфи 151 и 382) го потврдува верувањето на аплиакнтот, дека кога едно лице ќе биде депортирано, Жалениот совет за странци ја прогласува жалбата за недопуштена, со оглед на тоа дека барањето за преиспитување на одлуката за напуштање на државата нема повеќе никаква смисла. Иако е точно дека Жалбениот совет за странци во таа пресуда ги испитал наводите во врска со членот 3 од Конвенцијата, Судот неможе да констатира како, во случај кога одлуките на Жалбениот совет за странци немаат суспензивен ефект, истите би можеле да му понудат на апликантот соодветно обештетување дури и во случај на констатирање на повреда на членот 3.
394. Дополнително, Судот забележува дека се чини, дека странките се согласуваат во однос на тоа дека жалбата на апликантот немала никави изгледи за успех во светло на константната судска пракса, спомената погоре, на Жалбениот совет на странци и Conseil d’Etat и неможноста на апликантот да ја демонстрира in concreto ненадоместивата природа на штетата како последица од наводна потенцијална повреда. Судот повторува дека додека ефикасноста на средството не зависи од извесноста на позитивен исход за апликантот, недостаокот на било какви изгледи за добивање на соодветно обештетување, покренува прашања од членот 13 на Конвенцијата (види Kudla, цитиран погоре, § 157).
395. На крајот, Судот смета дека околностите на конкретниот случај јасно го правата различен од случајот Quraishi посочен од страна на Владата. Во последниот случај, кој се однесува на случувања во 2006 и постапка пред Жалбениот совет за странци која се одвивала во текот на 2007, односно неколку месеци откако Жалбениот совет за странци започнал со своето работење, апликантите успеле да го запрат извршувањето на одлуката за нивно протерување преку интервенција на судовите. Уште поважно е дека во моментот кога нивниот предмет беше разгледуван од страна на Судот, тие не беа протерани и судската пракса на Жалбениот совет за странци во однос на даблинските случаи сеуште не беше развиена.
396. Во светло на гореспоменатото, Судот утврди дека постои поверда на членот 13 во врска со членот 3. Се чини дека аплиакнтот неможе да се смета за виновен за несоодветното искористување на правните лекови и дека прелиминарниот приговор на Владата на Белгија во однос на неискористување на домашните правни лекови (види параграф 335 погоре) неможе да се дозоли.
397. Имајќи го предвид ваквиот заклучок и околностите на слуачјот, Судот смета дека нема потреба да ги испитува наводите на аплиакнтот за повреда на членот 13 во врска со членот 2.

VII. ПРИМЕНА НА ЧЛЕНОТ 46 И 41 ОД КОНВЕНЦИЈАТА




A. Член 46 од Конвенцијата


398. Членот 46 од Конвенцијата предвидува:

“1. Високите договорни страни ќе ја почитуваат конечната одлука на Судот донесена во било кој предмет во кои тие се странка во постапката„.

2. Конечната пресуда на Судот ќе се доставува до Комитетот на министри, кој же врши надзор на нејзиното извршување.”

399. Согласно членот 46 од Конвенцијата високите договорни страни се обврзуваат да ја почитуваат конечната пресуда на Судот донесена во врска со предметите во кои тие се странки, а Комитетот на министри е надлежен за следење на извршувањето на пресудите. Ова значи дека кога Судот ќе утврди повреда на Конвенцијата, одоговорната држава и правно е обврзана не само да го исплати на заинтересираните страни износот на правично обештетување согласно членот 41, туку исто така да усвои и неопходни општи и/или, каде е соодветно, индивидуални мерки. Имајќи предвид дека пресудите на Судот се во основа деклараторни по природа, примарно е засегнатата држава да ги избере средствата со кои ќе ја реализира својата правана обврска од членот 46 на Конвенцијата, под надзор од страна на Комитетот на министри, под претпоставка дека таквите средства се компатибилни со заклучоците содржани во пресудата на Судот. Во определени специфични случаи, сепак, Судот може да најде за корисно да и укаже на државата во однос на видот на мерки кои би можеле да бидат преземени во цел да се стави крај- многу често на системски- ситуациии кои предивикуваат утврдување на повреда (види, на пример, Öcalan v. Turkey [GC], бр. 46221/99, § 210, ECHR 2005-IV, и Popov v. Russia, бр. 26853/04, § 263, 13 јули 2006). Понекогаш природата на утврдената повреда може да биде таква што не остава избор во однос на мерките кои терба да бидат преземени за нејзино ремедирање (see Assanidzé v. Goorgia [GC], бр. 71503/01, 8 април 2004, § 198, ECHR 2004-II; Verein gegen Tierfabriken Schweiz (VgT) v. Switzerland (бр. 2) [GC], бр. 32772/02, од 30 јуни 2009, §§ 85 и 88, ECHR 2009-..).


400. Во конкретниот случај Судот смета за неопходно да укаже на некои индивидуални мерки потребни за извршување на оваа пресуда во однос на апликантот, без притоа да прејудицира во однос на општите мерки кои треба да бидат преземени со цел да се превенирааат други слични повреди на Конвенцијата во иднина (види, mutatis mutandis, Broniowski v. Poland [GC], бр. 31443/96, § 193, ECHR 2004-V).
401. Судот утврди повреда од страна на Грција на членот 3 од Конвенцијата поради животните услови на апликантот во Грција во комбинација со пролонгираната неизвесност во која тој живеел и поради отсуството на било какви услови за подобрување на неговата состојба (види параграф 263 погоре). Тој исто така утврди повреда на членот 13 во врска со членот 3 од Конвенцијата поради недостатоците во постапката за азил која била спроведена во однос на аплиакнтот и опасноста од refoulement во Авганистан без било какво сериозно испитување на барањето за азил и без можност апликантот да има пристап до ефективен правен лек (види параграф 322 погоре).
402. Имајќи ги предвид особеностите на случајот и неопходноста да се стави крај на ваквите повреди на членот 13 и 3 од Конвенцијата, Судот смета дека е непходно Грција, без одоговлекување да продолжи со постапување по барањето на апликантот за азил и да одлучи за неговата основаност на начин кој е во согласност со Конвенцијата и во очекување на одлуката, да се воздржи од депортирање на аплиакнтот.

B. Член 41 од Конвенцијата


403. Членот 41 од Конвенцијата предвидува:

“Кога Судот ќе констатира повреда на Конвенцијата или нејзините протоколи, и кога внатрешното законодавство на засегнатата Висока договорна страна дозволува само делумно обештетување, Судот, според потребите, че досуди правичен надомест на повредената странка.”


1. Нематеријална штета


(a) Во однос на Грција

404. Аплиакнтот побара 1,000 EUR за надомест на нематеријалната штета настаната за време на двата периода на притвор.


405. Владата на Грција сметаше дека ова барање е неосновано.
406. Судот утврди дека условите на притвор на аплиакнтот претставувале повреда на членот 3 од Конвенцијата. Тој смета дека апликантот со сигурност претрепел определен стрес кој неможе да се надомести единствено со констатирање на поверда на Конвенцијата. Имајќи ја предвид природата на повредата во конкретниот случај, Судот смета дека е правично да го усвои барањето на апликантот и му досудува EUR 1,000 на име нематеријалан штета.

(б) Во однос на Белгија

407. Аплиакнтот бараше EUR 31,825 за надомест на нематеријалната штета предизвикана од една страна како последица на неговиот притвор во отворениот центар и потоа во затворениот центар во Белгија пред неговиот трансфер во Грција (EUR 6,925) и од друга страна како последица на одлуката на белгиските власти да го трансферираат во Грција (EUR 24,900).


408. Владата на Белгија тврдеше дека доколку Судот констатира одговорност на Белгија, апликантот може да започне правна постапка пред судовите во Белгија за надомест на немтеријална штета предизивкана со неговиот притвор. Во секој случај Владата го сметаше неговото барање како неосновано, од причина што апликантот не успеал да демонстрира била каква одговорност на државата или да докаже причинско-последична врска помеѓу наводната одговорност и наводно претрпената нематеријална штета.
409. Судот повторува дека тој може да досуди износи на име правично обештетување кое е предвидено во членот 41 кога загубата или штетата која се бара биле предизвикани од утвдената повреда, додека државата не е должна да плати надомест на штетата за која не е одговорна (see Saadi, цитиран погоре, § 186). Во конкретниот случај, Судот не утврди повреда на Конвенцијата поради притворот на апликантот во Белгија пред неговиот трансфер во Грција. Тој поради ова го одбива овој дел од барањето.
410. Што се однесува до наводната штета предизвикана со трансферот во Грција, Судот утврди дека трансферот претставува повреда на членот 3 од Конвенцијата, од две причини, зошто го изложил аплиакнтот на третман забранет со одредбите на членот 3, и поради тоа што го изложил аплиакнтот на ризиците кои произлегуваат од недостатоците во постапката за азил во Грција, Тој повторува дека фактот дека апликантот може да бара надомест на штета пред судовите во Белгија не го оврзува Судот да го одбие барањето како неосновано (види De Wilde, Ooms and Versyp v. Belgium (член 50), 10 март 1972, § 16, Series A бр. 14).
411. Судот смета дека апликантот со сигурност претрпел определен стрес, кој неможе да се компензира едиствено со утврдување на повреда на Конвенцијата. Имајќи ја предвид природата на констатираната повреда, Судот смета дека е правично да го усвои барањето на апликантот и му досудува EUR 24,900 за надомест на нематеријалната штета.

2. Трошоци


(a) Во однос на Грција

412. Апликантот бараше надомест на трошоците на неговата одбрана пред Судот во однос на Владата на Грција. Според трошковникот поднесен од страна на адвокатот на апликантот, тошоците на 15 март 2010 изнесувале вкупно EUR 3,450 сметано по тарифа во износ од EUR 75 на час. Адвокатот укаже дека тој се договорил со апликантот дека тој ќе му плати надомест врз основа на споменатат тарифа во случај на успех во постапката Судот.


413. Владата на Грција сметаше дека ова барање е прекумерно и неосновано.
414. Судот смета дека за утврдено дека аплиакнтот ефективно ги направил торшоците чиј надомест го бара, доколку, како клиент, врз основа на облигационен однос и договор, презел правна обврска да му плати на својот правен застапник (види, mutatis mutandis, Sanoma Uitgevers B.V. v. the Netherlands, бр. 38224/03, § 110, 31 март 2009). Имајќи предвид дека конкретните трошоци биле неопходни и разумни од аспект на нивниот износ, Судот му досудува на апликантот EUR 3,450.

(б) Во одос на Белгија

415. Аплиакнот бараше надомест на трошоците направени пред судовите во Белгија и надомсет на трошоците направени пред Судот. Адвокатот на аплиакнтот поднесе трошковник согласно кој трошоците на 15 март 2010 изнесувале вкупно EUR 7,680, сметано по тарифа во износ од EUR 75 на час. Беа побарани EUR 1,605 за трошоците во постапката пред судовите во Белгија и EUR 6,075 за постапката пред Судот против Белгија.


416. Владата на Белгија го повика Судот да оодбие ова барање. Таа истакна дека аликантот имал право на бесплатна правна помош и на помош во однос на трошоците во постапката. Од овие причини не било неопходно тој да направи бил какви трошоци. Неговиот адвокат можел да добие надомсет на трошоците направени пред судовите во Белгија и пред Судот во согласност со одредбите од Законот за судови за правната помош. Законот предвидувал систем на надомсет во форма на „поени„ кои кореспондираат со услугите кои адвокатот ги пружил. Во 2010 еден поен изнесувал EUR 26.91. Овој износ во 2009 изнесувал EUR 23.25. Доколку овие одредби биле почитувани, на адвокатот веќе можел да му биде исплатен износот на трошоци направени во 2009. Владата исто така истакна дека согласно членот 1022 од Законот за судови во однос на на надоместот на трошоците во постапката, страната која го изгубила спорот е должна да го плати целиот износ или дел од трошоците на спротивната страна. Во случаите каде предметот на спорот неможе да бидат изразени во паричен износ, износот кој треба да се плати ја определуваат судовите. Кога е дозволена правна помош, а трошоците досудени во постапката се поголеми, остатокот од сумата се исплатува од државата.
41717. Адвокатот на апликантот потврди дека тој бил назначен од страна на Белгија како адвокат во рамите на ситемот на правна помош, но само да го застапува апликантот пред првостепениот суд. За ова тој има право на „десет поени„ Тој уакажа дека сеуште нема добиено никаква исплата за укажаната правна помош. За останатите постапки тој се договорил со апликантот дека истиот ке му исплати надомест врз основа на горепосменатата тарифа во случај да успее во постапката пред Судот. По таквата обврска било постапено во еден дел. Според апликантот, не постои можност белгиските власти да му платат премногу од причина што трошоците на постапката кои ќе му бидат досудени ќе бидат одбиени од правната помош која терба да се исплати. Од тука следи дека доколку претходно споменатите го надминат износот на последноспоемнатите неговиот адвокат ќе побара од службата за правна помош да ја запре исплатата и доколку трошоците кој ќе ги досуди Судот бидат поголеми од износот кој тој би го добил по основа на правна помош, неговиот адвокат не би добил ништо на име правна помош.
418. Според веќе утврдената пракса на Судот, нема да биде досуден надомест на трошоците согласно член 41 освен доколку не се утврди дека трошоците биле навистина и неопходно напревани, и се разумни во однос на износот. Понатаму, трошоците на постапката може да се надоместат само доколку се однесуват на утврдената поверда (види, меѓудругите, Sanoma Uitgevers B.V. v. the Netherlands, цитиран погоре, 109).
419. Судот прво ќе се произнесе во однос на трошоците направени во постапката пред домашните судови. Судот забележува дека апликантот не поднел преглед на износите кои се бараат во однос на секоја од постапките кои биле покренати оделно. Ова го спечува Судот прецизно да утврди кој износ кореспондира на утврдените повреди во конкретниот случај и во која мера тие биле или можеле да бидат покриени со правната помош. Поради ваквиот недостаток на јасност Судот го одбива ова барање (види, mutatis mutandis, Musiał v. Poland [GC], бр. 24557/94, § 61, ECHR 1999-II).
420. Во однос на трошоците направени во постапката пред Судот во однос на Белгија, Судот повтрува дека не тој не се смета обврзан со домашните тарифи и практика, дури и во случаите кога таквите ги зема за инсирација (види Venema v. the Netherlands, бр. 35731/97, § 116, ECHR 2002-X). Во секој случај, од истите причини како и во однос на Грција, (види параграф 414 погоре), му досудува на апликантот износ од EUR 6,075.

(в) Во однос на Грција и Белгија

421. Аплиакнтот на крајот бараше надомест на трошоците направени во врска со расправата пред овој Суд. Според трошковникот поднесен од страна на адвокатот на апликантот, тие изнесувале EUR 2,550 за обсервациите и нивната подготовка (врз основа на тарифа во износ од EUR 75 на час). Без доставување на никави сметки, тој исто така бараше надомест во износ од EUR 296.74 за неговиот пат и сместување во Стразбур.


422. Согласно веќе востановената судска пракса, Судот го одбива овој дел од барањето кој не е поткрепен со потребните сметки.
423. Во однос на остатокот, сметајќи дека е утврдено дека трошоците чиј надомест се бара биле неопходно направени и се разумни во однос на нивната висина, тој му досудува на аплиакнтот EUR 2,550. Имајќи ја предвид одговорноста за различни повреди на Конвенцијата констатирани од страна на Судот, Белгија и Грција, секоја од нив ќе плати по половина од вкупно од овој износ.

(d) Затезна камата

424. Судот смета за сосодветно дека затезната камата треба да се пресметува врз основа на најниската каматна стапка за позајмени средства на Европската централна банка, зголемена за 3 процети.


ПОРАДИ ОВИЕ ПРИЧИНИ, СУДОТ


1. Ги спојува со основаноста, со шеснаесет гласови наспроти еден, прелиминарните приговори истакнати од Владата на Грција и истите ги одбива;


2. Го прогласува за допуштен, едногласно, наводнот во врска со членот 3 од Конвенцијата во однос на условите на притвор на апликантот во Грција;

3. Одлучи, едногласно, дека постои повреда на членот 3 од Конвенцијата од страна на Грција поради условите на притвор на аплиакнтот во Грција;

4. Го прогласува за допуштен, со мнозинство гласови, наводот за повреда на членот 3 од Конвенцијата во однос на животните услови на апликантот во Грција;

5. Одлучи, со шеснаесет гласи наспроти еден, дека постои повреда на на членот 3 од Конвенцијата од страна Грција поради животните услови на апликантот во Грција;

6. Го прогласи за допуштен, едногласно, наводот против Грција во однос на членот 13 во врска со членот 3 од Конвенцијата;

7. Одлучи, едногласно, дека постои повреда на членот 13 во врска со членот 3 од Конвенцијата од страна на Грција, поради недостатоците во постапката за азил спроведена во случајот на апликантот и ризикот од негово протерување во Авганистан без било какво серизоно испитување на основаноста на неговото барање за азил и без било каков пристап до ефективен правен лек;

8. Одлучи, едногласно, дека не постои потреба од испитување на наводите на аплиакнтот во однос на членот 13 во врска со членот 2 од Конвенцијата;

9. Го спојува со основаноста, едногласно, прелиминарниот приговор истакнат од страна на Владата на Белгија, го одбива и ги прогласува за допуштени, едногласно, наводите истакнати против Белгија;

10. Одлучи, со шеснаесет гласа наспртои еден, дека постои повреда од страна на Белгија на членот 3 од Конвенцијата од причина што со враќањето на апликантот во Грција, белгиските власти го изложиле апликантот на ризиците поврзани со недостоците во постапката за азил во таа држава;

11. Одлучи, еногласно, дека не постои потреба да се испита наводот на аплиакнтот во врска со членот 2 од Конвенцијата;

12. Одлучи, со петнаесет гласа наспроти два, дека имало повреда од страна на Белгија на членот 3 од Конвенцијата од причина што со враќањето на аплиакнтот во Грција, белгиските власти го изложиле на услови на притвор и животни услови во таа држава кои биле во спротивност со членот 3;

13. Одлучи, едногласно, дека постои повреда од страна на Белгија на членот 13 во врска со членот 3 од Конвенцијата;

14. Одлучи, едногласно, дека не постои потреба од испитување на наводите на апликантот во однос на членот 13 во врска со членот 2 од Конвенцијата;

15. Одлучи, едногласно,
(a) дека Грација терба да му ги исплати на апликантот, во рок од 3 месеци, следниве износи,
(i) EUR 1,000 (илјада) на име надомест на нематеријална штета, плус било какви даночни оптеретувања кои може да бидат наплатени;
(ii) EUR 4,725 (четириилјадиседумстотинидваесетипет) на име надомест на трошоци, плус било какви даночни оптеретувања кои може да бидат наплатени;
(б) дека од истекот на гореспоментите три месеци до исплатата, проста каматна стапка ќе се се пресметува на горенаведените износи според каматната стапка еднкава на најниската каматна стапка на Европската централна банка за позајмени средства, за време на спорниот период плус три проценти;

16. Одлучи,
(a) со петнаесет гласи наспроти два, дека Белгија терба да му исплати на апликантот, во рок од 3 месеци, EUR 24,900 (дваесети четириилјадиидеветстотини) на име надомест на нематеријална штета, плус било какви даночни оптеретувања кои може да бидат наплатени;
б) со шеснаесет гласа наспроти еден, дека Белгија терба да му исплати на апликантот, во рок од 3 месеци, EUR 7,350 (седумилјадиитристапедесет) на име надомест на трошоци, плус било какви даночни оптеретувања кои може да бидат наплатени;
(в) дека од истекот на гореспоментите три месеци до исплатата, проста каматна стапка ќе се се пресметува на горенаведените износи според каматната стапка еднкава на најниската каматна стапка на Европската централна банка за изнајмени средства, за време на спорниот период плус три проценти;

17. Го одбива, едногласно, остатокот од барањето за правично обештетување.

Изготвена на англиски и француски јазик, објавена на јавната расправа во зградата на човековите права, Стразбур, на 21 јануари 2011.

MichaelO’Boyle Jean-Paul Costa
Заменик секретар Претседател

Во согласност со член 45 став 2 од Конвенцијата и член 74 став 2 од Деловникот на Судот, следниве издвоени милења се приложени кон оваа пресуда:


(a) Согласно мислење на судијата Rozakis;
(b) Согласно мислење на судијата Villiger;
(c) Делумно согласно и делумно издвоено мислење на судијата Sajó;
(d) Делумно издвоено милсење на судијата Bratza.

J.-P.C.
M.OB.



МИСЛЕЊЕ НА СОГЛАСНОСТ НА СУДИЈАТА ROZAKIS



Јас гласав, со мнозинството за утврдување на повреда од страна на Грција по сите основи, и целосно се согласувам со образложението кое ги констатира повредите. Сепак, би сакал дополнително да се осврнам на две точки, веќе споменати во пресудата, на кој јас придавам особено значење.
Првата точка се однесува на повикувањето на Судот на значајните потешкотии со кои државите кој ја формираат надворешната граница на Европска унија, моментално се соочуваат „во борбата со на приливот на мигранти и баратели на азил кој е во постојан пораст “. Оваа изјава, која се анализира и понатаму се елаборира во параграф 223 од пресудата, коректно ја опишува општата состојба која доминира во многу северни медитерански приморски држави. Сепак, во случајот на Грција со својата голема северна граница, но исто така и значителната морска површина, феноменот на миграција доби навистина драматични димензии во последните години. Статистиката јасно покажува дека големото мнозинство на странски имигранти – претежно од азиско потекло – се обидуваат да влезат во Европа преку Грција, или таму се населуваат или продолжуваат во потрагата по нов живот во други европски држави. Како што е веќе кажано, скоро 88% од имигрантите (меѓу нив и барателите на азил), денес влегуваат во Европска унија преку грчките копнени граници на нашиот континент. Во вакви околности јасно е дека имиграционата политика на Европска унија – вклучително Даблин II – не ја рефлектира постојната реалност, ниту е праведна во однос на диспропорционалниот товар кој паѓа на имиграционите власти на Грција. Јасно е дека постои неопходна потреба за сеопфатна ревизија на постојниот европски правен режим кој должно ќе ги земе предвид специфичните потреби и грижите на Грција во овој деликатен домен на заштита на човековите права.
Втората точка се однесува на упатувањето на Судот на животните услови на апликантот во Грција, и утврдената повреда на членот 3 од Конвенцијата. Во параграф 249 од пресудата, Судот смета за неопходно „да потенцира дека членот 3 не може да се толкува на начин кој ги обврзува високите договорни страни секому под нивна јурисдикција да му обезбедат дом. Членот 3 не предвидува ниту општа обврска на бегалците да им се даде финансиска помош со цел тие да одржат определен стандард на живот.“ Сепак, како што Судот правилно посочува, во околностите на случајот „обврската да се обезбеди сместување и пристојни материјални услови на барателите на азил, сега претставува дел од позитивното законодавство на Грција и грчките власти се должни да го почитуваат сопственото законодавство, со кое се транспонира правото на Заедницата„ (параграф 250). Што мислеше Судот под „позитивно законодавство“ е должно објаснето во параграф 251, каде што Судот упатува на „постоењето на широк консензус на меѓународно и европско ниво во однос на [потребата за специјална заштита на барателите на азил како особено непривилигирана и вулнерабилна група на население], за што сведочи Женевската конвенција, активностите на UNHCR и стандардите предвидени во директивата за прием на Европска унија.“ Вистина е дека последноспоментиот европски документ јасно бара од државите членки на Европска унија на барателите на азил да им гарантираат „определени материјални услови за прием, вклучително сместување, храна и облека, во натура или во форма на паричен надомест. Надоместот мора да биде доволен да го заштитат барателот на азил од екстремна сиромаштија“.
Постоењето на ваквите меѓународни обврски за Грција – особено vis-à-vis Европска унија – да ги третираат барателите на азил во согласност со ваквите барања беше од големо значење во одлуката на Судот за утврдување на повреда на членот 3. Судот во бројни прилики утврди дека нечовечкото постапување за да влезе во опсегот на примена на членот 3, мора да има определено минимално ниво на суровост. Оценката на ваквиот минимум е релативна и зависи од сите околности на случајот (како што се, траењето на третманот, физичките и менталните ефекти од истиот, и во некои случаи, полот, возраста и здравствената состојба на жртвата). Во околностите на конкретниот случај, комбинацијата од долгото траење на треманот на апликантот, заедно со меѓународната обврска на Грција да ги третира барателите на азил во согласност со она што пресудата го нарекува постојно позитивно законодавство, ја оправдува дистинкцијата што Судот ја прави помеѓу третманот на другите категории на лица – каде што не е утврдена повреда на членот 3 – и третманот на барателот на азил, кој јасно ужива особено напредно ниво на заштита.






МИСЛЕЊЕ НА СОГЛАСНОСТ НА СУДИЈАТА Villiger


Јас се согласувам во голема мера со пресудата. Сепак, во однос на заклучокот дека постои повреда на членот 13 во врска со членот 3 од Конвенцијата од страна на Грција (види параграф 321), сметам дека пресудата не го третира адекватно прашањето од член 3 на Конвенцијата од аспект на можната депортација на апликантот од Грција во Авганистан. (Ова се појавува како спорно прашање, исто така во контекст на членот 2 од Конвенцијата, но, од практични причини во продолжение ќе се упатувам исклучиво на членот 3).


1. Дали постои посебен навод во однос на членот 3 од Конвенцијата?


Почетното прашање е дали апликантот истакнал навод во однос на членот 3 од Конвенцијата во однос на можната депортација во Авганистан. Пресудата во однос на ова не кажува ниту збор. По мое мислење, постои мал сомнеж во однос на тоа дека тој истакнал таков навод. Така, од самиот почеток во постапката пред Судот апликантот упати на:

„ризикот со кој тој се соочил и со кој би се соочил доколку би бил вратен назад во таа држава (односно, Авганистан).“ (параграф 40).

Точно е дека од аспект на неговите наводи во однос на Грција, Судот во текот на постапката согласно членот 39 од Деловникот на Судот изрече времена мерка, на тој начин превенирајќи апликантот да биде депортиран во Авганистан во текот на постапката (види параграф 40). Уште повеќе, Судот очигледно не се сомнева во постоењето на таков навод кога во својата пресуда укажува на тоа дека апликантот, во оваа смисла,
„има основан навод за повреда на ....... членот 3 од Конвенцијата“ (параграф 298).

Во суштина, може да се спори дека целокупната апликација во основа се однесува на стравувањата на апликантот дека тој ќе биде изложен на третман спротивен на членот 3 доколку биде вратен во Авганистан.
Во врска со ова, не изненадува фактот дека пресудата содржи цела страница за ситуацијата во Авганистан (види параграф 196).
Она што изненадува е дека пресудата одбива да признае постоење на таков навод од аспект на членот 3 на Конвенцијата.


2. Спорно прашање: пристапот избран во пресудата


Независно од значењето на овој навод, пресудата не го испитува посебно од аспект на членот 3, барем не во однос на Грција. Наместо тоа, ова прашање се испитува единствено заедно со членот 13 од Конвенцијата (види параграф 294). Овој пристап е, колку што јас можам да забелажам, иновативен. Во претходните случаи Судот не се двоумеше да го испита прашањето на refoulement прво од аспект на членот 3 и потоа од аспект на членот 13 и да утврди повреди на двете одредби (види на пример, Chahal v. the United Kingdom, 15 ноември 1996, Извештај за пресуди и одлуки 1996 V, и Jabari v. Turkey, бр. 40035/98, ECHR 2000 VIII). Тешко е да се разбере новиот пристап кој сега се предлага. Доколку наводот во однос на членот 3 е „основан“ (види дел 1 погоре), тој со сигурност би требало прво да се испита од аспект на оваа одредба, и дури потоа – доколку е истакнат дополнителен навод во однос на недоволни правни лекови – исто така од аспект на членот 13 од Конвенцијата.
Ова не претставува исклучиво теоретска анализа на релативниот однос помеѓу одредбите на Конвенцијата. Од една страна членот 3 кој ја забранува тортурата или нечовечкото и деградирачко однесување или казнување, е основна одредба – a fortiori имајќи предвид дека ваквиот навод лежи во основата на конкретниот случај (види дел 1 погоре). Наводот на апликантот за повреда на членот 3 заслужува per se . да биде третиран одделно. Од друга страна, како што ќе укажам, иновативниот пристап вклучува практични последици во оснос на апликантот (види дел 6 подолу).


3. Критериумите на овој нов пристап


Според новиот пристап кој го испитува членот 3 само заедно со членот 13 во однос на наводите истакнати против Грција, во однос на refoulement, во пресудата се вели:
„Должноста е првенствено на грчките власти, кои се надлежни во однос на прашањата за азил, самите да го испитаат барањето на апликантот и документите поднесени од негова страна и да го проценат ризикот на кој тој би бил изложен во Авганистан. Примарна грижа на Судот е дали постојат ефективни гаранции во конкретниот случај за заштита на апликантот од арбитрерно враќање, директно или индиректно, во неговата земја на потекло (параграф 299)“.

Така, пресудата бара од националните власти прво да го испитаат прашањето на refoulement , пред Судот да го направи тоа.



4. Прашања во однос на новиот пристап


Новиот пристап на Судот – дека властите прво мора да ги испитаат наводите во однос на refoulment од аспект на членот 3 пред Судот да го стори тоа – покренува бројни прашања.


(а) Искористување на домашните правни лекови

За почеток, не е јасно кој е односот помеѓу овој услов и правилото за искористување на домашните правни лекови согласно член 35 став 1 од Конвенцијата. Доколку во конкретниот случај се утврдеше дека апликантот не ги истакнал своите наводи пред сите надлежни институции во Грција, наводот со сигурност ќе беше прогласен за недопуштен поради неискористување на домашните правни лекови (види Bahaddar v. the Netherlands, 19 февруари 1998, Извешати 1998 I, §§ 45 et seq.)? Наместо тоа, сепак, оваа пресуда не само што не го прогласува наводот во однос на членот 3 во врска со refoulment за недопуштен, туку го прогласува дури за „основан“ (види го цитатот погоре во дел 1).


(б) Принципот на супсидијарност

Без да кажe многу, Судот овде веројатно го применува принципот на супсидијарност, кој произлегува од членот 1 на Конвенцијата. Според овој принцип, примарна надлежност за гарантирање и имплементирање на правата предвидени во Конвенцијата имаат државите. Функцијата на Конвенцијата и на Судот е да обезбедуваат европски минимални стандарди (Handyside v. the United Kingdom, 7 декември 1976, § 48, Series A бр. 24). Јас сум наклонет кон принципот на супсидијарност, но семетам дека овде е погрешно место тој да се примени. Значење на принципот на супсидијарност во овој случај веќе е дадено доволно преку тестирање на наводите експлицитно или имплицитно со различни услови на допуштеност и особено со оној за искористување на домашните правни лекови што во суштина претставува примена на принципот на супсидијарност par excellence. Супсидијарноста игра значајна улога, на пример, во примената на вториот став од членовите 8 – 11 на Конвенцијата. Неговата улога со сигурност мора да биде поограничена во светло на клучните одредби, како што се членот 3 и од аспект на централното значење што го има refoulement на апликантот за овој случај. Во секој случај, по мое мислење, супсидијарноста не дозволува ваков навод да биде „потценет“ во мера која доведува до тоа тој да не биде испитан оделно.


(в) Искуството на Судот во испитување на вакви спорни прашања

Нема ништо ново во фактот дека Судот самиот ќе испита дали постои ризик од третман во државата на потекло на апликантот кој би бил спротивен на членот 3 од Конвенцијата. Судот ова го прави постојано. Дури и во случај домашните власти да ги испитале можните ипликации од евентуална депортација воопшто то воопшто незначи дека нивните зкалучоци би го оневоможиле Судот во понатамошно испитување на случајот, за потребите на одлучува во конкретен случај. Често Судот самиот ќе треба да истражи за состојбата во државата на прием, откако домашните власти претходно веќе одлучиле по однос на ова прашање.
Да споменам еден пример: во случајот на Saadi v. Italy, во врска со депортација во Тунис, причините поради кои домашните органи дозволиле refoulement на апликантот кој во најголема мера се однесуваат на гаранциите што владата на Тунис ги дала на Италија – гаранции кои Судот во неговата пресуда утврдил дека се недоволни. Судот во тој случај, имаше обврска самиот да ја испита во детали, ситуацијата во Тунис, врз основа меѓудругото, на извештаите на Human Rights Watch (види Saadi v. Italy [GC], бр. 37201/06, ECHR 2008). Овие наводи не биле испитани од страна на судовите во Италија. Ова е токму она што Судот можел и требало да го направи во конкретниот случај.


(г)Прелиминарно испитување

Вистина е дека може да се спори дека со квалификација на наводот на апликантот во однос на refoulement како „основан“ (види дел 1 погоре), Судот веќе започнал токму такво испитување на прашањето. Во случај доколку наводот не бил допуштен како очигледно неоснован, Судот не би го испитувал заедно со членот 13 од Конвенцијата, поради недостаток на „основан навод“ (во врска со оваа судска пракса види Soering v. the United Kingdom, 7 јули 1989, § 117, Series A no. 161).


(д) Контрадикторни заклучоци во однос на Белгија

Крајното прашање се однесува на дискрепанците во самата пресуда. Судот одбива да го испита членот 3 одделно во однос на Грција, но, току тоа го прави во однос на Белгија, каде што утврдува прво, повреда на членот 3, а потоа и повреда на членот 13 во врска со членот 3 од Конвенцијата (види параграф 344). Вистина е дека образложението во врска со членот 13 и 3 се однесува на околности кои се многу слични на оние кои се однесуваат на Грција.


5. Опасности за апликантот


Пресудата на повеќе места укажува дека постои јасна опасност од нефункционирање на постапката за азил во Грција, и можност апликантот да биде вратен во Авганистан за време на постапката без комплетно испитување на неговите наводи. На пример, во пресудата се вели:

„ Неколку извештаи го подвлекуваат сериозниот ризик од враќање веднаш по донесувањето на одлуката со која се одбива барањето за азил, бидејќи тужбата до Врховниот управен суд не го одлага извршувањето“ (параграф 194).

И повторно,

„ Судот е најмалку подеднакво загрижен за ризикот од враќање (refoulement) со која се соочува апликантот пред донесување на било каква одлука во однос на основаноста на неговото барање. Апликантот избегнал протерување во август 2009, ... Сепак тој тврди дека едвај го избегнал вториот обид за негово протерување од страна на полицијата во Турција. “ (параграф 316).

Уште повеќе,

„ Овој факт, во комбинација со недостатоците во постапката за достава на „лицата без позната адреса„ за кои известува Комесарот за човекови права на Советот на Европа и UNHCR ... создававаат неизвесност во однос на тоа дали апликантот ќе биде во можност благовремено да дознае за исходот од постапката по неговото барање за азил за да може да регира соодветно во предвидените рокови “ (параграф 319).


Ризикот од можноста да биде протеран во суштина ја претставува основната причина поради која Судот утврди повреда на членот 13 во врска со членот 3, односно

поради недостатоците во постапувањето на грчките власти по барањето за азил на апликантот и ризикот со кој тој се соочува од можноста да биде вратен, директно или индиректно во државата на негово потекло без било какво сериозно испитување на основаноста на неговото барање за азил и без пристап до ефективен правен лек. “ (параграф 322).


6. Последици за владата на Грција


Пресудата ја заснова констатацијата за повреда исклучиво на членот 13 од Конвенцијата во врска со членот 3. Пресудата е обврзувачка за странките согласно членот 46 од Конвенцијата, и тие се должни да ја почитуваат. Но, подеднакво е јасно, дека од утврдената повреда на членот 13 не произлегува дека на државата не е и дозволено да го депортира апликантот во државата на негово потекло. Ваков заклучок би го предимензионирал потенцијалот на членот 13.
Во светло на конкретната пресуда, грчките власти сега мора да спроведат постапка по барањето на апликантот (како што се обврза пред Судот дека ќе го сторат (види параграф 275). Доколку властите евентуално одлучат дека апликантот може да биде депортиран во Авганистан, тој секако е слободен да поднесе нова апликанција пред Судот со повторно барање за времена мерка согласно член 39 од Деловникот на Судот. Овде нема проблем (освен оној во однос на дополнителниот обем на работа за Судот кој го предизвикува овој нов пристап).
Проблемот е повеќе, дали апликантот воопшто ќе биде во можност во иднина да поднесе нова апликација по завршувањето на постапката во Грција и додека е сеуште на грчка територија. Не потребно е да шпекулирам во однос на околностите од ваквиот ризик, зошто самата пресуда силно нагласува дека не постои никаква сигуност дека апликантот de facto би имал таква во можност додека сеуште е во Грција (види ги разните цитати во делот 5 погоре). По мое мислење, уверувањата на Владата во конкретниот случај можно е да се сосема кредибилни. Но што доколу во други, идни слуачи во однос на други Влади не бидат дадени такви уверувања, или што доколку државата не се придржуваат до истите?
Сумарно, таквите опасности се директен резултат од третирањето на наводите за refoulement, не одвоено од аспект на членот 3, туку заедно со членот 13 од Конвенцијата, како во оваа пресуда.

7. Примената на членот 46 од Конвенцијата

Очигледно, пресудата е свесна за ваквите слабости и грижи и регира на нив со повикување на членот 46 како форма на deus ex machina и и дава инструкции на Владата на Грција да не го депортира апликантот во Авганистан додека постапката е во тек (види на крајот од парагртаф 402). Ваквата инструкција го поставува прашањето, кое е petitio principii. Членот 46 треба да се приемнува само во случај доколку Судот претходно утврдил повреда на Конвенцијата – што тој очигледно не го направи во однос на членот 3 од Конвенцијата од аспект на стравувањата на апликантот дека ќе биде депоратиран во Авганистан. На која основа, и со кое овластување, пресудата може да ја забрани депортацијата, особено имајќи предвид дека Судот никаде не испита дали таквата депортација би била штетна за апликантот?


Судот има многу ограничена улога во однос на имплементацијата на пресудата. Принципот на супсидиерност претпоставува дека оваа задача примарно им припаѓа на државите договорнички на Конвенцијата под надзор од страна на Комитеот на министри на Советот на Европа. Ова објаснува зошто Судот досега само во исклучителчни ситуации изрекуваше мерки согласно членот 46 од Конвенцијата (важни примери се споменати во параграф 399 од оваа пресуда). Со давање на ваква инструкција врз основа на членот 46 во овој случај, пресудата создава забуна во однос на значењето и опсегот на оваа одредба и за жал го ослабнува значењето на „средството„ што членот 46 го нуди на Судот за справување со исклучителни ситуации.

8. Алтернативни начини на постапување

Доколку наводот за refoulement на апликантот се испиташе посебно од аспект на членот 3 од Конвенцијата, и доколку Судот утврдеше постоење на ризик од третман спротивен на членот 3 во случај на враќање на апликантот во Авганистан, заклучокот на Судот во оперативниот дел на пресудата ќе беше дека „во случај на одлука [на државта која се повикува на одоворност] за депортација [на апликантот] во [конкретна држава], ќе постоеше повреда на членот 3 од Конвенцијата„ (види го mutatis mutandis, заклучокот на Судот во делот на членот 3 од Конвенцијата во Chahal, цитиран погоре). Ефектетот би бил да се превенира депортирање на апликантот од страна на грчките власти во неговата држава на потекло. Со предупредување од таква „потенцијална повреда„ („ќе постоеше„) Судот во суштина ќе ја пролонгираше мерката од члент 39 од Деловникот на Судот што траеше во текот на целата постапка.


9. Заклучок

Пресудата има импликации не само во однос на овој случај, туку, многу пошироко и во однос на идните случаи. Новиот пристап (и услов) се воведе за оценка на refoulement од аспект на членот 3, односно примарно од аспект и преку членот 13. Ова остава правна празнина, како последица на што едно лице, и покрај утврдената повреда на членот 13 од Конвенцијата во врска со членот 3, сепак може да биде депортирано во држава во каде тоа би било изложено на нечовечки третман спротивно на членот 3 од Конвенцијата. Ова создава petitio principii за примена на членот 46 во вакви ситуации со цел да се спречи депортација.


Од овие причини верувам дека Судот трбаше одвоено да ги испита дошуштеноста и основаноста на наводот за refoulement од аспект на членот 3, во онаа мерка во која тој е насочен спрема Грација.
ДЕЛУМНО СОГЛАСНО И ДЕЛУМНО ИЗДВОЕНО МИСЛЕЊЕ НА СУДИЈАТА SAJÓ

Ги поздравувам најголемиот дел од очекуваните последици од оваа пресуда, односно очекуваните подобрувања во менаџментот на постапката по барањата за азил согласно Даблинскиот ситем. Од овие причини искрено жалам што морам да го изразам своето несогласување со неколку точки.
Моите несогласувања се делумно од техничка природа. Иако се согласувам со утврдената повреда на членот 13 поради непостоење на ефективен правен лек во случај на потенцијална повреда на членот 3 во Грција, сметам дека апликантот неможе да се смета за жртва во смисла на членот 34 од Конвенцијата од аскет на условите на неговиот престој во Грција, како и од аспект на недостаоците во постапката за азил во истата држава. Се согласувам со Судот дека постои повреда од аспект на условите на притвор на кои тој бил изложен, но поради нешто поразлични основи. Не се согласувам со констатацијата дека Белгија го повредила членот 3 од Конвенцијата поради тоа што го вратила апликантот во пртивор во Грција.

I. НАВОДНА ПОВРЕДА НА ЧЛЕНОТ 3 ОД КОНВЕНЦИЈАТА ОД СТРАНА НА ГРЦИЈА ПОРАДИ УСЛОВИТЕ НА ПРИТВОР НА АПЛИКАНТОТ

Се согласувам со Судот дека условите во кои бил притворен и држен апликантот во центарот на аеродромот во Атина, резултирале со нечовечки и деградирачки третман, независно од сомнежите кои остануваат во однос на вистинските услови во кој тој бил притворен. Се чини дека постои важна разлика помеѓу различните одели на центарот на аеродромот во Атина, а и реалните услови во двата периоди на притворање на апликантот можеби варирале. Можно е барем еден од оделите да ги задоволувал минималните стандарди.


Не сум во позла на тоа да се констатира нечовечки и деградирачки третман врз основа на информациите за условите на притвор во други простории или на места различни од она за кое станува забор во конкретниот случај. Сепак, неповолни услови за притвор на мигрантите и барателите на азил во повеќе наврати се констатирани од страна Судот во повеќе различни предети (параграф 222), а за проблемите во центарот на аеродромот во Атина известуваше UNHCR. Во такви околности Владата требаше да достави уверливи докази за условите во кои апликантот навистина бил притворен. Сепак, Владата пропушти да му обезбеди на Судот веродостојни информации за тоа во кој одел апликантот во суштина бил држен (параграф 228). Имајќи го предвид горепосменатиот легитимен сомнеж, остуството на соодветна документација станува пресудно, независно од тоа што притворот траел кратко. Грчката Влада требаше да докаже дека апликантот не бил сместен во пренатрупана просторија во застрашувачки услови на нехигиена и прљавштина, што резултира со третман забранет со членот 3, но тие не го сторија тоа. Се разбира, во A.A. v. Greece, бр. 12186/08, §§ 57 до 65, 22 јули 2010, каде каде што се констатираше дека ваквите услови биле понижувачки, периодот беше значително подолг, односно изнесуваше 3 месеци. За Судот должината на притворот во конкретниот случај од аспект на последиците е споредлив со многу подолги притвори поради претпоставената вулнерабилност на апликантот. Јас лично не сметам дека апликантот бил особено булнерабилен (види подолу), но го сметам вака краткиот притвор за нечовечки од причина што, како правило, релативно краткото ограничување на слободата во непристојни услови на лица кои не се обвинети (како во што е во овој случај, барам во однос на првиот период на притвор) предизвикува самото по себе особено понижување.

II. НАВОДНА ПОВРЕДА НА ЧЛЕНОТ 3 ОД КОНВЕНЦИЈАТА ОД СТРАНА НА ГРЦИЈА ПОРАДИ УСЛОВИТЕ ЗА ЖИВОТ НА АПЛИКАНТОТ

Според Судот, апликантот, како барател на азил, е член на особено непривилегирана и вулнерабилна група на полулација која има потреба од посебна заштита (параграф 251). Според мене, и покрај тоа што многу баратели на азил се вулнерабилни лица, тие неможат безусловно да се сметаат како особено булнерабилна група, во смисла и на начинот на кој Судот го користи овој израз (како на пример во случај на лицата со ментална попреченост), каде сите лица во групата, како последица на нивната неповолна социјална категоризација, заслужуваат посебна заштита. Во котекст на даблинскиот систем, изразот особено „вулнерабилно лице или лица„ се однесува на специфични категории помеѓу бегалците, имено на жртвите од тортура и децата без придружбаСе чини дека во меѓународното хуманиртарно право „особено вулнерабилна група„ упатува на преоритетен третман на определени категории на бегалци. и нивниот третман не е во никаква врска со нивната класификација.


Концептот на вулнерабилни групи има посебно значење во јуреспруденцијата на Судот. Точно е дека, доколку постои ограничување на слободите на особено вулнерабилна група во општетсвото, која била изложена на особена дискриминација во минатото, како што се на пример лицата со ментална попреченост, тогаш „маргината на уважување„ (margin of appreciation) која ја ужива државата, е значително помала и мора да постојат многу силни причини за конкретните ограничувања (спореди исто така со приемрите на оние изложени на дискриминација по основ на пол – Abdulaziz, Cabales and Balkandali v. the United Kingdom, 28 мај 1985, § 78, Series A бр. 94 –, раса – D.H. and Others v. the Czech Republic [GC], бр. 57325/00, § 182, ECHR 2007 – сексуална орјентациа – E.B. v. France [GC], бр. 43546/02, § 94, ECHR 2008). Причината за ваквиот пристап, кој per se доведува во прашање определени класификации, е дека таквите групи историски биле изложени на предрасуди со долготрајни последици, кои резултирале со нивна социјална ексклузија. Таквите предрасуди може да вклучуваат законски стереотипи кои спечуваат индивидуална проценка на нивните капацитети и потреби (спореди со Shtukaturov v. Russia, бр. 44009/05, § 95, 27 март 2008, и Alajos Kiss v. Hungary, бр. 38832/06, 42 § ..., ECHR 2010-). Кога групата е вулнерабилна, посебно внимание треба да се посвети на нејзините потреби, како во случајот на Ромите, кои станаа обесправена и вулнерабилна груа како последица на нивната историја (Oršuš and Others v. Croatia [GC], бр. 15766/03, §§ 147-148, ECHR 2010-...).
Барателите на азил во одредена мера се разликуваат од гореиндетификуваните „особено вулнерабилни групи„. Тие не се група која историски била изложена на предрасуди со долгорочни последици, што резултирало со нивна социјална ексклузија. Во суштина, тие не се социјално класифицирани, и последователно третирани, како група. Од причините индетификувани од страна на Судот, можно е некои или многу од барателите на азил да се вулнерабилни, со други зборови тие ќе се чуствуваат попонижени отколку „man on the Clapham omnibus„ но ова не резултира со променлива презумција во однос на членовите на „класата„. Барателите на азил се далеку од тоа да бидат хомегена група, доколку таква група воопшто постои.
Дали може третманот на барателите на азил од страна на грчките власти да резултира со нечовечки или деградирачки тертман? Кога третманот понижува или предизвикува згрозување, покажувајќи недостаток од почит на поединецот, или го намалува неговиот или нејзиниот дигнитет, или предизвикува чувство на страв, страдање или инфериорност кои можат да го „скршат„ поединецот морално и физички, тој може да се карактеризира како деградирачки и да влезе во забраната предвидена со членот 3 од Конвенцијата (меѓудругите, Price v. the United Kingdom, бр. 33394/96,
§§ 24-30, ECHR 2001-VII, и
Valašinas v. Lithuania, бр. 44558/98, § 117, ECHR 2001-VIII).
Согласно членот 3 понижувањето или обезвреднувањето и недостаокот од почит, треба да произлегува од државата или, во исклучителни околности од приватни лица со доминантна позиција во ситуација барем претежно под контрола на државата, како што се случаите кога државата го толерира малтретирањето на затворници од страна на нивните созатвореници. Покрај ова, целта односно намерата на сторувањата или несторувањата од страна на државата, е исто така прашање кое заслужува внимание, иако дури и во отсуство на било каква цел односно намера, неможе убедливо се заклучи дека постои повред на членот 3 (Peers v. Greece, бр. 28524/95, §§ 67-68, 74, и Valašinas, цитиран погоре, § 101). Во конкретниот случај, иако властите не покажале доволно грижа и чуство во постапката за азил, непостои никаква намера некој да се понижи.
Судот го зеде предвид недостатокот од капацитети за сместување (параграф 258) и пропустот на апликантот да му се задоволат основните потреби. Поради ова Судот заклучи дека членот 3 од Конвенцијата бил повреден поради „животните услови„ на апликантот. Во ваквиот пристап, за луѓето како што е апликантот, кои се вулнерабилни (параграф 263), ова резултираше со нечовечки и деградирачки третман. Дали ова значи дека кога се работи за особено вулнерабилни лица, пропустот на државата да обезбеди материјални услуги за задоволување на основните потреби значи повреда на членот 3 од Конвенцијата?
Постојната конструкција на Судот според која неповолните услови за живот претставуваат нечовечки и деградирачки тертаман не е без историја. Судот веќе заклучи obiter dicta, дека, може да произлезе одговорност на државата за “нечовечки и деградирачки тертман” кога аплиакнтот, во околности кога тој целосно завис од подршката на државата, се најде соочен со индиферентност од старна на државните органи во услови на серизона сиромаштија некомпатибила со човечкото достоинство (Budina v. Russia, одлука. бр. 45603/05, CEDH 2009 -...). Во овој случај, Судот во суштина ја призна можноста од обврска на државата за социјална заштита во контекст на членот 3 од Конвенцијата. Тој го стори тоа во име на дигнитетот и врз основа на теоријата на позитивните обврски на државата. Таквата оврска би вклучила превенција на серизона сиромаштија преку соодветни услуги кои ќе ги пружа владата. Овој став, секако, би бил компатибилен со концептот на социјална држава и социјалните права, барем за еден уставен суд кој одлучува на основа на националниот устав кој предвидува социјална држава.
Врз основа на образложението во случајот Budina, Судот заклучува дека “дека грчките власти не ја земале должно во предвид вулнерабилноста на апликантот какао барател на азил и мора да се сметаат за озговорни, поради нивната неактивност, за повеќемесечната состојбата во која тој се наоѓал, живеејќи на улица, без средства за..” (параграф 263). Со горната формулација на ставот на Судот во однос на членот 3 од Конвенцијата и уставната позиција на социјална држава, уште повеќе се доближуваат. Согласно постојниот став се чини дека државата е одговорна согласно членот 3 во однос на вулнерабилните групи кои се наоѓаат во недостоинствена материјална положба, доколку е пасивна подолг временски период. Ваквиот став на Судот значи дека аплиакнтот живее „во околности во кои во целост зави од државата„. (Сепак, поседувајќи „розова карта„, дури и оние „без скршена пара„ се во извесна мера независни vis-à-vis државата.)
Горниот став подлежи на критика не само заради преширокиот концепт на вулнерабилност и зависност. Со цел да се избегнат недостоинствени ситуации на наводна целосна зависност, Судот се чини дека бара, Грција да постапувала по барањата за азил во разумно кратки рокови и со неоходна грижа –барање со кое јас во потполност се согласувам – и/или дека требала соодветно да ги обезбеди основните потреби (заклучок со кој јас не се согласувам). Се чини дека постои само мала разлика помеѓу овој став на Судот и оној кој се однесува на општата и неусловна позитивна обврска на државата да обезбеди сместување и други материјални услуги за да ги задоволи основните потреби на „вулнерабилните„. Судот се чини дека укажува на тоа дека обврската за пружање на социјална помош постои само во однос на вулнерабилната популација, и само во случаи кога пасивноста на државата ги предизвикала неприфатливите услови („властите мора да се сметаат за одговорни , поради нивната пасивност, за неколкумесечната состојбата во која се нашол апликантот„). Можеби, без одоговлекувањето во постапката за азил и/или со обезбедување на вистинска можност апликантот да се грижи самиот за себе (како на пример, со ефекстивен ангажман во профитна активност), не би постола одговорност на државата за ваквата состојбаВмешувачите тврдеа дека барателите на азил се лишени од правото самите да ги задоволат своите потреби (параграф 246). Доколку ова се потврдеше и се покажеше дека државата е одговорна за тоа, на пример, дека некои проблеми при вработувањето што беа споменати се резултат на рестриктивно зконодавство или пракса која ја спроведува државата, би утврдил одоговрност на државата за повреда на членот 3 поради мизеријата на барателите на азил. Ова, сепак не беше доволно докажано..
Иако Судот не е во искушение да ја следи патеката на социјална револуција, сепак се појавува чудна ситуација. На пример, лицата со ментални пречки, вулнерабилни колку што се, нема да имаат право на помош од државата, со оглед на тоа дека за нивната вулнерабилност е одговорна природата, и условите кои го предизвикуваат нивното страдање и понижување не претставуваат последица од пасивноста на државата. Сосема различно од оваа без сомнеж вулнерабилна група, сепак, барателите на азил ќе имаат право на услуги обезбедени од државата. Од аспект на вулнерабилноста, зависноста, итн., лицата со ментална попреченост (и другите вулнерабилни групи, чии членови се изложени на општествени предрасуди) се во потешка положба од барателите на азил, кои не претставуваат хомогена група која подлежи на општествена категоризација и дискриминација по тој основ). Пасивноста на државата не ја предизвикува наводната вулнерабилност на барателите на азил; тие може да бидат затечени од хуманитарна криза, но ова не е предизвикано од државата, иако пасивноста на надлежните власти може да допринесе за тоа (види подолу). Дури и под претпоставка дека барателите на азил се вулнерабилни исто како и традиционално дискриминираните вулнерабилни групи, што не се, Големиот судски совет пред една година повторно потврди во Orsus v. Croatia (§ 148) дека должност на државата е да посвети „посебно внимание„ на нивните потреби, но не и да обезбеди соодветни услови за живот.
За мене лично, многу е атрактивен ставот дека државата своите активности мора да ги води согласно „хуманитарните стандарди„. Ова експлицитно се бара со Даблинската регулатива; националните власти нема бидат неактивни кога станува збор за мизеријата на барателите на азил и мигрантите; но сметам дека човековите права на начинот на кој се дефинирани во Конвенцијата се разликуваат од хуманитарните грижи. Грција има обврска да се обезбеди некои основни потреби на барателите на азил кои имаат таква потреба, но само од причина што ова го бара актуелното зконодавство на Европската унија. Во оваа смисла постои разлика помеѓу парвото ан ЕУ и конвенционалните обврски кои извираат од забраната за нечовечко и понижувачко однесување.
Европската комисија (COM (2009) 554, конечен текст, 21 October, 2009) утврди дека актуелниот систем на постапката за азил во ЕУ има недостатоци. Особено, минималните стандарди се (a) недоволни и (б) нејасни, па така не даваат доволно потенцијал да се обезбеди правично и ефективно постапување, и терба да бидат преземени дополнителни мерки со цел барателите да добијат реална можност да ги поткрепат своите барања за меѓународна заштита.
Барателите на азил се генерано барем во некоја мера вулнерабилни поради нивните минати искуства и фактот дека живеат во нова и различна околина; многу поважно, несигурноста во однос на нивната иднина може да ги направи вулнерабилни. Надежта и бескрајното исчекување на конечната одлука на надлежните органи, на основно егзистенционално ниво во услови на правна несигурност предизвикана од негрижата на службите, создава чуство на страв, болка или инфериорност која може да го „скрши„ поединецот морало физички и од тие причини може да се смета за деградирачко. Добро документираните недостатоци во ситемот за азил во Грција (вклучувајќи ја и екстремно малата можност од позитивна одлука по барањето – 1% во Грција наспроти 60% во Малта), го прават таквиот систем деградирачки.
Систем на азил со стапка на успех која не надминува 1% е сомителна per se од аспект на правичноста на постапката; Владата не достави никаво оправдување за оваа очигледна статистичка аберација. Надлежните органи треба да постапуваат по барањата правично и во разумен рок; кога интервјуата се закажуваат смо во саботите (параграф 105), и кога дури и пристапот до седиштето на полицијата во Attica е отежнат, пасивноста на државата доаѓа до израз. Државата никогаш не го објасни ваквиот проблем со управувањето со предметите. Ваквата пасивност го попречува навременото и правично постапување; во услови на таква постапка, разбирлив е стравот за преживување. За мене одлучувачки е дека барателите на азил трпат негативни последици од ненавременото постапување по нивните барања за азил (за што е секако одговорна дежавата) во постапка во која по нивните наводи и барање не се постапува правично. „Барателите на азил по чии барања се постапува повеќе од две години се изложени на значително поголем ризик од психички пореметувања, споредено со оние кој штотуку пристигнале во државата. Овој ризик е поголем отколку ризикот од немили животни настани во државата на потекло„Laban, C.J., Dutch Study of Iraqi Asylum Seekers: Impact of a long asylum procedure on health and health related dimensions among Iraqi asylum seekers in the Netherlands; An epidemiological study. Doctoral dissertation, 2010. p. 151 (Холандска студија за барателите на азил од Ирак: Последиците од долгата постапка за азил на здравјето и здравствените аспекти помеѓу барателите на азил од Ирак во Холандија; Емидемиолошка анализа. Докторска дизертација, 2010, стр.151) http://dspace.ubvu.vu.nl/bitstream/1871/15947/2/part.pdf. (ги спроредува барателите на азил од Ирак, чија постапка за азил треаела најмалку две години со барателите на азил од Ирак кои штотуку пристигнале во Холандија, со додатна литература). .
Имјаќи ја предвид големата веројатност од последици по здравјето како резултат на пасивноста на државата во постапката која е пресудна за судбината на луѓето кои живееат во постојана зависност, постои одговорност на државата согласно членот 3, во ситуации како оваа. Доколку апликантот беше жртва согласно членот 34 од Конвенцијата, ќе можеше да се констатира дека неговите права биле повредени.
Судот прифаќа дека апликантот бил изложен на деградирачки третман како што самиот тврди. Ова прифаќање се заснова на општа претпоставка. Доказите на кои се потпира Судот е општата негативна слика обоена од меѓународните набљудувачи на секојдневниот голем број на баратели на азил со ист профил како и апликантотУште еднаш, тешко е да се прифати дека типичниот барател на азил или бегалец го има истиот профил како и апликантот, кој имал пари и зборувал англиски јазик. .. Од овие причини Судот не гледа причина да ја доведе во прашање вистинитоста на наводите на аплиакнтот (параграф 255). Исто така, за Судот, имајќи ја предвид состојбата на несигурност и вулнерабилност, во која е познато дека живеат барателите на азил во Грција, Судот смета дека грчките власти нетребало едноставно да чекаат аплиакнтот да ја преземе иницијатаивата за обраќање до надлежните органи за да му се обезбедат основните потреби (параграф 259). Не сметам дека барателите на азил претставуваат група која е неспособна или ја изгубила контролата над сопствената судбина.
Општите претпоставки, самите по себе не се доволни за утврдување на одговорност „над разумно сомневање„ на државата согласно меѓународното право.Праксата на Судот бара постоење на врска помеѓу општата ситуација на која аплиакнтот се жали и индивидуалната состојба на апликантот (Thampibillai v. the Netherlands, бр. 61350/00, 17 февруари 2004, and Y. v. Russia, бр. 20113/07, 4 декември 2008). Кога има задолжителна постапка, општата ситуација неизбежно ќе има влијание врз апликантот, затоа е утврдено постоење на врска и Грција е одговорна; исто како и Белгија, од причиниа што беше свесна за овој факт. Но не беше неизбежно M.S.S. да биде држен три дена во центарот за притвор, зошто ова не произлегува од грчкото законодавство и не постои доказ за стандардна пракса од овој вид; Белгија неможе да се смета за одговорна за деградирачкиот притвор.
Да се осврнеме на спецификите во случајот на аплиакнтот.Апликантот поседувал доволно средства, имајќи предвид дека на криумчарот му платил USD12,000 за да го изнесе надвор од Авганистан, успеал да допатува од Грција во Белгија и имал средства да обезбеди фалсификувана бугарска лична карта и карта за Италијиа. Покрај ова, како поранешен преведувач бил во можност да комуницира во странска околина.
Иако постапката за азил во Грција ја обележуваат премногу проблеми, ова не го ослободува барателот на азил во ситуација како онаа на аплиакнтот, од соработка, во добра верба, со надлежните органи. Недостатокот од таква соработка дополнително би го поткопала системот. Апликантот не соработувал со системот за имиграција во државата, и кога му било понудено сместување во прифатен центар, откако тој побарал сместување, тој не соработувал. Тој недозволил надлежните органи да ги испитаат неговите наводи. Затоа неможе да тврди дека е жртва на системот, кој е инаку општо земено деградирачки и понижувачки. Недостоците во системот и желбата на аплиакнтот да живее во Белгија не се доволни причини да не се потпре на постапката за азил во Грција како држава на прием. Апликантот, со своето постапување, пропуштил да им даде можност на надлежните домашни орагани да ја оценат основаноста на неговите наводи. Поинаков заклучок би охрабрило „forum shopping„ и би го поткопало сегашниот систем на бегалци на ниво на ЕУ, на тој начин предизвикувајќи дополнителни неправислности и страдање.
Сепак, сето ова не влијае на статусот на жртва на аплиакнтот во однос на Белгија. Белгија не требала да го испорача на Грција, каде што тој веројатно би бил изложен на понижувачка постапка, имајќи ги предвид познатите процедурални недостатоци во системо на азил, но не и за недостатокот на соодветни услови за живот Со сигурност, белгија неможела да претпостави дека тој ќе се обиде да го заобиколи грчкиот систем ( и оној на ЕУ) имајќи предвид дека тој едноставно сакал да ја напушти Грциа. Не го сметам за убедлив аргументот дека апликантот сакал да ја напушти грција единствено поради состојбата на нужда (параграф 239). Тој ја напуштил грција шест недели по поднесувањето на барањето за азил. Сепак, овој личен избор кој покажува непочитување на постапката за азил не ја ослободува Белгија од нејзините обврските кои ги имала во моментот на трансферирање на апликантот во Грција. Нечовечката и деградирачка природа на постапката за азил е факт кој и бил познат на Белгија. Ова не се однесува на притворот на аплиакнтот во Грција (види подолу). .

III. НАВОДНА ПОВРЕДА ОД СТРАНА НА ГРЦИЈА НА ЧЛЕНОТ 13 ВО ВРСКА СО ЧЛЕНОТ 2 И 3 ОД КОНВЕНЦИЈАТА ПОРАДИ НЕДОСТАТОЦИТЕ ВО ПОСТАПКАТА ЗА АЗИЛ И ПОСЛЕДОВАТЕЛНИОТ РИЗИК ОД REFOULEMENT

Сметам дека апликантот нема статус на жртва во однос на неговиот престој во Грција за време на постапката за азил. Затоа ова бара определено објаснување во однос на тоа зошто сметам дека апликантот има стаус на жртва во однос на ризикот од refoulement. Спротивно од Судот, јас не ги сметам за убедливи информациите дека постои насилен refoulement во Авганистан (параграф 314). Во спорниот период (2009), повикувајќи се на пресудата во случајот K.R.S. v. the United Kingdom, UNCHR не сметаше дека постои опасност од refoulement во Грција (параграф 195).Судот сметаше дека писмото на UNHCR од 2 април 2009 е од суштинско значење (параграф 349) при одлучувањето за одговорноста на Белгија. Понатаму, имајжи го предвид уверувањето од владата на Грција, (параграф 354) и недостатокот на уверливи докази за refoulement, непостои ништо што Белгија требала да го знае во однос на ова, и Белгија нема никаква одговорност од овој аспект. Сепак, политиката на Владата во однос на ова може да се промени. Само систем на соодветна контрола/преиспитување на барањата за азил и/или одлуките за депоратција што го одлага извршувањето озбезбедува правна сигурснот и заштита која се бара во таквите случаи. Поради недостатоците во постапката во Грција, како што е опишано во параграф 320, апликантот останува без соодветна заштита, независно од неговото неучество во постапката за азил, независно од неговиот придонес кон наводното понижување поради недостатоците во постапката за зил, и независно од постојниот ризик од refoulement. Од овие причини мерката побарана од судијата Villiger треба да се изрече.

IV. НАВОДНА ПОВРЕДА НА ЧЛЕНОТ 3 ОД СТРАНА НА БЕЛГИЈА ПОРАДИ ИЗЛОЖУВАЊЕ НА АПЛИКАНТОТ НА УСЛОВИ НА ПРИТВОР И ЖИВОТНИ УСЛОВИ СПРОТИВНИ НА ЧЛЕНОТ 3

За Судот, протерувањето на барател на азил од страна на држава договорна членка, може да покрене прашање од членот 3, и така државата да биде повикана на одговорност согласно Конвенцијата, кога постојат значителни основи за верување дека засегантото лице се соочува во реален ризик да биде изложено на тортура или нечовечки или деградирачки третман или казнување во државата на прием.


Се согласувам дека Белгија имала доволно информации за да предвиди дека постапката за азил во Грција не обезбедува доволно гаранции од понижување својствено за оваа неефективна постапка, што претставуваше основа за утврдување на повреда на членот 3 во оваа смисла (параграф 360). (Тука повторно, ги сметам согледувањата од аспект на животните услови за изрлевантни.) Неможам да дојдам до истиот заклучок во однос на притворот на аплиакнтот. Не можело да се претпостави дека апликантот ќе биде притворен, ниту колку долго. Притворот не е задолжителен за трансферираните баратели на азил и во доказите не постои нешто што наведува дека вакавата пракса систематски била следена. Дури под услов да се заклучи дека на почетокот на постапката за азил, во случај на илегален влез во државата, некакви ограничувања на слободата може да се јават, Владата на Белгија неможела да претпостави дека аплиакнтот не би бил сместен во одел во центарот на аеродромот кој можел да се смета дека е соодветен, барем за краток престој, и кој е дизајниран за лица во ситуација како онаа на аплиакнтот. Белгија со сигурност не можела да претпостави дека аплиакнтот ќе се обиде да ја напушти Грација илегално, поради што тој повторно бил притворен во еден од оделите во центарот на аеродромот и осуден на казна затвор во траење од два месеци. Од овие причини сметам дека е прекумерен износот кој е должна да го плати Белгија на име надомест на нематеријлна штета.

V. НАВОДНА ПОВРЕДА ОД СТРАНА НА БЕЛГИЈА НА ЧЛЕНОТ 13 ВО ВРСКА СО ЧЛЕНОТ 2 И 3 ОД КОНВЕНЦИЈАТА ПОРАДИ НЕДОСТОК НА ЕФЕКТИВЕН ПРАВЕН ЛЕК ПРОТИВ НАЛОГОТ ЗА ПРОТЕРУВАЊЕ

На апликантот му било наредено да ја напушти Белгија и бил притворен на 19 мај 2009, а на 27 мај 2009 како датум за заминување бил одреден 29 мај. Имало доволно време да се организира соодветно застапување (адвокатот го поднел барањето по само 3 дена проучување на предетот) и да се преземат соодветни правни мерки. (Сепак, барање било одбиео од страна на Жалбениот совет за странци, во услови кога присуството на апликантот било доведено во прашање поради неговиот притвор). Жалбата можела да биде поднесена до Жалбениот совет за странци во секое време, во текот на 24 часа и таа го одложува извршувањето на нападнатата одлука. Судот ја потврди ефективноста на оваа постапката во случајот Quraishi v. Belgium (апликација бр. 6130/08, одлука од 12 мај 2009). Во актуелниот случај Судот ја оценува само невозможноста на адвокатот на апликантот да присуствува на рочиштето. Од овие причини, неможам да го следам заклучокот на Судот во параграф 392.


Во секој случај, се согласувам дека постои системски проблем во постапката за депортација во Белгија, која резултира со повреда на членот 13. Иако ефективноста на правниот лек не зависи од извесноста на позитивен исход за аплиакнтот, отсуството на било кави изгледи за соодветно обештетување пред судовите во Белгија (параграф 394) е одлучувачко од аспект на членот 13. Ова самото по себе е доволно за утврдување на повреда на членот 13.
ДЕЛУМНО ИЗДВОЕНО МИСЛЕЊЕ НА СУДИЈАТА BRATZA

1. За жал не се согласувам со останатите судии на Големиот судски совет во однос на заклучокот дека Белгија го повредила членот 3 од Конвенцијата од причина што го вратил апликантот во Грција во јуни 2009. Ласно би прифатил дека доколку Белгија или било која друга држава членка, во светло на ставовите на Судот во оваа пресуда во однос на ризикот од refoulement во Грција и условите на притвор и животните услови на барателите на азил во оваа држава, насилно вратела поединец во Грција, кој потекнува од една „сомнителна„ држава какао Авганистан, би го повредила членот 3, дури и во отсуство на времена мерка изречена од страна на Судот. Она што неможам да го прифатам е заклучокот на мнозинството дека ситуацијата во Грција и ризиците со кои се соочуваат барателите на азил во одваа држава, кои беа толку јасни и познати уште пред 18 месеци, треба да го оправдаат сериозниот заклучок дека Белгија го повредила членот 3, иако и самиот Суд не најде доволно основа за примена на членот 39 од Деловникот на Судот за да го спречи враќањето во Грција на апликантот и многу други кои се наоѓаа во слична ситуација. Заклучокот на мнозинството се чини дека не посветува доволно внимание на едногласната одлука на Судот во однос на враќањето на барателите на азил согласно Даблинската регулатива во водечкиот случај K.R.S. v. the United Kingdom, која беше донесена во декември 2008, 6 месеци пред враќањето на апликантот во сегашниот предмет, на што се потпираа не само националните власти, туку и самиот Суд одбивајќи ги врз оваа основа многубројните барања за изрекување на времени мерки.
2. Како што е забележано во самата одлуката донесена во врска со предетот K.R.S., Судот прими, во светло на извештајот на UNHCR од 15 април 2008, зголемен број на барања за примена на членот 39 од Деловникот на Судот од апликанти во Обединетото Кралство кои требало да бидат трансферирани во Грција: во периодот помеѓу 14 мај и 16 септември 2008 надлежниот претседател на оделот изрекол времени мерки во 80 случаи. Примарната грижа на Судот се однесувала на ризикот баратели на азил од „сомнителни„ држави – во самиот K.R.S. предмет, Иран – да бидат втратени од Грција во државите на нивно потекло без пртиоа да имаат можност да поднесат ефективно барање за азил пред надлежните национални органи или, доколку се појави потреба, да поднесат аплиакција до Судот со барање за примена на членот 39 од Деловникот на Судот. За таа цел, Судот бараше и доби определени гаранции од грчките власти преку Владата на Обединетото Кралство. Ова опфати гарнции во однос на тоа дека ниту еден барател на азил нема да биде вратен од страна на Грција во такви држави како што се Авганистан, Ирак, Иран, Сомалијиа, Судан или Еритреа дури и во случај доколку неговото барање за азил биде одбиено од страна на грчките власти; дека ниту еден барател на азил согласно одредбите од Женевската конвенција нема да биде протеран од Грција додека сите фази од постапката по барањето за азил не завршат и сите можни правни лекови не бидат искористени; и дека барателите на азил имаат право на жалба против било која одлука за протерување и имаат право да се обратат до Судот со барање за примена на членот 39 од Деловникот на Судот.
3. Судот во одлуката донесена во предметот K.R.S. исто така ги зема предвид извештаите и други материјали кои ги имаше на располагање, вклучително и:
(i) пресудата на Судот на правдата на Европските заедници (“ECJ”) од 19 април 2007 во случајот Commission v. Greece, (Комисијата против Грција), во која ECJ устврди дека Грција не ја имплементирала Директивата на Советот 2003/9/EC за минималните страндарди за прием на барателите на азил; Директивата последователно беше транспонирана во грчкото законодавство во ноември 2007;
(ii) извештајот на Комитетот за превенција на тортура и нечовечко и деградирачко однесување или казнување (“the CPT”) од 8 февруари 2008 во која CPT ги објави своите согледувања од посетата на Грција во февруари 2007. По испитувањето на условите на притвор на барателите на азил, CPT даде серија препораки во однос на притворот и тертманот на притворениците, вклучително и препорака за измена на правилата за сместување на начин кој ќе обезбеди минимум 4 квадратни метри простор за еден притвореник, непречен пристап до тоалетите и обезбедување на продукти и опрема за одржаување на лична хигиена. CPT исто така утврди недоволен број на службеници во установите за притвор и упати на тоа дека на притворениците треба да им се обезбеди соодветна здравствена грижа;
(iii) извештајот на Amnesty International од 27 февруари 2008, со наслов “Нема место за барател на азил во Грција”, кои ги опишува лошите услови во кои се држат притворениците имигранти во Грција, и недостатокот на правни гаранции во однос на постапувањето по, и испитувањето на нивните барања за азил, особено спроведувањето на сослушувањето кое се одвиваат без присуство на преведувач или адвокат. Иако извештајот забележува дека Грција не ги враќа лицата во Авганистан, извештајот ја критикува Грција поради пропустот да постапува по барањата за азил во разумен рок и правично, на тој начин оставајќи ги лицата без регулиран правен статус и без било какви законски права;
(iv) извештајот од 9 април 2008 на Norwegian Organisation for Asylum Seekers (Норвешката организација на баратели на азил), Norwegian Helsinki Committee (Норвешкиот хелсиншки комитет) и Greek Helsinki Monitor (Грчкиот хелсиншки комитет) кој, inter alia, забележува задржење на барателите на азил во Грција од страна на полицијата; многу ограничени ресури во државата за постапување по барањата за азил; недостаток од правна помош за барателите на азил, многу малиот број на издадени дозволи за престој; недоволниот број на центри за прием; и малиот број на полициски службеници назначени да сослушаат повеќе од 20,000 баратели на азил кои пристигнуваат во Грција во текот на една година и кратко и површно сослушување на барателите на азил;
(v) заклучокот на UNHCR од 15 април 2008, кој ги советува државите членки на ЕУ да се воздржат од враќање на барателите на азил од Грција согласно Даблинската регулатива до следното известување. Документот ја критикува постапката за прием на „Даблинските повратници„ на аеродромот во Атина и во централниот полициски одел за азил надлежен за регистрација на барањата за азил. Документот го опиша процентот на баратели на азил кои во Грција добиваат статус на бегалец како „вознемирувачки мал„ и го критикува квалитетот на одлуките по барањата за азил. Понатум беше истакната загриженост и поради инзворедно ограничениот број на капацитети за прием на барателите на азил и поради недостатокот на критериуми за доделување на финасиска помош.
4. Во својата одлука во предметот K.R.S., Судот се повика на одлуката во предметот T.I. v. the United Kingdom во однос на тоа дека пренесувањето на поединец во држава - посредник, која исто така е членка на Конвенцијата не засега во одговорноста на државата да осигури дека засегнатиот поединец не бил, како резултат на одлуката за протерување, изложен на третман спротивен на челнот 3 од Конвенцијата. Во оваа смисла Судот ја забележал загриженоста на UNHCR, присутна и помеѓу разните невладини организации и придал значење на фактот дека, при давањето на препораката до државите членки на ЕУ обврзани со Даблинската регулатива, да се воздржат од враќање на барателите на азил во Грција, UNHCR верувал дека ваквата доминантна ситуација во Грција ја доведува во прашање можноста „даблинските повратници„ да имаат пристап до ефективен правен лек како што предвидува членот 13 од Конвенцијата.
5. И покрај ваквите грижи, Судот заклучи дека враќањето на апликантот во Грција не претставува повреда на ченот 3 од Конвенцијата. При донесувањето на ваквиот заклучок, Судот зема во предвид низа фактори:
(i) Доказите изведени пред Судот, кои ги вклучија ставовите на Апелациониот суд во Англија во предметот R. (Nasseri) v. the Secretary of State for the Home Department, дека Грација не ги враќа поединците во Иран, Авганистан, Ирак, Сомалија или Судан и дека соодевтно не постои ризик дека барателот ќе биде вратен во Иран по неговотото пристигнување во Грција..
(ii) Даблинската Регулатива е една од мерките договорени во рамките на политиката на азил на ниво на Евроспката унија и ги обврзува државите членки на Европската унија заедно со двете Директиви на Советот на минимум стандарди во постапката по барањата за азил и на обезбедување на минимум стандарди за прием на барателите на азил. Неможеше а да не се претпоставува дека Грција ќе ги почитува своите обврски кои произлегуваат од овие Директиви. Во врска со ова, во предвид треба да се земе новата законска рамка за азил во Грција, за која Судот беше известен со писмо од страна Владата на Грција.
(iii) Не постоеше ништо што ќе сугерира дека оние кои ќе бидат вратени во Грција се соочуваат со понатамошен ризик да бидат предадени на други – трети држави каде би биле изложени на нечовечки третман спротивно на членот 3 без притоа да добијат реална можност, на територијата на Грција, да поднесат апликација до Судот со барање за приемена на членот 39 од Деловникот на Судот, со цел да го спречат таквиот трансфер. Од страна на Greek Dublin Unit (Даблинската единица во Грција) беа добиени гаранции дека барателите на азил во Грција имаат право на жалба против секоја одлука за протерување, како и право да се обратат до Судот со барање за примена на членот 39 од Деловникот на Судот и да бараат изрекување на времена мерка. Ништо од документите со кои располагаше Судот не сугерираше дека „даблинските повратници„ биле или би можеле да бидат спречени при обидот да се обратат до Судот со барање за изрекување на времена мерка поради времето до нивното одстранување од државата или поради било која друга причина.
(iv) Грција, како држава договорничка, презела обврска да ги почитува своите обврски кои произлегуваат од Конвенцијата, и секому кој е под нејзина јурисдикција да му ги обезбеди правата и слободите загарантирани со Конвенцијата, вклучително и оние загарантирани со членот 3, или поконкретно, од Грција се бара, правото да поднесе аплиакција до Судот согласно членот 34 од Конвенцијата на секој повратник, да му го направи и практично и ефективно. Во отсуство на било каков доказ кој сведочи за спротивното, важи презумцијата дека Грација би постапила согласно таквата обврска во однос на повратниците, вклучително и во однос ан апалиакнтот.
(v) Иако објективните информации со кои располага Судот за условите на притвор во Грција се навистина загрижувачки, имајќи ги особено предвид обрските на Грција кои произлегуваат од Директивата на Советот 2003/9/EC и членот 3 од Конвенцијата, во случај било какви наводи да произлезат од ваквите услови, тие би можеле и би требало да бидат изнесени, право, пред надлежните органи во Грција, а потоа во апликација пред Судот.
Како последица на одлуката на Судот во предметот K.R.S., времените мерки кои беа изречени согласно членот 39 од Деловникот на Судот, до донесувањето на одлуката во овој случај, беа укинати.
6. Независно од тоа дали од оваа перспектива, одлуката на Судот во предметот K.R.S. треба да се смета дека како правилна или не, државите членки засегнати со потребата од трансфер на лица во Грција согласно Даблинската регулатива, по мое мислење, имаа легитимно право да ја следат и применуваат одлуката во отсуство на било каков јасен показател за промена на ситуацијата во Грција која беше предмет на испитување од страна на Судот, или во отсуство на посебни околности во однос на состојбата на конкретен апликант. Очигледно е дека одлуката во предметото K.R.S. се применуваше од страна на националните власти како скорешна и авторитативна одлука за компатибилноста со Конвенцијата на случаите на враќање во Грција, или поконкретно од страна на House of Lords (горниот дом) во предметот Nasseri, во однос на кој пресудата беше донесена на 6 мај 2009. На оваа одлука се повикува исто така и Службата за странци во Белгија кога го одбива барањето за азил на аплиакнтот во конкретниот случај.
7. Мнозинството на Големиот судски совет го зазеде ставот дека, како резултат на развојот на настаните пред и по одлуката во предметот K.R.S., презумцијата дека грчките власти ќе ги почитуваат своите меѓународни обврски во областа на азилот треба да се третира како оспорена од страна на властите на Белгија во 2009. Во пресудата е нотирано дека бројни извештаи и материјали се додадени кон инфромациите кои му беа на раполагање на Судот при донесувањето на одлуката во слуачјот K.R.S., кои заедно упатуваат на практичните потешкотии при примената на Даблинскиот сиситем во Грција, недостатоците во постапката за азил во Грција и парктиката на директно или индиректно, индивидуално или колективно враќање (refoulement.) Пресудата вели, дека ваквите извештаи биле објавувани на редовна основа од 2006 „ и со поголема фреквенција во 2008 и 2009 и....повеќето од нив веќе биле објавени во периодот кога бил издаден налогот за протерување на аплиакнтот„ (параграф 348). Во оваа смисла „осовено значење„ во пресудата се придава на писмото од 2 април 2009 упатено до министерот за миграција на Белгија кое содржело „ јасно барање за запирање на трансферите во Грција „ (параграф 349).
Пресудата исто така зема предвид дека, од декември 2008, Европскиот сиситем за азил самиот влегол во „фаза на рефрома„ која има за цел зајакнување на заштитата на барателите на азил и воведување на можноста за одлагање на трансферите согласно Даблинската регулатива, со цел да се избегне барателите на азил да бидат испратени во држава членка која не е во можност им понуди доволно ниво на заштита на нивните основни права.
8. Не сум убеден дека развојот на настаните кои се земени предвид во оваа пресуда, би требало да им дозолат на белгиските власти во јуни 2009 да ја третираат одлуката на Судот како неавторитативна или да заклучат дека враќањето на аплиакнтот ќе претставува повреда на членот 3. Што се однесува до извештаите и останатите материјали кои датираат од 2006, 2007 и 2008, иако може да се смета дека тие понудија повеќе детали или дадоа повеќе тежина на информациите кои Судот веќе ги имаше во предвид, по мое мислење, тие не ја променија суштината на информациите или на поинаков начин влијаеа врз образложението на Судот во одлуката донесена во случајот K.R.S. Понатаму, јас имам проблем со тоа Белгија да се смета за одговорна затоа што не ги зела предвид материјалите кој веќе беа објавени во периодот на донесување на самата одлука во случајот K.R.S.
9. Слична потешкотија имам со тоа да разберам како во јуни 2009, можела да се оспори презумцијата за тоа дека Грција ќе постапи согласно своите меѓународни обврски во областа на азилот, а која Судот утврди дека постои во декември 2008, со бројни извештаи и други информации кои стана достапни во втората половина на 2009 или 2010. Сликовитите детали во овие извештаи и поденсоци до Судот од страна на Комесарот за човекови права на советот на Европа и UNHCR во однос на животните услови на барателите на азил во Грција, тешките недостатоци во постапката по барањата за азил во Грција и ризикот од враќање во Авганистан по враќањето во Грција, неспорно обезбедуваат доволно основа, денес, презумцијата дека Грција ќе постапи согласно своите меѓународни обврски во областа на азилот, да се смета за оспорена. Но овие материјали се објавени по одлуката на белгиските власти за враќање на апликантот и неможат, по мое мислење неможат да фрлат соменж во однос на валидноста на одлуката донесена во случајот K.R.S. во времето кога таа беше донесена.
10. Сметам дека истото се однесува и на тоа, што мнозинството се потпреа на предлогот за измена на Даблиснкиот систем, со цел обезбедување на механизам за одложување на трансферите, предлог кој не е усвоен од страна на Комисијата или Советот или импелемтиран во периодот кога аплиакнтот бил вратен во Грција. Предлогот сеуште не е усвоен.
11. Писмото на UNHCR од април 2009 е со сигурност документ од определено значење, особено од причина што е издаден од страна на аворитет, чија независност и објективност се неспорни. Во писмото се вели дека иако Судот во одлуката во случајот K.R.S. одлучи дека трансферите на барателите на азил во Грција не претставуваат ризик од refoulement од аспект на членот 3, Судот не одлучи во однос на тоа дали Грција постапува согласно своите обврски кои произлегуваат од меѓународното право во однос на бегалците. Понатаму писмото го изразува уверувањето на UNHCR дека приемот на барателите на азил во Грција сеуште не се во согласност со стандардите за човекови права иил дека барателите на азил сеуште имаат проблем во пристапот до правично постапување и одлучување по нивните барања за азил, или дека бегалците неможат ефективно да ги остваруваат своите права согласно Женевската конвенција. UNHCR го завршува писмото со своја оценка на системот на азил во Грција и препораките содржани во заклучоците на UNHCR од април 2008, кои беа земени во предвид од страна на Судот во одлуката во предметот K.R.S.
Колку и да е значајно ова писмо, за мене тоа претставува многу кревка основа за донесување на заклучоок дека белгиските власти веќе неможе да се потпираат на одлуката на Судот во предметот K.R.S. или дека враќањето на апликантот во Грција би претставувало повреда на членот 3 од Конвенцијата.
12. Дипломатските уверувања дадени од страна на Грција во пресудата се оценува дека не претставувале доволна гаранција од причина што согласноста на Грција да го прими апликантот согласно Даблинската регулатива била испратена по издавање на налогот за напуштање на Белгија и од причина што документот бил напишан на стереотипен начин и не содржел индивидуални гаранции во однос на самиот апликант.
Вистина е дека гаранции од типот, какви што властите на Обединетото Кралство побараа во случајот K.R.S. по изрекувањето на времената мерка и по доставувањето на прашањата од страна на Судот до државата повикана на одговорност, не се побарани во овој случај. Сепак уверувањата дадени во случајот K.R.S. се слично од општа природа и не се оденсуваа на индивидуаните околности на апликантот во тој случај. Покрај тоа, во јуни 2009 не постоеше причина да се верува дека општата пракса и постапката во Грција, на кои се упатува во дадените уверувања и се сумирани во одлуката во случајот K.R.S., се променети или повеќе не се применуваат. Особено, во тој период не постоеше никаков доказ дека лицата директно или индиректно се враќаат од страна на Грција во Авганистан, спротивно од изјавите кои Судот ги зема предвид во случајот K.R.S. Такви докази не беа достапни до август 2009, кога се појавија првите извештаи за лица кои биле насилно враќани од Грција во Авганистан, што го наведе Судот повторно да го примени членот 39 во однос на случаите на враќање на баратели на азил во Грција.
13. Во суштина, праксата на Судот пред август 2009 во однос на времените мерки во случаи на вараќања во Грција е она, на што ја придавам особено значење во конкретниот случај. Мнозинството во Големиот судски совет се негативни во однос на аргументот на Владата дека самиот Суд не сметал за неопходно за го запре трансферот на апликантот во Грција со примена на членот 39 од Деловникот на Судот. Се нагласува дека изрекувањето на времена мерка не го прејудицира постапувањето и испитувањето на апликацијата согласно членот 34 од Конвенцијата и дека, во фазата кога се изрекуваат времените мерки, од Судот се бара да донесе итна одлука, често без материјал врз основа на кој би го анализирал наводите подетално.
14. Можам да прифатам дека една држава не се ослободува од одговорноста согласно Конвенцијата за враќање на определено лице во држава, во случај кога постојат серизони основи дека тој во таа држава се соочува со реален ризик од нечовечко постапување спротивно на членот 3 од Конвенцијата, со самиот факт дека Судот не го применил членот 39 од Деловникот на Судот. Улогата на Судот во таквите случаи не само што е различна од онаа на националните имиграциони власти, надлежни за одлучување во однос на враќањето на засегнатотот лице, туку често се остварува под временски притисок и врз основа на неадектватни инфромации.
Сепак, одбивањето да се примени членот 39 од Деловникот на Судот, во конкретниот случај, не е, според моето мислење, без значење. Јас особено забележувам, дека во пресудата се признава (параграф 355) дека во моментот на одбивање на барањето за примена на членот 39 од Деловникот на Судот, Судот бил „целосно свесен за ситуацијата во Грција„, како што докажува барањето на Судот за следење на случајот одблиску и доставување на инфромации, истакнато во писмото до Владата на Грција од 12 јуни 2009. Исто така забележувам дека во тоа писмо се објаснува дека Судот одлучил да не го примени членот 39 од Деловникот на Судот во однос на Белгија „од причина што наводите на аплиакнтот примарно се однесуваат на Грција„ и дека одлуката била „заснована на убедувањето дека Грација, како договорна страна на Ковенцијата, ќе ги почитува своите обврски кои произлегуваат од членот 3, 13 и 34 од Ковенцијата„.
Сепак, според мене уште поголемо значење има фактот дека одбивањето на примена на членот 39 во конкретниот случај, претставуваше општа пракса на Судот во критичниот период, во светло на одлуката во случајот K.R.S. Судот не само што (со одлука на советот или на Претседателот на советот) ги укина времените мерки во бројни предмети во кои беше применет членот 39 од Деловникот на Судот, пред донесувањето на одлуката во споменатиот предмет, туку, во периодот до август 2009, тој постојано ја одбиваше примената на времените мерки за воздржување од враќање на баратели на азил од Авганистан во Грција во отсуство на посебни околности кои се однесуваат на конкретен апликант. Само во периодот помеѓу 1 јуни и 12 август 2009, беа одбиени барања за времени мерки во 68 предмети кои се однесуваа на враќање на државјани на Авганистан во Грција од Австрија, Белгија, Данска, Франција, Холандија, Шведка и Обединетото кралство.
Во вакви услови сметам дека е невозможно да прифатам дека Белгија и останатите држави членки требела да знаат подобро во тоа време или дека неоправдано на истиот начин како и самиот Суд, се потпреле во своето постапување на одлуката на Судот во предметот K.R.S.
15. Поради овие причини, не сум во можност да се согласам со мнозинството во Големиот судски совет дека Белгија го повредила членот 3 од Конвенцијата, со тоа што го вратила апликантот во Грција во јуни 2009, било врз основа на тоа што таа на тој начин го изложила на ризик од refoulement кои произлегува од недостатоците во постапката по барањата за азил во Грција, или врз основа на условите на притвор или животните услови на барателите на азил во Грција.
16. Независно од ваквиот став, конкретниот предмет, исфрли на површина низа недостаоци во системот на правни лекови во Белгија против одлуките за протерување што основано се тврди дека ги повредува правата на апликантот од членот 2 или 3 на Ковенцијата. Овие недостатоци, по мое мислење, се доволно серизони да резултираат со повреда на членот 13 и во однос на ова, јас го делам мислењето изразено во заклучоците и образложението на пресудата на Судот. Иако ваквиот став на Судот би оправдал досудување на правичен надомест во однос на Белгија, по мое мислење не го оправдува досудувањето на целокупната сума која ја бараше апликантот, па од овие причини го дадов својот глас против износот досуден со оваа пресуда во однос на Белгија.